نظر پنج کارشناس درباره آینده دلار

اقتصاد ایران در سال ۱۴۰۰ علاوه بر چالش‌ها مزمن و عدم تعادل‌های تاریخی با سه نا اطمینانی روبه‌رو است؛ وضعیت کرونا، انتخابات ریاست جمهوری و آینده تحریم‌ها. برخی کارشناسان اعتقاددارند در کنار تحلیل مسائل کلان اقتصادی باید به این سه عامل نیز توجه کرد عواملی که بخش زیادی از نا اطمینانی را در سه ماه اول سال تشکیل می‌دهند. در این فضا نرخ دلار به‌عنوان یک شاخص روانی اثرگذار بر سایر بازارها چه وضعیتی دارد ۵ کارشناس در پیش‌بینی‌های جداگانه به تحلیل چشم‌انداز نرخ دلار پرداخته‌اند. دکتر داود سوری، دکتر مرتضی ایمانی راد و بهروز ملکی در گفت‌وگو با سالنامه تجارت فردا وضعیت بازار ارز را پیش‌بینی کرده‌اند و اشکان رسولیان به همراه رضا خسروی سمت‌وسوی نرخ دلار را تحلیل کرده‌اند.

دوگانه برجام و تحریم

اشکان رسولیان: اقتصاد ایران در ده سال گذشته با دوگانه برجام و تحریم روبه‌رو بوده ازیک‌طرف تحریم با کاهش صادرات نفت، افزایش کسری بودجه و تورم و جهش نرخ دلار در بازار ارز همراه بوده است و از طرف دیگر برجام با افزایش صادرات نفت ثبات نرخ دلار در بازار ارز کنترل تورم را به همراه داشته است. به بیانی دیگر گرچه متغیرهای اقتصادی یکی از عوامل اثرگذار بر بازار ارز و سایر بازارها هستند اما تحریم اثر تشدیدی در قطب منفی بازار داشته و گشایش‌های سیاسی اثر مثبت.

 ازاین‌رو هرگاه چشم‌انداز تحریم پیش روی اقتصاد بوده است شاهد اوج‌گیری کلی قیمت‌ها بوده‌ایم و اگر عادی‌سازی روابط چشم‌انداز روابط سیاسی بوده شاهد ثبات اقتصادی بوده‌ایم. با این مقدمه می‌توان انتظار داشت که تقویت احتمال بازگشت امریکا به برجام، رفع تحریم‌ها موجب کاهش انتظارات تورمی و به دنبال آن کاهش شاخص بورس و نرخ دلار در بازار ارز می‌شود.

به نرخ کنونی دلار عادت کنیم

دکتر داود سوری: در سال ۱۴۰۰ اقتصاد ایران مشخصاً با کسری بودجه زیادی روبه‌رو است و با توجه به این کسری، بعید است که دولت بتواند این منابع را از بازار بدهی جمع‌آوری کند. ازاین‌رو انتظار می‌رود؛ تورمی متناظر با این کسری بودجه رخ دهد.

نکته دیگر آنکه برخلاف اظهارنظرهایی که اعتقاد دارد دولت به‌صورت عمدی اجازه داده نرخ دلار افزایش پیدا کند تا بتواند کشور را اداره کند باید گفت نرخ فعلی با واقعیت‌های اقتصادی کشور همخوانی دارد. بنابراین انتظار این است که در سال آتی شاهد افزایش نرخ دلار در بازار ارز باشیم. درست است که احتمالاً گشایش‌هایی در روابط خارجی خواهیم داشت و درعین‌حال این احتمال وجود دارد که امکان دسترسی به منابع ارزی خارج از کشور برقرار شود و حتی صادرات نفت افزایش یابد، ولی به نظر من تحریم‌کنندگان دیگر اجازه نمی‌دهند ایران به منابع خود دسترسی کاملی داشته باشد تا از این طریق بتواند با ارزپاشی نرخ دلار را پایین بیاورد. بنابراین برداشتم این است که باید به نرخ‌های بالاتر ارز عادت کنیم.

