جزییات دریافت مالیات از اینفلوئنسرها

مالیات ستانی به صفحات مجازی کشیده شد. در سال‌های اخیر مجازی شدن بخشی از واقعیت‌ها در بستر شبکه‌های اجتماعی صورت گرفته و عده‌ای که اصطلاحاً به آنها اینفلوئنسر (افراد تاثیرگذار به واسطه کارکردهای مختلف) و سلبریتی گفته می‌شود که به دلیل شهرت و محبوبیت اصطلاح فالوور یا دنبال‌کننده دارند و از این راه درآمد‌های چند صد میلیونی و میلیاردی به جیب می‌زنند و مالیات هم نمی‌پردازند.

یک کارگر ساده اما حقوق نگرفته و ندیده، مالیات خود را پرداخت می‌کند. این حکایت تبعیض و ناعادلانه بودن برخی معافیت‌های قانونی و گاهی نیز ضعف مجریان قانون است که به آن دامن می‌زند. در این سال‌ها به واسطه اتفاقات و چالش‌های ایجاد شده افکار عمومی از مسئولان مطالبه دریافت مالیات از تمامی بخش‌ها به خصوص سلبریتی ها، هنرمندان و اینفلوئنسرها را دارند که برای نخستین بار با تلاش نمایندگان مجلس یازدهم در قانون بودجه سال ۱۴۰۰ این اتفاق مثبت به واقعیت پیوست که می‌تواند مقدمه‌ای برای زدودن انگار‌های تبعیض از چهره قوانین و نظام مالیاتی باشد.

دو مصوبه مالیاتی نمایندگان مجلس

نمایندگان مجلس در جریان بررسی جزییات لایحه بودجه ١۴٠٠ بند الحاقی ۳ تبصره ۶ ماده واحده را به تصویب رساندند که براساس آن­ معافیت مالیاتی فعالیت‌های مربوط به انتشارات کمک درسی و فعالیت‌های هنری از قبیل بازیگری موضوع بند ل ماده ۱۳۹ قانون مالیاتهای مستقیم، صرفاً تا سقف دو میلیارد ( ۰۰۰/۰۰۰/۰۰۰/ ٢) ریال در سال قابل اعمال است و بعد از آن حسب مورد به نرخ ماده ۱۰۵ یا ماده ۱۳۱ قانون مالیاتهای مستقیم مشمول مالیات می‌شود.

علاوه بر آن مجلس مصوبه دیگری هم داشت که با الحاق بندی به تبصره ۶ ماده واحده این لایحه اینفلوئنسرها مکلف به پرداخت مالیات شدند. براساس این بند الحاقی، درآمدهای کاربران دارای بیش از ۵۰۰ هزار دنبال‌کننده رسانه‌های کاربر محور از محل تبلیغات مشمول مالیات بر درآمد خواهد بود.

سازمان امور مالیاتی مکلف است ظرف دو ماه پس از لازم الاجرا شدن این بند دستورالعمل اجرایی مربوط به اخذ مالیات از درآمدهای کاربران حرفه‌ای رسانه‌های کاربر محور از محل تبلیغات را تهیه و به تایید وزیر اقتصاد و امور دارایی برساند.

هرچند این مصوبات گامی در جهت تحقق اهداف ترسیمی برای کاهش معافیت‌های مالیاتی غیرهدفمند محسوب می‌شود اما برخی کارشناسان در به نتیجه رسیدن و وصول این نوع مالیات تردید می‌کنند.

سازمان مالیاتی قادر به گرفتن این نوع مالیات نیست

در همین باره کامبیز نوروزی کارشناس مالیاتی گفته است: اگر به صورت اصولی نگاه کنیم هر درآمدی باید مشمول مالیات قرار بگیرد. اشکالی نمی‌بینم که درآمدهای ناشی از فعالیت از صفحات محیط وب مشمول مالیات شوند.ولی نشدنی است.

کشف میزان درآمدهای صفحات اینستاگرامی و تشخیص درآمد مشمول مالیات و نهایتاً دریافت مالیات از آنها کار تقریبا ناممکنی است. درحال‌حاضر نظام مالیاتی کشور به قدری ناتوان و ضعیف است و به قدری در کار خود مشکل دارد که قادر به کشف درآمد واقعی شرکت‎های تجاری که فعالیت رسمی آشکار دارند، نیست. تقریبا بخش خصوصی، یا به خاطر نفوذی که در دستگاه حکومتی دارند و یا به دلایل دیگر، هیچ وقت مالیات واقعی خود را پرداخت نمی‎کند.

سازمان مالیاتی از هوش مصنوعی استفاده کند

عسگر سرمست کارشناس اقتصادی نظر دیگری در رابطه با اخذ مالیات از شاخ‌های اینستاگرامی یا اینفلوئنسرها دارد و می‌گوید: سازمان امور مالیاتی می‌تواند با استفاده از هوش مصنوعی تعداد اینفلوئنسرهایی که مشمول قانون مالیاتی می‌شوند را شناسایی کند. یکی دیگر از مسائلی که به عنوان ابهام مطرح می‌شود، نحوه شناسایی درآمد هر اینفلوئنسر است که باید مجدد به خود متن مصوب مجلس ارجاع داده شوند؛ این متن توضیح می‌دهد مالیات بر مبنای خوداظهاری اخذ خواهد شد؛ بدین معنی که خود اینفلوئنسرها به عنوان مخاطب این قانون به صورت خود اظهاری درآمد سالیانه خود را اظهار کنند.

