مشکلات زیرساختی بورس جوابگو نیست

بازار سرمایه کشور در روزهایی که مورد توجه اقشار زیادی از مردم و در آستانه ورود موج بزرگی از سهامداران سهام عدالت است، بسیار بیشتر از قبل درگیر مشکلات زیرساختی است.

مشکلات زیرساختی بورس مربوط به امروز نیست. پیشتر هم در روزهای پرمعامله و نوسانات شدید قیمتی، هسته معاملات دچار تاخیر می‌شد اما این روزها مشکلات بسیار فرسایشی، خسته‌کننده و کلافه‌کننده و موجب اعتراض بسیاری از مردم شده است.

نکته مهم‌تر اینجاست که تعداد استفاده‌کنندگان از زیرساخت‌های بورسی، اکنون جهش یافته است. مثلا دو سال قبل (خرداد ۹۷) که مشکل هسته معاملات گاهی رخ می‌داد، تعداد شرکت‌کنندگان در عرضه‌های اولیه کمتر از ۱۵۰ هزار نفر بود اما اکنون بیش از سه میلیون نفر است! ارزش معاملات هم در آن زمان به زحمت به ۵۰۰ میلیارد تومان می‌رسید اما اکنون به طور معمول ۱۰ هزار میلیارد تومان است! در این شرایط واضح است که هسته معاملات و زیرساخت‌های کارگزاری‌ها پاسخگو نیست.

بسیار پیش می‌آید که سامانه معاملات یک قیمتی را نمایش می‌دهد اما قیمت واقعی معاملات چیز دیگری است! در این شرایط به راحتی افراد دچار زیان‌های سنگین می‌شوند. حتی قیمت‌های نمایشی در سایت رسمی بورس هم بسیاری اوقات غلط و گمراه‌کننده است. توقف و هنگ‌کردن هسته معاملات، همه مسئله نیست بلکه معضل جدید، قطع شدن کلی سامانه معاملات کارگزاری‌هاست که طی روزهای اخیر بسیار مشاهده شده است به نحوی که اصلا امکان ورود به سامانه و درج سفارش خرید یا فروش نیست.

نکته اسفناک این که با گسترش حضور مردم و افزایش شدید (حدود ۲۰ برابری) ارزش معاملات، درآمد کارگزاری‌ها و شرکت‌های بورس و فرابورس و سازمان بورس هم جهش یافته است (درآمد نهادها به صورت درصدی از ارزش معاملات است و درجا از حساب معامله‌گران کسر می‌شود) اما عملا هیچ پیشرفت موثری در زیرساخت‌های مرکزی (هسته معاملات) و سامانه‌های کارگزاری‌ها دیده نمی‌شود.

نکته اسفناک‌تر این که مجموعه دولت، مدام بر طبل تبلیغ بورس و دعوت مردم به حضور در بورس می‌کوبد و برنامه حضور حدود ۵۰ میلیون نفر دیگر در بورس در قالب عرضه سهام عدالت هم وجود دارد. اگر حتی ۵ درصد از این ۵۰ میلیون نفر هم به مشتری فعال بازار سرمایه تبدیل شوند، بار وارد شده بر هسته معاملات و زیرساخت‌های کارگزاری‌ها مجدد دوبرابر خواهد شد و آن وقت معلوم نیست چه کسی پاسخگوی کلافگی، بلاتکلیفی و زیان بورس بازان خواهد بود.

مدت‌هاست که مسئولان وزارت اقتصاد و سازمان بورس درباره اصلاح هسته معاملات و اجبار کارگزاری‌ها به ارتقای زیرساخت‌ها صحبت می‌کنند. دیروز هم وزیر اقتصاد در پاسخ به سوالات و انتقادات در این خصوص گفت: «این مسئله مورد توجه ماست و برای توسعه کارگزاری‌های بورس برنامه ویژه‌ای داریم».