مادران باردار در مواجهه با کرونا چه کنند؟

اطلاعات ما درباره بیماری کووید۱۹ هر روز در حال کامل‌تر شدن است، ولی شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد خطر بیماری شدید ناشی از کرونا در دوران بارداری افزایش پیدا می‌کند و زنان باردار در مقایسه با افراد غیرباردار در همان گروه سنی، ممکن است در موارد ابتلای شدید، دوره بالینی طولانی‌تری را طی کنند؛ با این وجود بیشتر زنان باردار مبتلا بهبود می‌یابند و احتمال مرگ و میر در آنها نسبت به جمعیت عمومی بیشتر گزارش نشده است.

نادیا رحیمی، رئیس گروه سلامت مادران و جمعیت معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان این مطلب، اظهار کرد: در ماه دسامبر سال ۲۰۱۹ میلادی نوع جدیدی از عفونت‌های تنفسی شدید در شهر ووهان، مرکز استان هوبای چین گزارش شد که مطالعات انجام شده در بررسی عوامل ایجاد‌کننده بیماری حاکی از شناسایی یک نوع کرونا ویروس جدید بود.

وی با اشاره به اینکه کرونا ویروس‌ها خانواده بزرگی از ویروس‌ها هستند که عامل ایجاد بیماری از سرماخوردگی تا بیماری‌های شدید تنفسی مانند مرس و سارس می‌شوند، گفت: هم اکنون تلاش زیادی برای تولید واکسن و درمان قطعی بیماری جدید ناشی از کرونا ویروس یعنی کووید۱۹ در حال انجام است.

طیف علائم کووید۱۹؛ از بی‌علامتی تا سندروم حاد تنفسی

رئیس گروه سلامت مادران و جمعیت معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با بیان اینکه بیماری کووید۱۹ به صورت طیفی از علائم؛ از بی‌علامتی تا پنومونی شدید و سندروم حاد تنفسی در افراد ظاهر می‌شود، خاطرنشان کرد: علائم این بیماری ثابت نیست و در هر زمان ممکن است بیمار وارد مرحله بعدی شود.

وی دوره کمون یا نهفتگی بیماری کووید۱۹ را حدود ۳ تا ۱۴ روز عنوان و تصریح کرد: به طور متوسط علائم بیماری طی ۴ تا ۵ روز بعد از انتقال ویروس به بدن فرد آشکار می‌شود. در حدود ۸۰ درصد موارد نیز بیماران بی‌علامت و یا با علائم خفیف تا متوسط هستند.

رحیمی ادامه داد: در حدود ۱۵ درصد موارد، مبتلایان به کووید۱۹ با علائم شدید و نیاز به بستری مراجعه می‌کنند و متأسفانه در ۵ درصد موارد شرایط بیمار بحرانی می‌شود و ممکن است نیازمند بستری در‌ای سی یو و مراقبت‌های ویژه باشد.

وی از دست دادن حس بویایی و چشایی را از علائمی برشمرد که در بسیاری از مبتلایان گزارش می‌شود و افزود: از علائم دیگر این بیماری می‌توان به علائم گوارشی نظیر بی‌اشتهایی، ضعف، بی‌حالی، خستگی زودرس، دل درد، تهوع، استفراغ و اسهال اشاره کرد. همچنین سر درد، آبریزش بینی و گلودرد از علائم غیر شایع هستند.

بروز تنگی نفس، زنگ هشداری برای مراجعه فوری به پزشک

رئیس گروه سلامت مادران و جمعیت معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان اضافه کرد: در ۲۰ تا ۳۰ درصد بیماران حدود ۵ تا ۸ روز از زمان شروع علائم بیماری ممکن است تنگی نفس نیز خود را نشان دهد. تنگی نفس ممکن است خیلی سریع تبدیل به سندرم دیسترس حاد تنفسی شود، بنابراین بروز تنگی نفس دلیل مهمی برای بررسی دقیق تر علائم در یک مرکز مجهز درمانی یا بیمارستان است.

وی بیان کرد: باتوجه به آمارهای جهانی در ۸۰ درصد موارد، مبتلایان نیاز به بستری ندارند و با مراقبت‌های درمانی علامتی و تسکینی در منزل بهبود می‌یابند، اما باید از علائم خطر اطلاع داشته باشند. همچنین به توصیه‌های پزشک معالج عمل کرده و با کارکنان مراکز بهداشتی درمانی همکاری کنند.

