پوشک بچه چشم روشنی شد! / روند افزایشی قیمت در بازار

یک ماه پیش در گزارشی به موضوع هرج و مرج در بازار پوشک بچه و گرانی بیش از حد این محصول پرداختیم که طبق آن مشخص شد، نابسامانی در قیمت‌گذاری پوشک کودک با تحمیل هزینه ماهانه یک میلیون تومانی بابت هر کودک به خانوارها، نقش موثری در کاهش قیمت باروری داشته و مانعی برای رشد قیمت جمعیت محسوب می‌شود.

نابسامانی و رشد بیش از حد قیمت پوشک تا آنجا بالا بود که مورد انتقاد مقام معظم رهبری نیز واقع شد. پس از این اتفاقات شاهد برگزاری جلسات و موج وعده‌های مسئولان وزارت صنعت از وزیر صنعت گرفته تا مدیران نساجی و صنایع سلولزی این وزارتخانه برای مدیریت تولید و کاهش قیمت‌ها بودیم، به طوری که رزم حسینی، وزیر صنعت در جلسه‌ای با حضور فعالان صنعت سلولزی، مسئولان دفتر معاونت امور صنایع وزارت صنعت و مدیران ستاد تنظیم بازار به پیگیری موضوع قیمت‌گذاری پوشک پرداخت.

در عین حال آن زمان افسانه محرابی، مدیرکل صنایع نساجی، پوشاک و سلولزی وزارت صنعت با بیان اینکه همه مواد اولیه تولید پوشک از گمرکات ترخیص و در چرخه تولید قرار گرفته است، گفته بود: هیچ کمبودی در بازار پوشک وجود ندارد.

وی برنامه‌ریزی برای تولید پوشک را به نام‌گذاری امسال با عنوان «جهش تولید» گره زده و گفته بود: با توجه به نام‌گذاری امسال با عنوان جهش تولید، حمایت‌های تعرفه‌ای مناسبی از تولید پوشک صورت گرفته و حقوق ورودی ۳۲ درصدی برای واردات پوشک تعیین شده است.

محرابی گفته بود: با توجه به اینکه اجزاء عمده‌ای از مواد اولیه زنجیره تولید پوشک از طریق واردات تأمین می‌شود، اقداماتی در راستای تولید داخلی بخشی از مواد اولیه این صنعت صورت گرفته که به‌زودی به ثمر خواهد رسید.

حال با گذشت یک ماه از این وعده‌ها نه تنها قیمت پوشک کاهش نیافته، بلکه شاهد ورود پوشک‌های احتکار شده به بازار و عرضه با قیمت‌های جدید هستیم، به طوری که تاریخ تولید و قیمت درج شده بر روی این پوشک‌ها مربوط به ماه‌های قبل است، اما با قیمت جدید (تقریباً ۲ برابر) به مشتریان عرضه می‌شوند.

به عنوان مثال یک بسته پوشک ۲۴ عددی سایز ۶ با تاریخ تولید تیرماه و قیمت ۷۲ هزار تومان حالا با قیمت ۱۲۰ تا ۱۳۲ هزار تومان به مشتریان عرضه می‌شود.

در عین حال پوشک‌های تولیدی فعلی نیز با همان قیمت‌های بالای یک ماه پیش عرضه می‌شوند و وعده‌های مسئولان برای مدیریت قیمت و بازار عملی نشده است. ظاهرا اعتراضات مردم، رسانه‌ها و مقام معظم رهبری تنها منجر به بهبود شرایط ترخیص و تأمین مواد اولیه تولید پوشک شده، اما در خروجی موضوع اتفاقی رخ نداده و این کالا همچنان با قیمت‌های بالای قبلی عرضه می‌شود. به این ترتیب مشکل واردات مواد اولیه برطرف شد، اما مشکل مردم و گرانی قیمت هنوز برطرف نشده است.

قابلیت تولید مواد اولیه در داخل

یکی از دلایلی که تولیدکنندگان پوشک برای افزایش قیمت محصولاتشان عنوان می‌کنند بالا بودن قیمت مواد اولیه است. یکی از این مواد، پودر جاذب است که در لایه میانی پوشک استفاده می‌شود.

