نفش آموزش و پرورش در ساماندهی لباس فرم مدارس

هرساله در آستانه بازگشایی فصل مدارس قصه الزام خانواده‌ها به تهیه لباس فرم از فروشگاه‌های طرف قرارداد مدارس تکرار می‌شود. در پاسخ به این اعتراضات مسئولان آموزش و پرورش سعی می‌کنند با پناه گرفتن پشت دستورالعمل‌های ابلاغی خود به مدارس در برابر گلایه‌ها و اعتراضات خانواده‌ها در امان باشند، اما در نهایت این خانواده‌ها هستند که قربانی این قصه تکراری می‌شوند. تاریخچه ورود یونیفرم‌های یکسان به مدارس را که ورق می‌زنیم به دوران قبل از انقلاب می‌رسد اما بعد از انقلاب مدتی به فراموشی سپرده شد و مجددا اواسط دهه۷۰ و اوایل دهه۸۰ قرار شد به جای روپوش‌های سرتا پا سیاه و سرمه‌ای دخترانه و لباس‌های رنگارنگ پسرانه، دانش‌آموزان از یونیفرم‌های یکسان استفاده کنند. این تصمیم همان و باز شدن پای تولیدها و عرضه‌کننده‌های یونیفرم‌های مدرسه به بازار و ورود رنگ‌ها به مدارس همان!

البته هدف اصلی از یکدست شدن لباس دانش‌آموزان در مدرسه حذف فاصله طبقاتی میان بچه‌ها بود تا دیگر خبری از فخرفروشی و چشم و هم‌چشمی در مدارس وجود نداشته باشد. به‌خاطر همین خیلی از مدافعان این طرح در همان سال‌های نخست از آن به‌عنوان لباس برابری و عدالت یاد می‌کردند.

در دهه۸۰ لباس فرم برای دانش‌آموزان اختیاری اعلام شد. اما حالا وقتی پای درددل خانواده‌ها می‌نشینیم آنها می‌گویند هر سال هنگام ثبت‌نام فرزندانشان باید مبلغی را برای لباس مدرسه بپردازند. قصه لباس یونیفرم مدرسه و درآمدی که از آن نصیب تولیدکنندگان و مدارس می‌شد آنقدر جدی شد که سال۹۶ حتی کارگروه ساماندهی مد و لباس اسلامی- ایرانی وارد ماجرا شد تا با ارائه دستورالعمل کلی سروسامانی به لباس فرم دانش‌آموزان بدهد.

هرچند زور فعالان این حوزه به کارگروه مد هم چربید و این دستورالعمل هیچ‌وقت براساس نظام واحدی تدوین نشد تا مدارس در انتخاب رنگ، طرح و مدل مطابق با استانداردهای تعریف شده دست‌شان حسابی باز شود و هر مدرسه ‌ساز خودش را در فرم پوششی بزند؛ اینجا بود که دردسر والدین شروع شد.

لباس‌های گران و بی‌کیفیت

اولیا معتقدند نه حق انتخاب کیفیت پارچه را دارند و نه محل دوخت و تهیه لباس‌ها را و همه‌چیز دستوری است! مسعود ابراهیمی، پدر یک دانش‌آموز تهرانی در منطقه۱۷ است که مجبور است برای تهیه لباس فرم دخترش مبلغ ۳۵۰هزار تومان را به یک تولیدی مستقر در سرای محله خانی‌آباد شمالی پرداخت کند. او با اظهار گلایه از این وضعیت می‌گوید مدرسه صرفا اعلام کرده با مراجعه به این سرای محله و پرداخت ۳۵۰هزار تومان برای دریافت لباس فرم اقدام کنیم. درحالی‌که از اعلام رنگ لباس‌ها خودداری می‌کنند مبادا خانواده‌هایی که توان دوخت لباس‌ها را شخصا دارند اقدام به این کار کرده و از سود تولیدکننده کم شود. او با اشاره به انتشار اخبار و اطلاع‌رسانی‌های مختلف درخصوص ممنوعیت پرداخت هرگونه هزینه در مدارس دولتی هنگام ثبت‌نام معتقد است، وزارت آموزش و پرورش دائما از ممنوعیت‌های پرداخت هزینه و الزام نکردن خانواده‌ها به تهیه لباس فرم سخن می‌گوید اما آنچه ما در مدارس با آن روبه‌رو هستیم شرایط متفاوتی است.

طی ۲سال کرونا هم که مدارس تعطیل بود طرح الزام خانواده‌ها به تهیه لباس فرم در برخی مدارس تعطیل نبود. این حرف‌های مادر یک دانش‌آموز دوره ابتدایی است که می‌گوید: «‌طی ۲سال گذشته به الزام مدرسه لباس تهیه کردیم اما بچه‌ها روزهای انگشت‌شماری را مدرسه رفتند. حالا در مقطع بالاتر به بهانه تغییر رنگ لباس در پایه بعدی دوباره مجبور به تهیه لباس هستیم. هر دست لباس هم کمتر از ۳۰۰هزار تومان نیست حالا شما فکرش را کنید خانواده‌ای با ۲ تا ۳دانش‌آموز تکلیفش در این شرایط چیست؟‌»

زهرا حسینی، مادر دانش‌آموز مقطع اول متوسطه است. او گلایه‌مند همین موضوع است و می‌گوید لباس‌هایی که با صرف هزینه‌های هنگفت ۴۰۰ تا ۵۰۰هزارتومانی برای این مقطع باید خریداری کنیم کاملا پلاستیک است و بچه‌ها در کلاس‌های گرم مدرسه با این لباس‌ها کلافه می‌شوند.

