چالش‌های تازه‌ آموزش و پرورش با اجرای رتبه بندی معلمان

ماجرای رتبه‌بندی معلمان ذیل سند تحول بنیادین، موضوع امروز و دیروز نیست؛ بیش از ۱۰سال است که این موضوع در راستای ارتقای سطح آموزشی در مدارس و همچنین بهبود معیشت معلمان به میان آمده است. شهریور امسال بالاخره اقدامات اولیه برای رتبه‌بندی معلمان آغاز شده و این روند همچنان ادامه دارد. سابقه فعالیت معلمان در آموزش و پرورش و تجربه سال‌های تدریس از مهم‌ترین معیارهای این رتبه‌بندی است. با اعلام خبر رئیس کمیسیون آموزش مجلس مبنی بر تأکید به اجرای این طرح، شنیدن اظهارنظرهای وزیر آموزش و پرورش و البته معلمان خالی از لطف نیست.

رتبه‌بندی معلمان از شهریور امسال آغاز شده است؛ اقدامی که به‌گفته رئیس کمیسیون آموزش مجلس تا پایان سال۱۴۰۰ باید به پایان برسد. ماجرای لایحه رتبه‌بندی معلمان به سند تحول بنیادین و اجرای آن در وزارت آموزش و پرورش برمی‌گردد و امسال بعد از اما و اگرهای فراوان، رتبه‌بندی معلمان آغاز شده است. این طرح با هدف بهبود سطح معیشتی معلمان و همچنین ارتقای شایستگی حرفه‌ای معلمان مطرح شده و انتظار می‌رود متضمن بهبود کیفیت آموزشی دانش‌آموزان هم باشد.

براساس این طرح، رتبه‌بندی‌های ۵گانه‌ای برای معلمان درنظر گرفته شده است. آموزشیار معلم، مربی معلم، استادیار معلم، دانشیار معلم، استاد معلم تقسیم‌بندی‌های این طرح است و اولویت مهم برای قرار گرفتن هر معلم در هریک از این رتبه‌ها، ۴ تا ۵سال است؛ معلمان از بدو ورود به نظام آموزش و پرورش عنوان آموزشیار را دریافت می‌کنند و بعد از حداکثر ۲۲سال به رتبه استاد معلم می‌رسند.

بزرگ‌ترین مانعی که تا‌کنون برای اجرای این طرح پیش پای  آموزش و پرورش بوده، تامین مالی این طرح و نبود بودجه کافی برای آن است.

۱۰سال تأخیر در اجرای یک طرح

هیأت‌های ممیزی شهرستان و استان، از ارکان مهم اجرای طرح رتبه‌بندی معلمان هستند که به‌گفته وزیر آموزش و پرورش به‌محض تصویب آیین‌نامه، این هیأت‌ها تشکیل خواهد شد. نوری می‌‌گوید: «برای سال آینده و در لایحه بودجه ۲۵هزار میلیارد تومان برای رتبه‌بندی معلمان پیش‌بینی شده است. در حوزه کارکنان اداری، یک عده از همکاران ما آموزشی و یک عده اداری صرف هستند که تعداد اداری‌ها که مشمول رتبه‌بندی نمی‌شوند بسیار کم است و شاید به حدود ۱۰هزار نفر برسد.»

سند تحول بنیادین آموزش و پرورش که در سال۱۳۹۰ به‌تصویب شورای‌عالی انقلاب فرهنگی رسیده و طرحی نظام‌مند و مورد تأیید رهبر معظم انقلاب  است، به‌عنوان سند بالادستی طرح رتبه‌بندی معلمان شناخته می‌شود. با این حال تاکنون عدم‌تخصیص بودجه اجرای این طرح را ۱۰سال به تأخیر انداخته است.

سرچشمه‌های بودجه رتبه‌بندی کجاست؟

به‌گفته کارشناسان، به‌رغم تأکید مجلس برای اجرای طرح رتبه‌بندی معلمان، به‌دلیل نبود تامین مالی کافی و تامین اعتبار از منابع متفرقه، اجرای طرح رتبه‌بندی چالش‌های تازه‌ای برای آموزش و پرورش در پی‌ خواهد داشت. «شهرام جمالی» معلم و کارشناس آموزش و پرورش این موضوع را اینگونه توضیح می‌دهد: «دولت ماهیت بودجه رتبه‌بندی و نحوه اختصاص آن را با بودجه‌هایی نظیر حق‌التدریس معلمان یا پاداش پایان خدمت بازنشستگان یکسان دیده است که یعنی هر وقت بودجه آن تأمین شد، پرداخت می‌کند. درحالی‌که بودجه رتبه‌بندی باید به‌صورت ماهانه و همراه با حقوق و مزایا پرداخت شود که به‌نظر می‌رسد کمیسیون تلفیق بودجه مجلس هنگام بررسی بودجه آموزش‌وپرورش باید نسبت به رفع ابهام و تعیین تکلیف این موضوع اقدام کند.»

به‌گفته جمالی، در پایان ماه جاری دولت باید حدود ۸۳۰۰میلیارد تومان افزون بر حقوق فعلی معلمان، براساس طرح رتبه‌بندی به معلمان بپردازد: «بدیهی است که شرایط این پرداخت در ماه‌های پایانی سال برای دولت دشوارتر خواهد شد و این شواهد حاکی از آن است که احتمال اجرای رتبه‌بندی در سال‌جاری را باید بسیار ضعیف و تقریبا منتفی دانست. چنانچه دولت به هر دلیلی نتواند اعتبار ۱۲هزار و۵۰۰میلیارد تومانی بابت بودجه نیمه دوم امسال را بر اساس مصوبه مجلس و تا قبل از پایان سال‌جاری اختصاص دهد، باید توسط مجلس ملزم شود که این اعتبار را در قالب دیون و در بودجه سال آینده به‌صورت مازاد بر اعتبار تعیین‌شده، عملیاتی کند.»

به‌گفته او از طرف دیگر تعیین بودجه ۱۲هزار و۵۰۰میلیارد تومانی برای اجرای رتبه‌بندی در یک نیمه از سال‌ جاری به‌معنای نیاز به اعتباری بیش از ۲۵هزار میلیارد تومان برای کل سال آینده است؛ چراکه با افزایش رقم بندهای حقوقی مؤثر در فوق‌العاده رتبه‌بندی، قطعا بودجه بیشتری نیاز است و مشخص نیست تعیین اعتبار ۲۵هزار میلیارد تومانی بر چه مبنایی بوده است.