دولت برای هوش مصنوعی نسخه پیچید | طرح صیانت دوم در راه است؟

پس از کش و قوس های فراوان، دولت سیزدهم به وعده خود در خصوص توجه ویژه به تکنولوژی هوش مصنوعی جامه عمل پوشاند و از یک سازمان جدید در این زمینه رونمایی کرد.

روز سه شنبه ۱۹ تیرماه، سازمان ملی هوش مصنوعی با حضور محمد مخبر، روح‌الله دهقانی فیروزآبادی و عیسی زارع پور رسما افتتاح شد.

در تاریخ ۹ دی ماه سال پیش رئیس جمهور شهید و رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوبه نهایی‌سازی و تصویب سند ملی هوش مصنوعی جمهوری اسلامی ایران را ابلاغ کرد. بر طبق این ابلاغیه؛ ستاد علم و فناوری دبیرخانه شورا موظف شد تا این سند را با همکاری وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های اجرایی مربوطه و با یاری دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها به تدوین و تنطیم برساند.

۱۲ تیر ۱۴۰۳ محمد مخبر و همچنین رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی ماده واحده «تشکیل شورای ملی راهبری و تأسیس سازمان ملی هوش مصنوعی» این شورا را برای اجرا ابلاغ کرد. پس از عبور از این مراحل، سازمان ملی هوش مصنوعی با حضور سرپرست ریاست جمهوری، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات و معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان به طور رسمی افتتاح شد.

کارشناسان حوزه فناوری اطلاعات نسبت به افتتاح سازمان ملی هوش مصنوعی، نظرات متفاوتی را مطرح کردند. برخی تحلیلگران نگاه مثبت و خوشبینانه‌ای در خصوص این رخداد ندارند و نگرانی های خود را ابراز کردند.

منتقدان بر این باورند که ممکن است ورود دولت به این حوزه در نهایت منجر به ایجاد محدودیت هایی شود. به این معنا که مشابه طرح صیانت برای فضای مجازی، صیانتی جدید این بار در انتظار فناوری هوش مصنوعی باشد.

امیدواریم که در آینده نزدیک شاهد مطرح سازی چنین موردی در رابطه با هوش مصنوعی و کاربردهای آن برای کاربران نباشیم. به گواه آمار و ارقام، ایجاد محدودیت های فراوان در فضای مجازی طی سال های گذشته، ضربه های جبران ناپذیری را به کابران و فعالان استارتاپ ها وارد کرده است.

در حاشیه افتتاح سازمان ملی هوش‌ مصنوعی، روح‌الله دهقانی فیروزآبادی به عنوان معاون علمی رئیس جمهور، از هوش مصنوعی پرسید که آینده خودت را در ایران چگونه می بینی؟ در ویدئو زیر می توانید پاسخ هوش مصنوعی به دهقانی فیروزآبادی را مشاهده کنید.

به بهانه رونمایی از سازمان ملی هوش مصنوعی توسط دولت سیزدهم، آخرین وضعیت این فناوری محبوب در کشور را مرور خواهیم کرد.

کاربردهای مهم هوش مصنوعی

هوش مصنوعی (Artificial Intelligence) کاربردهای گسترده‌ای در ایران دارد و در بسیاری از صنایع و زمینه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. در ادامه تعدادی از کاربردهای هوش مصنوعی در ایران را ذکر می‌کنیم.

هوش مصنوعی در صنعت و تولید به منظور بهبود فرآیندهای تولید، کاهش هزینه‌ها، بهبود کیفیت محصولات و پیش‌بینی نیازهای بازار مورد استفاده قرار می‌گیرد. از جمله کاربردهای هوش مصنوعی در این حوزه می‌توان به بهینه‌سازی زمان‌بندی تولید، تشخیص خطاها و عیوب در خطوط تولید، پیش‌بینی نیازمندی‌های مشتریان و بهبود فرآیندهای لجستیک اشاره کرد.

این تکنولوژی در حوزه بهداشت و پزشکی برای تشخیص و پیش‌بینی بیماری‌ها، تصویربرداری پزشکی، تحلیل داده‌های بزرگ درزمینه سلامت، مشاوره پزشکی مبتنی بر هوش مصنوعی و بهبود فرآیندهای درمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

هوش مصنوعی در حمل و نقل هوشمند به منظور بهبود ترافیک، پیش‌بینی ترافیک، راهنمایی خودروها، مدیریت پارکینگ‌ها و سیستم‌های اتوماسیون حمل و نقل عمومی کاربرد دارد. در حوزه مالی و بانکداری برای تحلیل داده‌های مالی، پیش‌بینی بازارها، تشخیص تقلب و سرقت مالی، بهبود سیستم‌های خدمات مالی و مدیریت ریسک نیز می توان از کاربردهای هوش مصنوعی بهره برد.