تجارتی پرسود

یکی از والدین دانش‌آموزان در منطقه۱۰ تهران هم می‌گوید: در کوچه مدرسه‌ای که پسرم را ثبت‌نام کرده‌ام سراسر مدارس مقاطع مختلف فعالیت دارند و طی پرس‌وجویی متوجه شدیم تمام مدارس خانواده‌ها را به خرید لباس فرم الزام کرده‌اند من دوره‌های تحصیلی دیگر را نمی‌دانم اما مطلع هستم امسال در دوره ابتدایی ۸میلیون و ۷۹۰هزار و ۲۵۴نفر در سراسر کشور ثبت‌نام کرده‌اند که اگر تنها نیمی از این دانش‌آموزان به‌طور میانگین ۲۰۰هزار تومان بابت لباس فرم پرداخت کرده باشند، رقمی معادل ۸۷۹هزار و ۲۵میلیون و ۴۰۰هزارتومان می‌شود! و این گوشه کوچکی از تجارت لباس یونیفرم در آستانه فصل بازگشایی مدارس است! این در حالی است که اگر دانش‌آموزان مقاطع بالاتر و لباس‌های گران‌تر را محاسبه کنیم، رقم جابه‌جا شده در این بخش بسیار چشمگیر و قابل تأمل خواهد بود.

براساس دستورالعمل اجرایی ثبت‌نام دانش‌آموزان در سال تحصیلی ۱۴۰۲‌ـ ۱۴۰۱، مدیران مدارس مجاز به عقد هیچ‌گونه قراردادی با تولیدکنندگان لباس فرم دانش‌آموزی نیستند. دریافت کل مبلغ هزینه لباس فرم فقط توسط تولیدکننده براساس قیمت‌های اعلام شده اتحادیه و نرخ نامه مورد تأیید ادارات صنعت، معدن و تجارت و به‌طور مستقیم از اولیا خواهد بود.

تبصره ۱: ادارات آموزش و پرورش مناطق و نواحی موظف به هماهنگی با اداره صنعت، معدن و تجارت جهت دریافت نرخ‌نامه تولید لباس فرم و ابلاغ آن به مدارس هستند.

تبصره ۲: مدیران مدارس براساس‌ بند۱۵ از شرح وظایف انجمن اولیا و مربیان مدرسه مبنی‌بر برنامه‌ریزی، تصمیم‌گیری، اقدام و نظارت بر سرویس حمل‌ونقل و تهیه پوشش و لباس فرم دانش‌آموزان، با هماهنگی شورای مدرسه و با رعایت معیارهای مندرج در ماده۸۵ آیین‌نامه اجرایی مدارس و تبصره ذیل آن نسبت به تمهید مقدمات و فعالسازی انجمن اولیا و مربیان مدرسه برای تأمین لباس فرم دانش‌آموزان صرفا از طریق تولیدکنندگان مجاز که مشخصات آنها توسط اتحادیه مربوط اعلام می‌شود، اقدام کنند.

تبصره ۳: به جهت عدم‌ تحمیل هزینه‌های اضافی به خانواده‌ها، دانش‌آموزان می‌توانند از لباس‌های سالم و قابل استفاده سال‌های پیش استفاده کرده و والدین در صورت تمایل با رعایت رنگ و مدل مصوب مدرسه می‌توانند خود نسبت به دوخت و تهیه لباس فرزندشان اقدام کنند.

تبصره ۴: مدیران مدارس موظف‌ هستند پس از انعقاد تفاهمنامه بین انجمن اولیا و مربیان مدرسه و تولیدکنندگان مجاز براساس نرخ تمام‌شده پارچه و دوخت(ابلاغی از سوی اتحادیه‌های مربوط) با اطلاع‌رسانی به والدین نسبت به معرفی آنها به تولیدکنندگان مجاز برای تهیه لباس فرم اقدام کنند.

تبصره ۵: لباس فرم دانش‌آموزان، براساس مشخصات مورد درخواست مدارس و با قیمت کارشناسی اعلام شده از سوی اتحادیه مربوطه، توسط تولیدکنندگان مجاز ارائه خواهد شد؛ افزودن و دریافت هر مبلغی مازاد بر نرخ اعلام شده تحت عناوینی چون نظارت و مدیریت بر تهیه و توزیع لباس فرم مجاز نیست.

تبصره ۶: هرگونه تخلف احتمالی با طرح شکایت توسط اولیای دانش‌آموزان از طریق انجمن مدرسه، بازرسان اتحادیه‌های مربوط، اداره نظارت و بازرسی سازمان صنعت، معدن و تجارت و سازمان تعزیرات حکومتی، قابل رسیدگی خواهد بود. مدیران مدارس موظف‌ هستند شماره تلفن سازمان تعزیرات حکومتی، اداره بازرسی سازمان صنعت، معدن و تجارت و کارشناسی ارزیابی عملکرد و پاسخگویی به شکایات منطقه را در معرض دید اولیای دانش‌آموزان در دفتر ثبت‌نام و مدیریت مدرسه نصب کنند.