کاهش شدید میزان قاچاق این کالا

روند قاچاق سیگار در سال ۱۳۹۸ کاهشی بود، به طوری که برآورد وزارت صمت از میزان قاچاق سیگار نسبت به سال ۱۳۹۷ حدود ۳۹ درصد کاهش یافته بود، اما در سال گذشته با مشکلاتی که به دلیل عدم تخصیص ارز برای واردات مواد اولیه در زمینه تولید این محصول ایجاد و منجر به توقف تولید در هشت واحد از ۱۵ واحد تولید محصولات دخانی شد، قاچاق سیگار رو به افزایش گذاشت، ‌تا جایی که در اردیبهشت ۱۳۹۹ برآوردها از میزان قاچاق سیگار نزدیک به دو برابر دو ماهه اول سال ۱۳۹۸ بود. اما از بهمن سال گذشته میزان افزایش قاچاق تک رقمی شد و در مجموع قاچاق سیگار در سال ۱۳۹۹ نسبت به سال ۱۳۹۸ کاهش ۳۵.۹ درصدی داشته است.

بر اساس این آمار طی سال گذشته ۵۸ میلیارد و ۷۰۰ میلیون نخ سیگار تولید شده که نسبت به تولید ۵۴ میلیارد و ۸۰۰ میلیون نخ در سال قبلش ۷.۱ درصد افزایش داشته است.

در پی این افزایش تولید و با توجه به اینکه میزان مصرف سالانه سیگار ۶۵ میلیارد نخ برآورد شده و همچنین توقف واردات رسمی سیگار از سال ۱۳۹۷، برآورد قاچاق سیگار هم با ۳۵.۹ درصد کاهش، از ۱۰ میلیارد و ۳۱۰ میلیون نخ سیگار در سال ۱۳۹۸ به شش میلیارد و ۶۱۰ میلیون نخ سیگار در سال ۱۳۹۹ رسیده است.

همچنین آمارها نشان می‌دهد طی سال گذشته صادرات سیگار با افزایش ۱۳۱.۸ درصدی به ۳۵۷ میلیون نخ رسیده است. صادرات سیگار در مدت مشابه سال گذشته ۱۵۴ میلیون نخ بوده است.

افزایش بیش از ۷۰ درصدی تولید تنباکو

در مورد تنباکو، آمار صادرات و واردات برخلاف ماه‌های قبل منتشر نشده، اما تولید این محصول دخانی با ۷۲.۵ درصد افزایش از ۲۵۶۲ تن در سال ۱۳۹۸ به ۴۴۱۹ تن در سال ۱۳۹۹ رسیده است.

البته بر اساس آمارهای قبلی، در ۹ ماهه سال ۱۳۹۹ صادرات تنباکوی معسل بیش از دو برابر و واردات آن نزدیک به دو برابر مدت مشابه سال ۱۳۹۸ شده است. همچنین بر اساس آمارهای ۹ ماهه صادرات تنباکوی معسل با ۱۴۴.۹ درصد افزایش از ۵۶ تن در ۹ ماهه اول سال ۱۳۹۸ به ۱۳۷ تن در مدت مشابه ۱۳۹۹ رسیده است. اما صادرات تنباکوی سنتی با ۶.۲ درصد کاهش به ۹۱ تن رسیده است. صادرات توتون نیز در این مدت با افزایش ۱۵ درصدی به ۲۰۳۳ تن رسیده بود. در زمینه واردات نیز آمارها حاکی از افزایش ۹۹.۸ درصدی واردات تنباکوی معسل در ۹ ماهه نخست سال ۱۲۳۹۹ بود. به طوری که واردات این محصول از ۶۴۳ تن در ۹ ماهه نخست سال ۱۳۹۸ به ۱۲۸۵ تن در مدت مشابه ۱۳۹۹ رسیده بود.

این در حالی است که اخیرا رئیس انجمن تولیدکنندگان، واردکنندگان و صادرکنندگان محصولات دخانی مصرف سالانه تنباکوی معسل را ۱۰ تا ۱۲ هزار تن عنوان کرده بود که بر اساس گفته‌های او تنها دو تا سه هزار تن از نیاز سالانه کشور در بخش تنباکوی معسل در داخل تامین می‌شود و بیش از ۸۰۰۰ تن باید سالانه به کشور وارد شود که بر اساس این آمار میزان واردات در ۹ ماهه بسیار کم‌تر از نیاز بازار که از سوی انجمن اعلام شده، بوده است.

در سال گذشته صدور و تمدید مجوزهای تاسیس و تولید تنباکو نیز ۷۹.۶ درصد افزایش داشته و به ۱۶۷ مورد رسیده است.

چقدر از تولید و واردات محصولات دخانی به جیب دولت می‌رود؟

آمار منتشر شده درباره واریزی اشخاص و شرکت‌ها جهت محصولات دخانی به خزانه دولت که شامل برچسب ایمنی، حق انحصار واردات، حق انحصار تولید، توزیع و واریزی بین راهی است نیز نشان می‌دهد که در سال گذشته ۲۴۹ میلیارد و ۵۷۲ میلیون تومان در این بخش به خزانه دولت واریز شده که نسبت به مبلغ واریزی در مدت مشابه سال ۱۳۹۸ که معادل ۱۷۷ میلیارد و ۵۲۵ میلیون تومان بوده، ۴۰.۶ درصد افزایش داشته است.

گفتنی است که موضوع مالیات بر سیگار همواره مناقشاتی بین وزارت بهداشت و تولیدکنندگان سیگار به همراه داشته؛ چراکه مجموعه وزارت بهداشت و ستاد کشوری کنترل دخانیات کشور معتقدند سیگار در ایران ارزان است و با افزایش مالیات بر سیگار مصرف کاهش می‌یابد و برای خزانه نیز یک منبع درآمد است. از طرف دیگر بر اساس آمارهای مجموعه بهداشتی کشور، مصرف دخانیات سالانه نزدیک به ۶۰ هزار مرگ را در کشور رقم می‌زند و ضرر ۴۰ هزار میلیارد تومانی برای حوزه سلامت به دنبال دارد، اما در بین ۱۸۲ کشور عضو کنوانسیون کنترل دخانیات سازمان جهانی بهداشت، ایران حداقل میزان مالیات بر محصولات دخانی را دارد و بر این اساس خواستار اصلاح ساختار مالیات بر دخانیات در فصل بودجه هستند. اما تولیدکنندگان محصولات دخانی معتقدند سیگار به نسبت سرانه درآمد در مقایسه با کشورهای دیگر ارزان نیست و افزایش مالیات سیگار عموما منجر به افزایش قاچاق می‌شود؛ چراکه اساسا تولید در ایران گران‌تر از کشورهای همسایه تمام می‌شود. ضمن اینکه انتقاداتی هم به مصوبه جدید کمیسیون تلفیق درباره مالیات سیگار دارند که بیشتر به ضرر تولیدکنندگان داخلی و به سود برندهای بین‌المللی است.