هوش مصنوعی در خدمات مشتریان به منظور تحلیل داده‌های مشتری، بهبود تجربه کاربری، پشتیبانی خودکار، پیشنهاد محصولات و خدمات بهتر و پاسخگویی به سؤالات مشتریان استفاده می‌شود. این فناوری نوین در حوزه آموزش و آموزش الکترونیکی برای سیستم‌های هوشمند آموزشی، ارزیابی خودکار دانشجویان، توصیه سوالات و محتوا و بهبود فرآموزشگاه‌های آنلاین مورد استفاده قرار می‌گیرد.

در کنار تمام این موارد نباید از کاربرد هوش مصنوعی در حوزه کشاورزی برای بهبود کشت و برداشت محصولات، پیش‌بینی شرایط آب و هوا، کنترل آفات و بیماری‌ها، بهبود کارایی منابع آبی و بهینه‌سازی فرآیندهای کشاورزی غافل شد.

هوش مصنوعی در حوزه حفاظت از محیط زیست و منابع طبیعی برای پیش‌بینی و کنترل آلودگی هوا و آب، مدیریت بهینه منابع آب، پایش و کنترل حرکت جانوران و گیاهان، مدیریت پسماند و بهینه‌سازی استفاده از انرژی می تواند نقش شگفت انگیزی را ایفا کند.

هوشمندسازی مشکلات کشور را رفع می کند

هوشمندسازی و استفاده از هوش مصنوعی می‌تواند در حل برخی از مشکلات کشور به عنوان یک ابزار قدرتمند مؤثر باشد.

هوشمندسازی با استفاده از هوش مصنوعی می‌تواند در بهبود ترافیک و حل مسائل حمل و نقل مؤثر باشد. با تجمیع و تحلیل داده‌های ترافیک در زمان واقعی، سیستم‌های هوشمند می‌توانند پیش‌بینی ترافیک، راهنمایی خودروها برای انتخاب مسیرهای بهتر، مدیریت منابع نقلیه و بهبود جریان ترافیک را فراهم کنند.

با استفاده از هوش مصنوعی، می‌توان مدیریت بهینه منابع آبی را بهبود بخشید. با تحلیل داده‌های هواشناسی، داده‌های رطوبت خاک و سایر عوامل مرتبط، سیستم‌های هوشمند می‌توانند پیش‌بینی و بهینه‌سازی مصرف آب در زمینه‌های کشاورزی، صنعتی و شهری را انجام دهند.

هوشمندسازی در حوزه سلامت و پزشکی می‌تواند در تشخیص و پیش‌بینی بیماری‌ها، بهبود سیستم‌های پیشگیری و درمان، تحلیل داده‌های بزرگ در زمینه سلامت و بهبود دسترسی به خدمات پزشکی کمک کند. سیستم‌های هوشمند می‌توانند الگوریتم‌های پیچیده را برای تشخیص بیماری‌ها و تدوین برنامه‌های درمانی بهینه استفاده کنند.

با استفاده از هوش مصنوعی، می‌توان مدیریت پسماندها را بهبود بخشید. با تحلیل داده‌ها و الگوریتم‌های هوشمند، می‌توان بهینه‌سازی فرآیندهای جمع‌آوری، دفن و بازیافت پسماندها را انجام داد و همچنین به طراحی سیستم‌های بازیافت هوشمند کمک کرد.

هوشمندسازی می‌توانند در حوزه آموزش و تدارکات نقش مهمی ایفا کنند. با استفاده از سیستم‌های هوشمند، می‌توان بهبود روند آموزش و ارتقای کیفیت آموزش را تسهیل کرد. هوش مصنوعی می‌تواند در تحلیل رفتار و عملکرد دانش‌آموزان، پیش‌بینی نیازهای آموزشی، ارائه راهکارهای آموزشی سفارشی و ارزیابی عملکرد افراد مورد استفاده قرار گیرد.

در کل، هوشمندسازی این توانایی را دارد تا در حل مشکلات کشور از طریق بهینه‌سازی فرآیندها، تحلیل داده‌ها، پیش‌بینی و ارائه راهکارهای بهتر و بهینه مؤثر باشد. البته، لازم به ذکر است که هوشمندسازی تنها یکی از عوامل مورد نیاز برای حل مشکلات است و نیاز به توجه به سایر عواملی مانند سیاست‌های عمومی، همکاری‌های بین‌المللی و مشارکت جامعه نیز می‌باشد.

جایگاه جهانی ایران در حوزه هوش مصنوعی

Nature Index یک پایگاه داده در زمینه رتبه‌بندی کشورها در حوزه هوش مصنوعی محسوب می شود. این منبع، کشورها را بر اساس مقالات تحقیقی منتشر شده در ۸۲ مجله علوم طبیعی با کیفیت مورد ارزیابی قرار می دهد.

