فاجعه اقتصادی؛ از وام ودیعه مسکن تا خرید گوشت قسطی

در روزهای گذشته نام تسهیلات عجیبی به میان آمده است: از تسهیلات ودیعه مسکن تا خرید قسطی گوشت قرمز! در واقع سخن آن است که تسهیلات بانکی در هرجای دنیا با توجه به کشش مطلوبیت نهایی در ساحت مبادلات بازار خودش را تطبیق می‌دهد. منتهی مراتب در ایران به علت سقوط مستمر اقتصادی در کشور و همچنین کاهش قدرت خرید مردم به ۳۰ درصد سال ۹۰، اصلا بعید نیست که در سال آینده (بر مبنای وضع موجود) وام پرداخت کرایه تاکسی به مردم اعطا شود! 

افول وام‌های بانکی

پیش از بسط مطلب، باید به دو نکته توجه داشت که بر اساس آن کارویژه تسهیلات برای بانک و کارکرد وام برای عموم مردم را نباید ازلی و ابدی در نظر گرفت؛ به این معنا که بانک‌ها همواره تسهیلات خود را برای احداث صنایع در ابعاد کلان و خرید خانه و خودرو تخصیص بدهند. در واقع بانک‌ها نهادهایی هستند که سود خود را از محل فروش بدهی به مردم دریافت می‌کنند. با این حال این کارکرد ابدی نیست و با توجه به شرایط اقتصادی ناشی از تورم، بانک‌ها اقدام به پرداخت تسهیلات متنوع‌تری به مردم می‌کنند تا ورشکسته نشوند. 

فاجعه‌ای به نام وام ودیعه مسکن

درباره وام ودیعه مسکن و تسهیلات خرید گوشت قسطی، عمق یک فاجعه اقتصادی نمایان است و البته یک امید را هم در دل خود دارد. بدین معنا که این واقعیت اقتصادی برای بانک‌ها مسلم شده است که امکان خرید مسکن برای بخش‌های عمده‌ای از مردم دیگر وجود ندارد و البته ماجرا از این هم هولناک‌تر است: به همان میزان که باعدم امکان قدرت خرید مسکن به علت افزایش قیمت مسکن هم مواجه هستیم، امکان رهن و دادن پول پیش مسکن برای اجاره هم با کاهش چشمگیری مواجه شده است. همزمان این مسئله درباره خودرو هم صدق می‌کند و دیگر امکان خرید خودرو از طریق تسهیلات نه برای بانک به عنوان وام دهنده سود چندانی دارد نه برای فرد دریافت کننده وام ارزش اقتصادی دارد. 

سقوط قدرت خرید تا مرز قرمز گوشت قرمز! 

نکته ترسناکی که درباره وام خرید گوشت قرمز وجود دارد این است که سقوط توان خرید ایرانیان به کالایی چون گوشت قرمز تسری یافته و این عمق فاجعه سیاست‌های پولی دولت را نشان می‌دهد.

بر اساس مشاهدات میدانی خبرنگار گسترش نیوز در قصابی‌های مرکز شهر جدید پرند و همچنین در شهر رباط کریم، پدیده خرید و فروش گوشت قسطی همچنان جریان دارد و از کارت ملی تا فیش حقوقی به عنوان ضمانت پذیرفته می‌شود. همچنین در برخی از قصابی‌های جنوب شهر تهران، فروش گوشت قرمز با کارت ملی، به رغم تکذیبیه‌های دولتی همچنان استمرار دارد. 

این که بانکها اقدام به پرداخت تسهیلات خرد کنند اصلا اتفاق بدی نیست. پیش‌تر در بنگلادش، تایلند و حتی هند وام خرید موز و شیر و آرد و روغن به مردم داده می‌شد و البته در برخی از مناطق هند و بنگلادش همچنان این تسهیلات در حال پرداخت است و نقش به سزایی در کاهش فقر و مرگ و میر بر اثر گرسنگی در این کشورها داشته است و باعث شده که بسیاری از افراد توانایی ورود به بازار کار را داشته باشند این وام‌ها برای هر خانوار از رقم دو دلار در روز فراتر نمی‌رفت اما مشکل از آن جا ناشی می‌شود که نرخ بهره بانکی در ایران بسیار بالاتر از کشورهای یاد شده است و به علت ارزش پایین حقوق کارگران (طبقه اصلی که مخاطب دریافت این نوع از تسهیلات است) بازپرداخت وام‌های یاد شده با مشکل مواجه خواهد شد. 

ارزش وام در شرایط تورمی

با این حال در شرایط تورمی و انفجار پولی یک نقطه امید بیشتر برای فقرا و طبقات فرودست وجود دارد و آن امکان اخذ وام بیشتر است! اگر از مسائل بروکراتیک دریافت وام در ایران صرف‌نظر کنیم (که بسیار دشوار است) در شرایط تورمی دریافت وام بانکی به نفع افراد است زیرا را پول را با ارزش بیشتری دریافت می‌کنند و با ارزش پولی پایین‌تری بازپرداخت می‌کنند و در فرایند وام در شرایط اقتصادی متورم افراد سود بیشتری نسبت بانک‌ها می‌کنند. البته این نرخ بهره حقیقی که متاسفانه به علت شرایط تورمی کشور منفی است، در جاهای دیگری کار دست اقتصاد ایران خواهد داد و باعث خروج سرمایه زیادی از کشور خواهد شد. دریافت وام در شرایط یاد شده ولو برای خرید گوشت (برای دهک‌های فرودست اصلا بار منفی ندارد) اما نوک پیکان این کاهش قدرت خرید به رغم افزایش اسمی حقوق کارگران، باید به سمت سیاستگذاران و دولتمردانی نشانه برود که با انبساط پولی چنین تورم خانمان‌سوزی را بر مردم تحمیل کردند.