کمبود منابع برای پرداخت یارانه ها!

در کشورهای آسیایی پرداخت انواع یارانه به شهروندان در جریان است که باعث می‌شود دولت‌ها مدعی پرداخت‌های مستمر و هدفمند به افراد کم بضاعت برای کاهش فاصله طبقاتی در جوامع‌شان شوند. تنوع پرداخت حوزه‌های دربرگیری یارانه‌ها، از یارانه‌های درمان و آموزش تا یارانه‌هایی شبیه به بیمه بیکاری و یارانه نقدی که در شرایط خاصی پرداخت می‌شود. در ایران نیز پرداخت یارانه، به اشکال مختلفی جریان دارد و با این حال همواره باعث شکل‌گیری کسری بودجه برای دولت می‌شود. فقط در سال گذشته، ایران ۲ میلیارد دلار بیشتر از کشور ۱/۵ میلیارد نفری چین یارانه انرژی پرداخت کرده است که در جای خود بسیار شگفت‌انگیز و افسانه‌ای می‌نماید.

۱۰۱ میلیارد دلار یارانه با درآمد زیر ۱۰ میلیارد دلار!

بیش از ۴۵ میلیارد دلار یارانه انرژی به مردم پرداخت کرد و این در حالی‌ست که به طور قطعی درآمد نفتی ایران در سال گذشته زیر ۱۰ میلیارد دلار بود. یارانه ارزی پرداختی در دولت ایران نیز بالغ بر ۱۶ میلیارد دلار به شکل میانگین بوده است که در قالب تخصیص دلار ۴۲۰۰ تومانی صرف پرداخت می‌شود و فشار سنگینی بر منابع ارزی کشور وارد می‌کند. پرداخت یارانه برای خرید تضمینی برخی از محصولات کشاورزی نیز بیش از ۲ میلیارد دلار از منابع دولت را هر سال می‌بلعد. یارانه‌های نقدی و کمک‌های معیشتی نیز رقمی بالغ بر ۱۰ میلیارد دلار از منابع را هر ساله به خود اختصاص می‌دهند. با این وضعیت دولت ایران هر سال باید بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار نفت بفروشد تا بتواند یارانه‌های تورم‌زای موجود را پرداخت کند.

کسری ۹۰ میلیارد دلاری برای پرداخت یارانه‌ها

این در حالی‌ست که دولت در سال جاری دستکم ۹۰ میلیارد دلار کسری برای پرداخت‌های یارانه‌ای خود داشت و برای جبران این کسری در پرداخت‌‌ها در شرایط تحریمی کنونی، دو راه بیشتر پیش رو ندارد: یا استقراض از بانک مرکزی و افزایش چاپ پول که همانا مسیر منجر به تورم است یا استفاده از منابع بسیار ناچیز صندوق توسعه ملی! بدیهی‌ست که به علت عدم کنترل تام دولت بر صندوق توسعه ملی، امکان برداشت زیادی برای دولت وجود ندارد و تنها راهکار باقی مانده، چاپ پول بی‌پشتوانه توسط بانک مرکزی است که نتایج آن از پیش مشخص است.

تداوم پرداخت یارانه‌ها به شکل کنونی، نتایج پولی و حتی مالی دهشتناکی را برجای خواهد گذاشت و دولت نمی‌تواند با این وضعیت کشور را اداره کند. یارانه‌های گران‌قیمت کنونی تنها باعث افزایش فقر مردم و همچنین تشدید فاصله طبقاتی خواهد شد و بخش عمده‌ای از قدرت خرید مردم را از میان خواهد برد به طوری‌ که ارزش یارانه نقدی هر فرد بدون تغییر در میزان پرداخت ریالی از ۴۵ دلار به ۲ دلار سقوط کرده است.

دوراهی فروپاشی پولی یا اصلاح هزینه‌ها

دولت‌ فعلی و دولت آینده در دوراهی فروپاشی پولی یا تداوم سیاست‌های پوپولیستی، باید یکی را انتخاب کند و حذف این هزینه و پرداخت انحصاری یارانه‌های نقدی آن‌ هم فقط به دهک‌های واقعا نیازمند، معقول‌ترین راهی‌ است که پیش روی تصمیم‌گیران و سیاستگذاران کشور وجود دارد. ادامه رویه فعلی کشور را به ورطه هولناکی می‌اندازد که بیرون آمدن از آن ممکن است بیش از نیم قرن از کشور زمان و انرژی بگیرد و هزینه‌های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی بسیار زیادی را نیز برجای بگذارد. این بدیهی را هر سیاستمداری باید بداند که فلسفه وجودی پرداخت یارانه، تقویت فرودستان برای کاهش فاصله طبقاتی است و نباید به همه اقشار با سطح درآمد و پس‌اندازهای متفاوت به شکل یکسان پرداخت شود. باید همواره به مسئولان کشور یادآوری کرد که ونزوئلا، زیمبابوه و آرژانتین بیشترین میزان پرداخت یارانه به مردم کشورهای خود را داشتند و در نهایت به وضعیتی افتادند که اکنون دچار تورم‌های چندصد درصدی هستند.