آیا مادران باردار در برابر بیماری کووید آسیب پذیرترند؟

رحیمی در پاسخ به این سوال که آیا زنان باردار در برابر بیماری کووید۱۹ آسیب پذیرتر هستند؟ گفت: به خاطر داشته باشیم هر روز اطلاعات ما درباره بیماری کووید۱۹ در حال کامل تر شدن است، ولی درحال‌حاضر شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد خطر بیماری شدید ناشی از ویروس کرونا در دوران بارداری افزایش پیدا می‌کند، به طوری که زنان باردار در مقایسه با افراد غیرباردار در همان گروه سنی ممکن است در موارد ابتلا شدید، دوره بالینی طولانی تری را طی کنند، با این وجود بیشتر زنان باردار مبتلا بهبود می‌یابند و احتمال مرگ و میر در آنها نسبت به جمعیت عمومی بیشتر گزارش نشده است.

وی همچنین با بیان اینکه بیماری کووید۱۹ عوارض بارداری را بیشتر می‌کند، اظهار کرد: مادران بارداری که به بیماری کووید۱۹ مبتلا می‌شوند، به ویژه گروهی که دچار پنومونی می‌شوند در معرض خطر زایمان زودرس یعنی ختم بارداری پیش از ۳۷ هفتگی و سزارین قرار می‌گیرند.

افزایش دمای بدن و تب دار شدن زنان باردار

رئیس گروه سلامت مادران و جمعیت معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان درباره افزایش دمای بدن و تب دار شدن زنان باردار نیز گفت: افزایش دمای بدن در بارداری، به ویژه در ۳ ماهه اول بارداری می‌تواند در شکل گیری اجزای جنین اختلال ایجاد کند، به همین دلیل درصورتی که زنان باردار دچار تب شوند توصیه می‌کنیم به تشخیص و تجویز پزشک از تب بر استفاده کنند و جهت بررسی دقیق تر به واحدهای بهداشتی درمانی و یا پزشک معالج خود مراجعه کرده و از مصرف خودسرانه دارو خودداری کنند.

پیشگیری از ابتلا به کرونا و آنفلوآنزا

وی با یادآوری اینکه به طور کلی انتقال ویروس کرونا مثل آنفلوآنزا از طریق ترشحات تنفسی صورت می‌گیرد، گفت: قطرات در زمان سرفه، عطسه و صحبت کردن اگر در تماس با مخاط‌های فرد سالم قرار گیرند می‌تواند باعث انتقال ویروس و ابتلا فرد شود. قطرات پخش شده در فاصله دورتر از ۲ متر قدرت حرکت ندارند و در هوا باقی نمی‌مانند، بنابراین استفاده از ماسک و رعایت این فاصله با همه افراد در پیشگیری از ابتلا به کرونا بسیار موثر است. راه دیگر آلودگی، تماس دست با سطوح آلوده و سپس لمس بینی، چشم و دهان است، به همین خاطر بر شست و شوی مداوم و ضدعفونی کردن دست‌ها تاکید می‌شود.

رحیمی در رابطه با پیشگیری از ابتلا به کرونا و نیز آنفلوآنزا در دوران بارداری گفت: توصیه هایی که به افراد غیرباردار می‌شود شامل افراد باردار هم می‌شود، براین اساس مادران باردار باید از حضور در مراکز شلوغ و پر تردد پرهیز کنند، همچنین بهتر است به جز موارد ضروری از منزل خارج نشوند، البته در خانه ماندن به معنای استراحت مطلق نیست و باید در منزل تحرک کافی داشته باشند چون احتمال لخته شدن خون در زنان باردار بیشتر از سایر افراد است.

توجه به سلامت روان مادران باردار

رئیس گروه سلامت مادران و جمعیت معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان بر توجه به سلامت روان مادران باردار تاکید کرد و گفت: باتوجه به شرایط خاص دوران بارداری زنان باردار باید در بحران کرونا مراقب سلامت روحی خود نیز باشند. به همین منظور توصیه می‌شود اخبار و اطلاعات لازم را از منابع موثق دریافت کرده و با شنیدن پیام‌های استرس زا بی‌جهت خود را در معرض اضطراب و نگرانی قرار ندهند.