رئیس سازمان مالیاتی: دولت پیشنهاد نداد

از راهکارها و انتقادی که کارشناسان دارند بگذریم، امید علی پارسا رئیس سازمان امور مالیاتی با بیان اینکه دولت چنین پیشنهادی نداده است، توضیح می‌دهد: اخذ مالیات از اینفلوئنسرهای فضای مجازی پیشنهاد نمایندگان مجلس است و دولت این پیشنهاد را نداده اما این موضوعات از جمله احراز هویت مالکان صفحات اینستاگرامی یا اینکه نحوه اخذ مالیات از صفحات طرفداران یک شخص (fan page) که نسبت به انجام تبلیغات اقدام می‌کنند، مورد بحث است، در آیین نامه اجرایی باید این موضوعات به گونه‌ای تنظیم شود که قابل اجرا باشد. موافق این ایده هستم چراکه فرقی نمی‌کند که منشا درآمد چه باشد، از حدی بالاتر از حداقل معیشت باشد باید مشمول مالیات شود.

سوال اساسی و جدی این است که آیا قانون و مکانیزم‌های اجرایی فعلی مالیاتی قابلیت اخذ مالیات از کاربران محبوب فضای مجازی را دارد یا خیر؟ از منظر قانون هر شخص حقیقی ایرانی نسبت به کلیه درآمدهایی که در ایران یا خارج از کشور تحصیل می‌کند باید مالیات بدهد. بنابراین در نگاه اول منع قانونی برای مالیات ستانی از این کسب و کارهای دیجتالی مشاهده نمی‌شود. اصل کار در فاز اجرایی است که چگونه بتوان آنها را شناسایی کرد.

فالوور به خودی خود مبنای مالیات نیست

برای اینکه بتوان به شبهات و ابهامات مطرح شده پاسخ داد به سراغ محمود علیزاده معاون فنی و حقوقی سازمان امور مالیاتی رفتیم. وی با اشاره به اخذ مالیات از اینفلوئنسرها بر اساس قانون بودجه سال ۱۴۰۰ که مبنای آن فالوورهای بالای ۵۰۰ هزار نفر است، اظهارکرد: این مسئله مبانی ندارد و چنین چیزی نمی‌شود که اخذ مالیات بر اساس تعداد فالوور باشد. فالوورها به خودی خود ایجاد درآمد نمی‌کنند اما ظرفیت‌سازی برای ایجاد درآمد دارد. مثلاً اگر فردی یک میلیون فالوور داشته باشد به عنوان اینفلوئنسر مطرح شده و قابلیت تاثیرگذاری در جامعه و افکار عمومی و مخاطبان برای تبلیغات را دارد.

علیزاده معتقد است‌: برخی فعالان اقتصادی و تولیدکننده‌ها از این ظرفیت به منظور تبلیغ و فروش محصولات استفاده می‌کنند که به نحوی عملیات روانی محسوب می‌شود. درآمد حاصل از تبلیغات و فعالیتی که منجر به درآمد می‌شود مشمول مالیات خواهد بود. ۵۰۰ هزار فالوور فقط به عنوان سوژه و هدف در نظر می‌گیریم و رفتار اینلوئنسرها در پروفایل مالی قرار گرفته و حساب‌های بانکی آنها بررسی می‌شود و فرقی نمی‌کند که ۵۰۰ هزار فالوور باشد یا ۱۰ میلیون فالوور.

وی تاکید کرد: مالیات ستانی درحال‌حاضر براساس حسابرسی مبتنی بر ریسک برای افراد انتخاب می‌شود و شاخص ۵۰۰ هزار فالوور برای اینفلوئنسرها یکی از معیارهای شناسایی خواهد بود.

منتظر اظهارنامه مالیاتی اینفلوئنسرها نمی‌مانیم

معاون سازمان امور مالیاتی در پاسخ به این سوال که اگر این اینفلوئنسرها در تور نظام مالیاتی نباشند چه برنامه‌ای برای شناسایی آنها وجود دارد؟ گفت: سازمان امور مالیاتی منتظر اظهارنامه افراد نیست و وضعیت درآمدی افراد را بررسی می‌کند.

طبق بخشنامه سازمان مالیاتی برای قبل از سال ۹۵ مبنای رسیدگی تراکنش‌ها ۵ میلیارد تومان به بالا بود و از سال ۹۵ به بعد چنین چیزی نیست و تمامی درآمد و فروش باید مستند ارائه شود که از طریق دستگاه‌های پوز و درگاه‌های اینترنتی چقدر درآمد کسب شده است.

آنچه واضح است، در دنیای عصر ارتباطات بسیاری از مشاغل و کسب درآمدهای مجازی شده و قطعا برای دریافت مالیات عادلانه و شفاف، باید گام‌های اساسی برداشت و سازمان مالیاتی نیز خود را موظف به اطلاع رسانی در قبال وصولی اینگونه مالیات به جامعه بداند.