مهدی پورقاضی، عضو انجمن ملی صنایع پلیمر ایران در مورد تولید و تامین این ماده می‌گوید: یکی از مشتقات پروپیلن، SAP یا سوپرجاذب‌ها هستند که از پلی‌پروپیلن و یک افزودنی اکسید کلسیم تولید می‌شود. سوپرجاذب‌ها در تهیه پوشک بچه مورد استفاده قرار می‌گیرد و اتفاقا دلیل افزایش قیمت پوشک نیز ناشی از افزایش قیمت مشتقات پروپیلن مثل سوپرجاذب‌ها است. در تولید پوشک نوعی افزودنی، مورد نیاز صنایع تولیدکننده است که این افزودنی جاذب رطوبت بوده و هم اکنون نیاز کشور به این افزودنی از طریق واردات تأمین می‌شود.

وی می‌گوید: واردات این افزودنی در ماه‌های اخیر بسیار سخت شده و قیمت این ماده افزایش یافته است. در نتیجه با افزایش قیمت افزودنی اکسید کلسیم، قیمت سوپرجاذب‌ها یا SAP افزایش می‌یابد و در نهایت قیمت پوشک نیز به صورت قابل توجهی افزایش یافته است.

پورقاضی در مورد امکان تولید افزودنی سوپر جذاب در کشور نیز می‌گوید: امکان تولید این ماده افزودنی که هم اکنون از خارج از کشور وارد می‌شود، وجود دارد و ما می‌توانیم این ماده را خودمان تولید کنیم، ولی متأسفانه سیاست‌گذاری‌ها به گونه‌ای نبوده که پتروشیمی‌ها به سمت تولید این ماده افزودنی حرکت کنند. فناوری تولید این ماده خیلی هم پیچیده نیست و اگر انگیزه لازم ایجاد شود، پتروشیمی‌ها می‌توانند برای تولید آن اقدام کنند.

شیب رشد قیمت پوشک طی یکی، دو سال اخیر آنقدر تند بوده که به دلیل مشکلات اقتصادی، بسیاری خانواده‌ها مجبور به گرفتن زودهنگام پوشک از کودکانشان شده‌اند. به گفته روانشناسان، این موضوع می‌تواند آثار روانی منفی قابل ملاحظه‌ای بر کودکان داشته باشد. در عین حال، بالارفتن هزینه بچه داری از ابتدای تولد نوزاد، عاملی برای کاهش انگیزه زوج‌ها به فرزندآوری محسوب شده و بر قیمت جمعیت اثرگذار است. از همین رو شاید بتوان گفت نظارت بر عملکرد و قیمت‌گذاری کارخانه‌های تولیدکننده پوشک اهمیتی کمتر از کنترل بازار کالا‌های اساسی ندارد.

قیمت بالای پوشک کودک ماهانه هزینه بالایی را به خانوار‌های دارای کودک زیر ۳ سال تحمیل کرده است. به عنوان مثال قیمت درج شده بر روی یک بسته ۲۴ عددی پوشک سایز ۶ کودک ۱۳۲ هزار تومان است و به عبارتی خانوار‌ها بابت هر عدد پوشک حدود ۵۵۰۰ تومان هزینه می‌کنند. اگر هر کودک به طور متوسط روزانه ۵ تا ۶ عدد پوشک مصرف کند، هزینه خرید روزانه پوشک خانوار دارای یک فرزند زیر ۳ سال ماهانه ۸۲۵ هزار تا یک میلیون تومان می‌شود. به این ترتیب قیمت پوشک آنقدر بالا رفته که برخی آن را به عنوان چشم روشنی به والدین نوزاد تازه متولد شده هدیه می‌دهند.

با توجه به سیاست‌گذاری و تاکید مسئولان بر لزوم رشد جمعیت کشور، توجه بیشتر به تامین ملزومات زندگی کودکان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است که این موضوع از داخلی‌سازی مواد اولیه تا مدیریت قیمت کارخانه و بازار را در بر می‌گیرد.