وی در مورد تزریق واکسن آنفلوآنزا نیز گفت: زنان باردار از افرادی هستند که در اولویت دریافت واکسن آنفلوآنزا قرار دارند، بنابراین مادران بارداری که در فصل پاییز باردار هستند و یا باردار می‌شوند تا دو هفته بعد از زایمان مشمول دریافت واکسن هستند. بهترین زمان برای تزریق واکسن آنفلوآنزا هم اواخر شهریورماه و اوایل مهرماه است که مادران باردار می‌توانند با مراجعه نزدیک‌ترین واحد بهداشتی محل سکونت خود، این واکسن را به طور رایگان دریافت کنند.

آزمایش‌ها و سونوگرافی‌های بارداری را به تعویق نیندازید

رحیمی با بیان اینکه تأکید ما بر ضرورت دریافت مراقبت با کفایت بارداری از واحدهای بهداشتی یا مطب‌های پزشکان و ماماهای بخش خصوصی است، افزود: در شرایط فعلی و با توجه به شیوع کرونا، مادران باردار نباید خدمات مورد نیاز و ضروری همچون انجام آزمایش‌ها و سونوگرافی‌های بارداری را به تعویق بیندازند. مراجعه به نزدیک‌ترین واحد بهداشتی محل سکونت با فراهم‌سازی امکان دریافت مراقبت‌های استاندارد بارداری، تردد و رفت و آمد مادر در مکان‌های شلوغ و خطرناک با احتمال ابتلا به بیماری کووید۱۹ را به حداقل می‌رساند. از سوی دیگر مادران باردار باید مورد توجه و حمایت خانواده و به خصوص همسر قرار بگیرند تا سلامت نسل آینده جامعه نیز تأمین شود.

وی به زنان باردار توصیه کرد از مراجعات مکرر و معطل شدن و حضور در مناطق شلوغ پرهیز کنند و خاطرنشان کرد: در واحدهای بهداشتی و مطب‌ها تأکید بر رعایت نظام نوبت دهی است تا از ازدحام مراجعان و افزایش احتمال ابتلا به بیماری کووید۱۹ در این گروه پرخطر و مهم جامعه جلوگیری شود.

پرهیز از خود درمانی و مراجعه به پزشک

رئیس گروه سلامت مادران و جمعیت معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در بخش دیگری از سخنانش در مورد مادران بارداری که دارای علائم بیماری کووید۱۹ بوده و مشکوک به ابتلا به این بیماری هستند، توصیه کرد مادران باردار در صورت بروز علائمی نظیر تب، سرفه، گلودرد، خستگی، سردرد و یا تنگی نفس، ضمن پرهیز از هرگونه خود درمانی، جهت بررسی بیشتر به پزشک یا نزدیک‌ترین واحد بهداشتی درمانی محل سکونت خود مراجعه کنند تا پس از ارزیابی لازم توسط پزشک و انجام معاینه دقیق، براساس شدت علائم و شرایط مادر از نظر ابتلا یا عدم ابتلا به بیماری‌های زمینه‌ای اقدام مناسب برای آنها صورت گیرد.

رحیمی یادآوری کرد: ابتلا به بیماری‌های زمینه‌ای همچون دیابت، پرفشاری خون، صرع و بیماری‌های قلبی مادر را نیازمند بررسی بیشتر می‌کند و این مادران باید علائم کووید۱۹ را جدی تر بگیرند.

وی از زنان بارداری که در تماس با افراد مبتلای قطعی کووید۱۹ بوده‌اند و یا دچار علائمی می‌شوند که مشکوک به ابتلا به کووید۱۹ هستند خواست به مراکز منتخب سلامت ویژه بیماری کووید۱۹ مراجعه کنند تا در این مراکز معاینه توسط پزشک و انجام تست‌های تشخیصی صورت گیرد و در خصوص درمان و مراقبت‌های مورد نیاز راهنمایی‌های لازم انجام شود.

