تحقق توسعه پایدار زیر سایه معدنکاری سبز

در واقع حرکت به‌سمت معدنکاری سبز می‌تواند کلید اصلی مشکلات بین معدنی‌ها و محیط‌زیستی‌ها باشد و مسیر بهره‌برداری از ذخایر معدنی را با کمترین آسیب به محیط‌زیست فراهم کند.

حفظ محیط‌زیست یکی از اصلی‌ترین رئوس برای توسعه پایدار در بخش معدن است که در سال‌های اخیر بیش از گذشته موردتوجه معدنکاران قرار گرفته است. برهمین اساس، صمت در این گزارش به نقش تحقق توسعه پایدار زیر‌سایه معدنکاری سبز پرداخته است.

امروز شرکت‌های بزرگ معدنی و صنایع معدنی اقدامات زیست‌محیطی را جزو اولویت‌های اصلی خود قرار داده‌اند تا بتوانند به توسعه پایدار دست پیدا و کمترین آسیب را به محیط‌زیست وارد کنند.

متاسفانه در گذشته به‌دلیل بی‌توجهی به محیط‌زیست، تقابل میان بخش معدن و محیط‌زیست شدت گرفت و بسیاری از فعالان این بخش، مخالف برخی فعالیت‌های معدنی بودند.

چنین نگاهی باعث شد تا برخی پروژه‌های معدنی، مشمول گذر زمان و تاخیر در اجرا شوند، در حالی که با افزایش توجه به محیط‌زیست و تعریف استانداردهای لازم، عبور از این مشکل امکان‌پذیر بود.

تعامل با محیط‌زیست

رفته‌‎رفته فعالان بخش معدن، تعامل با محیط‌زیست و منابع‌طبیعی را در دستور کار خود قرار دادند تا بتوانند با حداقل آسیب، از ذخایر موجود بهره‌برداری کنند.

این موضوع در کشورهای معدنی دنیا نیز به‌خوبی قابل‌رویت است و می‌توان از تجربیات آنها در این بخش نیز استفاده کرد.

حرکت به‌سمت معدنکاری سبز می‌تواند راهگشای این مشکل باشد. معدنکاری سبز، فناوری جدیدی است که شرکت‌های معدنی زیادی در جهان تلاش می‌کنند تا با استفاده از آن، آسیب‌های زیست‌محیطی معدنکاری را به‌حداقل برسانند.

 ایران جزء کشورهای با ظرفیت خوب معدنی است که این موضوع را در دستور کار قرار داده، اما فعالیت‌های معدن و معدنکاری در محیط‌زیست و منابع‌طبیعی، زیرساخت‌ها و شرایط خاص خود را می‌طلبد که بخشی از آن باید از سوی معدنکاران و بخشی دیگر باید با حمایت‌های ویژه از سوی دولت فراهم شود.

آزمون و خطا در محدوده‌های معدنی

در حال ‌حاضر فعالیت‌های معدنکاری در ایران به‌گونه‌ای است که محدوده بزرگی را به‌شکل آزمون و خطا موردبررسی قرار داده و با حفاری‌های بسیار، در آخر رگه موردنظر را که برای آنها ارزش اقتصادی دارد، پیدا کرده و نسبت به برداشت از آن اقدام می‌کنند.

 این در حالی است که با استفاده از فناوری‌های نوین می‌توان در مرحله نخست به نقاطی که برداشت از آن ارزش اقتصادی دارد، دست یافت و دیگر به ساخت جاده‌های مختلف تخریب پوشش گیاهی و مانند آن که موجب تخریب محیط‌زیست می‌شود، نیاز نخواهد بود.

در این بین، علاوه بر ورود تکنولوژی‌های جدید که شاید متاثر از شرایط تحریمی، کار دشواری باشد، باید به‌سمت توسعه آموزش‌ها در بخش معدنکاری سبز نیز حرکت کرد.

البته باتوجه به تاکیدهای انجام‌گرفته در بحث استفاده از ظرفیت دانش‌بنیان‌ها، می‌توان بر مشکلات ناشی از تحریم نیز فائق آمد و به‌سراغ بومی‌سازی برخی تکنولوژی‌ها رفت.

 از سویی دیگر، نوسازی ناوگان ماشین‌آلات معدنی نیز می‌تواند گامی دیگر در راستای کاهش مخاطرات زیست‌محیطی باشد که بخشی از آن نیازمند حمایت‌های دولت به‌ویژه وزارت صنعت، معدن و تجارت است.