در رتبه‌بندی Nature Index، ایران با انتشار ۳۰۲۲۱ مقاله در حوزه هوش مصنوعی، در بین کشورهای برتر این حوزه، جایگاه سیزدهم را به خود اختصاص داده است. ضمن اینکه طبق رتبه‌بندی SCImago در سال ۲۰۲۰، کشور ایران در رتبه پانزدهم جهان و رتبه اول در غرب آسیا در زمینه هوش مصنوعی جای دارد که در نوع خود جالب است.

در ایران بسیاری از دانشگاه‌های بزرگ فعال در حوزه هوش مصنوعی به موفقیت‌های قابل توجهی دست یافته‌اند. به عنوان مثال، دانشگاه تهران در جدول برترین سازمان‌های پژوهشی در زمینه هوش مصنوعی، در بین ۱۰۰ موسسه برتر، به رتبه ۵۹ دست یافته است. علاوه بر این، در رشته مهندسی برق و الکترونیک که بخشی از هوش مصنوعی را شامل می‌شود، ایران رتبه پانزدهم جهان و رتبه اول در منطقه غرب آسیا را به خود اختصاص داده است.

این دستاوردها نشان از توانمندی و تخصص دانشگاه‌ها و پژوهشگران ایران در حوزه هوش مصنوعی است. تلاش‌های فعالانه در تحقیق و توسعه، ارتقای سطح آموزش و پژوهش در این حوزه، و همچنین همکاری‌های بین‌المللی، موجب شده تا دانشگاه‌های ایران به عنوان یکی از نیروهای برتر در زمینه هوش مصنوعی در جهان شناخته شوند.

این دستاوردها نشان می‌دهد که ایران توانسته است در زمینه هوش مصنوعی به موقعیت قابل توجهی دست یابد و توانایی برتری را در مقایسه با سایر کشورها به اثبات برساند. این امر نه تنها نقش مهمی در توسعه صنایع مرتبط با هوش مصنوعی در کشور دارد، بلکه باعث افزایش شهرت و شناخت جهانی ایران در این حوزه نیز می‌شود.

شرکت های هوش مصنوعی در ایران

هوش مصنوعی تلفیقی از تکنیک‌های یادگیری ماشینی و یادگیری عمیق به شمار می رود که انواع مدل‌های هوش مصنوعی با استفاده از حجم وسیعی از داده‌ها آموزش می‌بینند تا توانایی تصمیم‌گیری هوشمندانه را به کسب کنند.

شرکت‌های ایرانی متعددی در حوزه هوش مصنوعی مشغول به کار هستند و برای ارائه خدمات خود از اطلاعات AI بهره گیری می کنند. یوآی، دیتاک، فرآیند مدار پیشرو، امن موج، دیتامون، فناپ، ایبو، راهکار پردازش ژرف (روشن)، پردازش هوشمند نور و پایگاه جامع تحلیل محتوا از جمله شرکت های داخلی به حساب می آیند که از کاربردهای هوش مصنوعی استفاده می کنند و بر مبنای اطلاعات AI، خدمات خود را به مشتریان عرضه می کنند.

نوع سرویس دهی این نوع شرکت‌ها متمایز از هم است و بازار کار و کاربران اختصاصی خود را دربرمی گیرد. طبق گزارش Gartner، حدود ۳۷ درصد از سازمان‌ها، هوش مصنوعی را به اشکال گوناگون به مرحله اجرا درآوردند.

تعداد شرکت‌هایی که از هوش مصنوعی برای رسیدن به اهداف خود استفاده می‌کنند، در طی چهار سال گذشته با نرخ رشد ۲۷۰ درصدی افزایش یافته است. این افزایش چشمگیر نشان دهنده روند رو به رشد و اعتماد بیشتر شرکت‌ها به قدرت و کاربرد هوش مصنوعی در موفقیت کسب و کارها است.

استفاده از هوش مصنوعی در صنایع و سازمان‌ها به طور گسترده‌تر از همیشه رواج یافته است. این فناوری قدرتمند قابلیت های بسیاری از جمله تجزیه و تحلیل داده‌های بزرگ، پیش‌بینی الگوها، بهبود فرآیندهای عملیاتی و اتخاذ تصمیمات هوشمند را فراهم می‌کند. این امکانات به شرکت‌ها کمک می‌کنند تا بهبود عملکرد، افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌ها را تجربه کنند.

گزارش اخیر Statista در سال ۲۰۲۰ نیز نشان می‌دهد که احتمالا بازار جهانی هوش مصنوعی تقریباً ۵۴ درصد رشد سالانه داشته باشد و به ۲۲.۶ میلیارد دلار برسد.