رحیمی ادامه داد: بسته به شدت بیماری و تشخیص پزشک ممکن است مادر باردار به خدمات بستری نیاز داشته باشد که به بیمارستان و مراکز درمانی ارجاع و یا اعزام می‌شود، اما درصورتی که علائم در حدی نباشد که نیاز به بستری پیدا کند و بتواند درمان را به صورت سرپایی دریافت کند، تست تشخیصی کووید۱۹ برای مادر باردار درخواست می‌شود و براساس نتیجه تست در مورد نحوه درمان تصمیم گیری می‌شود.

رئیس گروه سلامت مادران و جمعیت معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با یادآوری اینکه ۸۰ درصد موارد ابتلا به کووید۱۹ به صورت سرپایی درمان می‌شود و نیاز به خدمات بستری نیست، تصریح کرد: زنان بارداری که نیاز به خدمات بستری ندارند، مراقبت در منزل دریافت می‌کنند که توجه به رژیم غذایی مناسب، دریافت مایعات کافی، استفاده از مسکن و تب بر با تجویز پزشک و در صورت نیاز درمان آنتی ویرال ازجمله این مراقبت‌ها است.

مراقبت‌های زنان باردار مبتلا به کرونا در منزل

وی ادامه داد: در دوران مراقبت در منزل زنان باردار مبتلا به کرونا باید از سایر افراد خانواده جدا شده و در فضای جداگانه با جریان هوای متعادل باشند، از ماسک استفاده کرده و از رفت و آمد غیرضروری پرهیز کنند. همچنین ضدعفونی مداوم سطوح در تماس مثل دستگیره درها و پنجره‌ها انجام شود، تغذیه مناسب داشته باشند و با افراد پرخطر مثل سالمندان و بیماران زمینه‌ای در تماس نباشند. لیست بیمارستان‌های منتخبی که در صورت بدحال شدن زنان باردار می‌توانند مراجعه کنند در دسترس آنها قرار گیرد و در فواصل منظم وضعیت آنها توسط پرسنل بهداشتی پیگیری و رصد شود که در این خصوص باید با کارکنان واحدهای بهداشتی و درمانی همکاری کنند تا اگر نیازمند به خدمات بیشتری هستند راهنمایی‌های لازم را دریافت و اقدامات مورد نیاز را در زمان مناسب دریافت کنند.

زنان باردار آموزش‌ها را جدی بگیرند

رحیمی با تأکید براینکه مادران باردار در چنین مواقعی نیاز به آموزش مناسب دارند و باید آموزش هایی که داده می‌شود را جدی بگیرند، تصریح کرد: آموزش‌های زنان باردار شامل آموزش هایی اختصاصی کووید۱۹ و نیز آموزش هایی است که با بارداری ارتباط پیدا می‌کند، یعنی در عین حال که با علائم خطر تنفسی آشنا می‌شوند، در ارتباط با ارزیابی سلامت جنین نیز آموزش‌های لازم به آنها داده شود مثل شمارش روزانه حرکات جنین. در این صورت اگر به خاطر شرایط بارداری نیاز به خدمات بستری داشته باشند در زمان مناسب تشخیص داده می‌شود و خدمات لازم را دریافت کند.

وی خاطرنشان کرد: مادران بارداری که سوالاتی دارند و یا نیازمند دریافت اطلاعات بیشتر و مشاوره و راهنمایی‌های لازم درخصوص مراقبت‌های دوران بارداری هستند می‌توانند با سامانه تلفنی ۴۰۳۰ تماس بگیرند و کد ۹ در این سامانه ویژه برقراری تماس‌های مادران باردار از مراقبت‌های قبل از بارداری تا پس از زایمان است، همچنین سامانه تلفنی ۳۱۱۳ دانشگاه علوم پزشکی اصفهان آماده پاسخگویی و مشاوره به مادران باردار است.

رئیس گروه سلامت مادران و جمعیت معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در پایان با تأکید براینکه زنانی که در سنین باروری بوده و تمایل به فرزندآوری دارند نباید به علت نگرانی از بحران بیماری کووید۱۹ بارداری خود را به تعویق بیندازند، خاطرنشان کرد: این افراد با دریافت مشاوره قبل از بارداری در مراکز و پایگاه‌های سلامت محل سکونت خود می‌توانند بارداری سالم و بدون عارضه‌ای را تجربه کرده و سلامت خود و فرزند آینده خود را تضمین کنند.