آیا فقر عمومی تشدید خواهد شد؟

بسیاری از اقتصاددانان در یک دهه گذشته، از خطر افزایش فقر در کشور و تقویت تله فقر در کشور خبر می‌دادند و اکنون نیز گفته‌های این افراد و سایر کارشناسان بین‌المللی که از فعال شدن تله فقر در کشور خبر می‌دادند، به وقوع پیوسته و فقر در کشور نهادینه شده است. بودجه سال آینده هم به زعم بسیاری از این افراد دارای آثار تورمی بسیار شدیدی خواهد بود. تثبیت تورم در کشور و افزایش مستمر پایه پولی باعث شده تا بسیاری از این افراد که هشدار داده بودند، از خروج ایران از تله فقر ناامید شوند. مرتضی عزتی اقتصاددان و استاد دانشگاه، در گفت‌وگو با گسترش نیوز، ضمن ابراز امیدواری برای کاهش فقر در کشور، خواستار مهار سیاست‌های پولی انبساطی در کشور شد.

تعهدات فعلی دولت‌ها باعث افزایش فقر شده است

این استاد دانشگاه در پاسخ به پرسشی مبنی بر چگونگی تثبیت تله فقر در کشور اظهار داشت: وضعیت موجود حاصل سال‌ها ندانم کاری و غفلت انباشته شده در گذشته است و راهکار کوتاه مدت هم ندارد. دولت‌ها باید به یک انضباط پولی تن بدهند که از بروز تورم افسار گسیخته جلوگیری کنند و در نتیجه بشود فقر را در کشور ریشه کن کرد. این نکته را باید نصب‌العین قرار بدهند که بزرگترین عامل شکل‌گیری و تثبیت فقر در کشورها تورم است. تورم هم ناشی از انبساط پولی در کشور است که دولت‌ها معمولا با افزایش تعهدات خود در برابر مردم با کارهای پوپولیستی آن را تقویت می‌کنند. دادن یارانه نقدی به مردم، پرداخت مبالغی مثل کمک معیشتی و سهام عدالت و همچنین پرداخت سود آن به مردم، باعث افزایش میل عمومی برای تشویق بر سرکار آمدن دولت‌های پول‌پاش می‌شود. واقع سخن این است که دولت‌ها از جانب خودشان که پولی ندارند و این پول یا باید از محل منابع مالیاتی مردم تامین شود و یا باید از طریق چاپ پول و تورم تامین مالی شود و این را یقین بدانید که هیچ راهکار دیگری وجود ندارد.

باید از راهکارهای تورمی عبور کنیم

وی در ادامه متذکر شد: این که یک دولت تعهدات خود را افزایش بدهد و از این راه برای خودش محبوبیت بخرد، خیلی کار شایسته‌ای نیست و کاهش این تعهدات برای دولت‌های بعدی بسیار سخت و ملال‌آور خواهد شد. در هیچ کجای جهان فقرزدایی از طریق پول‌پاشی میسر نشده است و این رویکرد باعث می‌شود که افراد حتی قدرت خرید فعلی خود را نیز از دست بدهند. بنابر این باید روی راهکارهای غیرتورم‌زا برای عبور از فقر تمرکز کنیم. پرداخت یارانه به مردم البته از وظایف دولت‌ها برای کاهش فاصله طبقاتی‌ست ولی نحوه پرداخت آن و گروه هدف هم بسیار مهم هستند. فراگیر بودن یارانه و در دسترس بودن آن برای همه، در واقع آن را از ماهیت یارانه بودن خارج می‌کند. ما در ایران یارانه‌های بسیار سنگینی پرداخت می‌کنیم به طور مثال پرداخت ۸۶ میلیارد دلار یارانه انرژی در سال گذشته، بسیار رقم ترسناکی به نظر می‌رسد. زیرا دولت در سال گذشته به روایت اسناد و مدارک دولتی کمتر از ۵ میلیارد دلار نفت فروخته است! یعنی دولت اگر تمام پول فروش نفت را به مردم به عنوان یارانه داده باشد، باید ۸۱ میلیارد دلار دیگر هم روی آن گذاشته باشد تا بتواند این مقدار یارانه را تامین کند!

از ونزوئلا و برزیل درس بگیریم

مرتضی عزتی در پایان اذعان داشت: دولت نتوانسته انتظارات عمومی را برای کاهش فقر و حذف فقر مطلق در کشور مرتفع ساز و تازه در جهت مخالف آن هم حرکت کرده است و اصلاح این مسیر و فرآیندهای موجود، نیازمند یک عزم ملی با رعایت جنبه‌های علمی در مدیریت مسائل است و امیدواریم که این فرآیند هرچه سریع‌تر بهبود یابد و این رویه‌های فعلی اصلاح شود به کلی تغییر شکل بدهد. زیرا تداوم آن باعث افزایش فقر در کشور خواهد شد و مسیر دولت‌هایی مانند ونزوئلا و کشورهای برزیل و ترکیه در دهه هفتاد میلادی هم دقیقا مشابه با شرایط کنونی کشور ما بوده است و امیدوارم که دلسوزان کشور که در مصادر کارهای اجرایی حضور دارند این توصیه‌ها را جدی بگیرند.