کف و سقف نرخ دلار در بهار ۱۴۰۰

مرتضی ایمانی راد: من احتمال می‌دهم در سال ۱۴۰۰ با اقتصاد آرام‌تری مواجه باشیم. البته سال گذشته زمانی که برآوردم از سال ۹۹ را مطرح کردم، تأکید داشتم که سطح بالایی از سفته‌بازی را شاهد خواهیم بود که همین اتفاق رخ داد و بسیاری از فعالیت‌های اقتصادی از تولید و تجارت به سمت سفته‌بازی کشید. ولی به نظرم می‌رسد که در سال ۱۴۰۰ این سطح سفته‌بازی پایین می‌آید و اقتصاد مقداری روی حوزه‌های واقعی متمرکزشده و کار می‌کند. به همین دلیل است که پیش‌بینی می‌شود نرخ رشد اندکی مثبت باشد.طلا و سکه در چنین بازارهای ملتهبی بسیار مستعد نوسان هستند. عده‌ای از نوسان این اقلام کسب سود می‌کنند. وقتی این نوسان‌ها پایین می‌آید، سطح سفته‌بازی نیز پایین خواهد آمد و کالاهایی مثل طلا و سکه مطلوب نخواهند شد. پیش‌بینی می‌کنم در ماه‌های پیش رو، جهت‌گیری مردم به سمت بازارهای جهانی باشد که این تمایل، مقداری فشار را از بازارهای طلا و سکه برمی‌دارد. یعنی در اثر استقبالی که از رمز ارزها (Cryptocurrency) شده، مقدار فشار روی طلا پایین آمده و نرخ آن را در سطح بین‌المللی پایین نگه‌داشته است. درحال‌حاضر موج عجیبی از ایران به سمت خارج از کشور و سرمایه‌گذاری در رمز ارزها در حال حرکت است که این عزیمت به سمت بازارهای بین‌المللی، تقاضا برای دلار را بالا می‌برد ولی چون حجم این کوچ نقدینگی بالا نیست، نرخ دلار را بالا نگه نمی‌دارد و درنتیجه خیلی بعید می‌دانم که نرخ دلار در سال ۱۴۰۰ نوسانات بالا داشته باشد و به‌یک‌باره رشد شش یا هفت هزار تومان را تجربه کند. به نظر می‌رسد کف نرخ دلار سال آینده ۲۰ هزار تومان باشد و سقف در سه ماه ابتدایی سال ۲۷ هزار تومان.

سه متغیر اثرگذار بر نرخ دلار

بهروز ملکی: در خصوص نرخ دلار بر مبنای انطباق با نقدینگی می‌توان به عددی حدود ۲۲ تا ۲۳ هزار تومان رسید؛ اما نرخ بازار با نرخ اقتصادی به دلایل مختلفی می‌تواند متفاوت باشد در سال آینده هم عوامل مختلفی را می‌توانیم بر نرخ دلار تأثیرگذار ببینیم. FATF مسئله مهمی است. عملاً هزینه مبادله‌ای بابت قرار گرفتن در لیست سیاه FATF پرداخت می‌کنیم. برجام و مسئله بازگشت ایران و امریکا و آن خوش‌بینی که به نحوی با انتخاب آقای بایدن در جامعه به وجود آمده بود به‌مرور جای خودش را به واقع‌بینی خواهد داد و خواهیم دید که مشکلات ایران و امریکا خیلی راحت حل نخواهد شد و البته انتخابات ایران هم که قطعاً تأثیرگذار است. بنابراین با لحاظ جمیع جهات اگر بخواهیم درباره متغیرهای اقتصاد کلان و بازارها در سال ۱۴۰۰ صحبت کنیم معتقدم نرخ رشد اقتصادی مثبت خواهد بود و حتی تحت شرایط خاصی می‌تواند به بالای پنج درصد هم برسد. در مورد تورم احتمال می‌دهم سطح ۳۰ تا ۴۰ درصدی را خواهیم داشت.

در مورد نرخ دلار فکر نمی‌کنم جهش عجیب‌وغریبی داشته باشد. تا انتخابات به نظر می‌رسد نرخ دلار بین ۲۰ تا ۳۰ هزار تومان نوسان داشته باشد. بعد از انتخابات هم‌بسته به اینکه کدام جناح به پاستور می‌آید شرایط می‌تواند اندکی متفاوت باشد.

قیمت دلار و صادرات نفت

رضا خسروی: تحلیل نرخ دلار در سال آینده به‌خصوص سه ماه نخست تحت تأثیر انتظارات است و در ادامه منوط به توان صادرات نفت ایران.زیرا بسیاری از متغیرهای اقتصادی که اکنون اقتصاد ایران با آن دست‌وپنجه نرم می‌کند با روندهای تاریخی خود همخوانی دارند تنها تفاوت ماجرا صادرات نفت است.

محاسبات من نشان می‌دهد با صادرات بیش از دو میلیون بشکه نفت در روز نرخ دلار می‌تواند بین ۱۵ تا ۱۸ هزار تومان قرار بگیرد. صادرات نفت در محدوده یک‌میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه تا یک‌میلیون و ۸۰۰ هزار نرخ دلار را تا محدوده ۲۰ هزار تومان پایین خواهد آورد و حتی احتمال کاهش به زیر این مرز نیز وجود دارد. گرچه در این سناریو بعید است از نرخ دلار از ۱۸ هزار تومان پایین‌تر رود. با روند کنونی صادرات نیز نرخ دلار در محدوده ثبت‌شده در آخر سال نوسان خواهد کرد.