جایگزینی مناسب برای درآمدهای نفتی

در ماه‌های اخیر، شاهد افزایش افسار گسیخته قیمت دلار در کشور بودیم و همین موضوع بر ابعاد مختلف زندگی مردم تاثیرگذار بود. به همین منظور با یک کارشناس مسائل اقتصادی به گفت‌وگو پرداخته‌ایم که مشروح آن به شرح ذیل است:

سمانه گلاب در پاسخ به این پرسش که در ماه‌های اخیر شاهد نوسانات قیمت دلار در کشور بودیم و این موضوع ریشه در چه عواملی دارد، اظهارکرد: درخصوص افزایش قیمت دلار که در ماه‌های اخیر شاهد آن بودیم دلایل متعددی وجود دارد. کاهش منابع دلاری در دسترس دولت به خاطر کاهش قیمت نفت، تحریم‌های ظالمانه امریکا و کاهش صادرات نفت، کاهش قیمت محصولات پتروشیمی و بیماری کرونا که منجر به کاهش صادرات شده و باعث شده است که ارز حاصل از صادرات به داخل کشور کاهش یابد.

وی افزود: اگر به میزان صادرات ایران در اسفند ۹۸ نگاه کنیم و آن را با مدت مشابه سال قبل از آن مقایسه کنیم متوجه خواهیم شد که میزان صادرات کشور به میزان قابل توجهی کاهش داشته است و این کاهش صادرات نیز در ۵ ماهه نخست سال ۹۹ قابل مشاهده است و این موارد باعث شده است که دولت با کمبود دلار مواجه شود.

گلاب در ادامه، بیان کرد: از طرفی، مشکلاتی که بر سر راه انتقالات مالی بین‌المللی وجود دارد از مواردی هستند که بر روی قیمت دلار تاثیر می‌گذارند و دلیل مهمی که باعث افزایش قیمت دلار شده این است که رابطه لوح باطل بین بورس، طلا و دلار وجود دارد و افزایش شاخص بورس و سوددهی این بازار در ماه‌های گذشته، بر بازار واسطه پولی تاثیر می‌گذارد و روزی که بورس مثبت می‌شود شاهد افزایش قیمت دلار هستیم و افزایش قیمت دلار بر شاخص بورس تاثیر می‌گذارد و این موضوع باعث ایجاد یک حباب بر بورس، طلا و دلار ایجاد می‌کند.

اقتصاد همچنان وابسته به درآمدهای نفتی است

این کارشناس اقتصادی در پاسخ به این پرسش که بودجه کشور تا چه حد توانسته است که از اقتصاد وابسته به نفت فاصله بگیرد، گفت: اینکه بگوئیم که بودجه کشور از نفت فاصله گرفته است را نباید کاهش درآمدهای نفتی را ملاک قرار دهیم و وقتی می‌توانیم این ادعا را داشته باشیم که اقتصاد کشور از نفت فاصله گرفته است که ساختار هزینه درآمد دولت اصلاح شده باشد.

گلاب اظهارکرد: در ساختار فعلی، وقتی که درآمد نفتی کشور کاهش می‌یابد دولت از طریق افزایش قیمت ارز، استقراض از بانک مرکزی، فروش شرکت ها، فروش اوراق مشارکت، استقراض از بانک‌ها اقدام به جایگزینی درآمدهای نفتی می‌کند و هر وقت این موانع پیش روی کسب درآمد نفتی از بین برود وابستگی دولت به درآمدهای نفتی در بودجه مشاهده خواهد شد.

وی اظهارکرد: در واقع کاهش درآمد نفتی که در بودجه از آن بعنوان کاهش وابستگی دولت به درآمدهای نفتی یاد می‌شود معیار درستی نیست چون دولت نتوانسته است ساختار مناسبی برای کاهش وابستگی به درآمد نفتی تعریف کند و هر وقت که درآمد نفتی کشور کاهش یافته است دولت از طریق اقداماتی که آسیب‌پذیری بالایی برای جامعه به دنبال دارد تصمیم به جبران درآمد نفتی می‌کند.

درآمدزایی بالا در گرو اصلاح ساختار مالیاتی

این کارشناس مسائل اقتصادی در پاسخ به این پرسش که برای تامین بودجه کشور کدام بخش می‌تواند جایگزین مناسبی به جای درآمدهای نفتی باشد، گفت: اصلاح ساختار مالیاتی می‌تواند دولت را به درآمدزایی برساند که این موضوع می‌تواند جایگزین مناسبی به جای درآمدهای نفتی باشد.

گلاب اظهارکرد: اصلاح ساختار مالیاتی به این معنا نیست که دولت افزایش نرخ مالیات را در دستور کار خود قرار بدهد بلکه می‌تواند از طریق اصلاح ساختار مالیاتی به درآمدزایی برسد.

وی افزود: اخذ مالیات از مشاغلی که معاف از مالیات هستند، اخذ مالیات از سپرده‌های بانکی، اخذ مالیات از مشاغلی که فرار مالیاتی دارند، اخذ مالیات از مسکن و اخذ مالیات از عایدی سرمایه می‌تواند دولت را به درآمدزایی بالایی برساند.

گلاب در پایان، بیان کرد: میانگین نرخ پایه مالیاتی در جهان ۱۴ درصد است و میانگین نرخ پایه مالیاتی در ایران ۷.۵ درصد است و این نشان می‌دهد که پایه مالیاتی کشور حدود نصف میانگین جهانی است و دولت اگر بتواند در نظام مالیاتی اصلاح ساختاری به‌وجود بیاورد می‌تواند به درآمدزایی بالایی برسد و اصلاح ساختار مالیاتی می‌تواند رانت را نیز از بین ببرد.