اهمیت معدنکاری سبز در ایران

صمتابراهیم جمیلی، رئیس کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی ایران، در گفت‌وگو با صمت با تاکید بر اهمیت معدنکاری سبز در ایران اظهار کرد: معدنکاری سبز جزو الزامات بخش معدن است. در تمامی کشورهای دنیا کسانی که به‌عنوان بهره‌بردار معدنی در این بخش مشغول به فعالیت هستند، باید کمترین آسیب را به محیط‌زیست وارد کنند.

وی بااشاره به این موضوع در بخش معدن ایران، تصریح کرد: متاسفانه سال‌ها قبل در ایران، توجه چندانی به این موضوع انجام نمی‌گرفت، زیرا ما به‌صورت علمی و حرفه‌ای با آن برخورد نمی‌کردیم.

 این موضوع باعث شد تا سازمان حفاظت محیط‌زیست و منابع‌طبیعی نسبت به فعالیت‌های معدنی بدبین شوند و احساس کنند معدنکاری به‌معنای تخریب محیط‌زیست است.

جمیلی اضافه کرد: در حالی چنین دیدگاهی نسبت به بخش معدن شکل گرفت که معدن ارزش‌افزوده و رونق اقتصادی را به‌همراه دارد و نقش مهم در کاهش وابستگی به اقتصاد نفتی ایفا می‌کند، در نتیجه لازم است، استانداردهایی منطبق با شرایط ایران برای معدنکاری تعریف شود.

شاید در برخی موارد ما بهتر از استانداردهای اروپا عمل کنیم، اما در برخی موارد هم نزدیک به آنها اقدام می‌کنیم.

به‌گفته رئیس کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی ایران، ایران دارای اقلیم و آب و هوای متفاوت است.

 از سویی دیگر، امروز شاهد بحران خشکسالی هستیم که می‌تواند بخش کشاورزی را تحت‌تاثیر قرار دهد، در نتیجه باید به فکر جایگزین کردن درآمدهای بخش کشاورزی و اشتغال موجود در آن بود که معدن می‌تواند با برنامه‌ریزی دقیق و کارشناسی یکی از جایگزین‌های این موضوع باشد.

جمیلی در ادامه بیان کرد: البته فراموش نکنیم این برنامه‌ریزی باید به‌صورتی باشد که آسیب‌های وارده به محیط‌زیست به‌حداقل میزان خود برسد. از سویی دیگر، باید احیا و بازسازی معادن نیز در دستور کار و برنامه‌های معدنکاران قرار بگیرد.

کاهش چالش بین معدنی‌ها و محیط‌زیست

بدون شک با چنین برنامه‌ریزی‌ که جمیلی به آن اشاره داشت، می‌توان شاهد کاهش چالش‌های موجود میان معدنی‌ها و محیط‌زیست بود که خود، این بخش را به توسعه پایدار نزدیک‌تر می‌کند.

جمیلی درباره اقدامات مهمی که باید در این راستا انجام پذیرد، اضافه کرد: بی‌تردید باید تعامل و تفاهم میان محیط‌زیست و بخش معدن در دستور کارباشد.

 ما در ایران نیازمند انجام اکتشافات تکمیلی هستیم تا میزان مزیت‌های معدنی و مناطق آن مشخص شود، اما این موضوع باید در راستای استانداردهای محیط‌زیست انجام بگیرد.

وی ادامه داد: باید چالش‌ها در این‌باره را به‌حداقل رساند و به این باور دست پیدا کرد که نیازمند بهره‌برداری از نعمت‌های خدادادی هستیم تا حداکثر ارزش‌افزوده را برای ما به‌همراه داشته باشد.

بهره‌برداری از این ذخایر نیز، نیازمند اجازه ارگان‌ها و سازمان‌های مختلف برای انجام اکتشافات تکمیلی است.

سخن پایانی

بی‌تردید بهره‌برداری از ذخایر معدنی، آن هم در شرایط فعلی که تحریم‌ها بازارهای نفتی را نشانه گرفته، امری ضروری و مهم تلقی می‌شود که می‌تواند علاوه بر رونق اقتصادی، افزایش درآمدهای ارزی و توسعه صاردات غیرنفتی و افزایش اشتغال را هم به‌همراه داشته باشد، اما نگاه به این موضوع باید در راستای حفظ محیط‌زیست و به‌حداقل رساندن آسیب‌هایی باشد که باعث شده بخش معدن در مقابل محیط‌زیست قرار بگیرد.