مشکلات فرمول جدید بازار سهام

نخستین روز از اردیبهشت‌ماه نیز سپری شد و سهامداران که شاهد اجرای فاز جدیدی از طرح سیاست‌گذار برای احیای بورس بودند، دومین افت سنگین سهام در سال جدید را تجربه کردند. دیروز دامنه نوسانی که از ۲۵ بهمن سال گذشته نامتقارن شده و به مثبت ۶ تا منفی ۲درصد تغییر کرده بود، یک‌درصد در سمت منفی افزایش یافت. سیاستی که البته همان‌طور که انتظار می‌رفت بهبودی در وضعیت بازار سهام ایجاد نکرد و تنها صف‌های فروش بودند که از منفی ۲درصد به منفی ۳درصد منتقل شدند. از این رو همچنان پیامدهای «فرمول معیوب احیای بورس» ادامه دارد. سیاست‌گذار که می‌توانست با حذف دامنه نوسان یا حداقل افزایش محسوس آن، سریع‌تر به تعادل در این بازار دست یابد، حالا تنها روزهای اصلاحی بازار را کش داده و با فرسایشی که رقم زده، افق پیش‌روی بازار را تیره و تار کرده است. در این شرایط سهامداران ترجیح می‌دهند با هر تاکتیکی که شده است سرمایه خود را از این بازار نابالغ خارج کنند.

انتقال صف بورس به منفی سه

نخستین روز معاملاتی اردیبهشت ماه ۱۴۰۰ با اجرایی شدن دامنه نوسان نامتقارن جدید با ثبت دومین افت بزرگ شاخص سهام در سال جدید مصادف شد. این امر درحالی رقم خورد که تیر سیاست‌گذار بورسی باز هم به هدف نخورد و همچنان شاهد تعمیق رکود در معاملات و برقراری صف‌های فروش سنگین هستیم. این روزها دامنه نوسان نامتقارن به دغدغه جدید فعالان بازار تبدیل شده است. سیاست‌گذار بورسی نیز که بارها بر لزوم حذف این محدودیت تاکید کرده و آن را مانع یک بازار کارآ معرفی کرده، اما هیچ گامی برای حذف یا افزایش آن برداشته نمی‌شود. تنها کاری که سیاست‌گذار بورسی انجام داد و از نخستین روز اردیبهشت (دیروز) اجرایی شد، افزایش یک درصدی دامنه نوسان منفی بود که بیشتر شبیه یک شوخی بود. نخستین روز اجرایی شدن این دامنه نوسان جدید در محدوده مثبت ۶ تا منفی ۳ تنها نرخ سهامی بودند که از کف ۲ درصدی روزهای پیش از آن به کف ۳ درصدی نزول کردند و سبب افت بیش از یک درصدی نماگر اصلی بورس تهران شدند. نه در نقدشوندگی سهام فرجی حاصل شد و نه از طول صف‌های فروش سنگین انباشته شده در ماه‌های گذشته کاسته شد. موضوعی که البته مورد انتظار بود و جای تعجب چندانی نداشت.

خیلی زود دیر می‌شود

هر روز پیامدهای بیشتری از «فرمول معیوب احیای بورس» نمایان می‌شود. سیاست‌گذار که می‌توانست با حذف دامنه نوسان یا حداقل افزایش محسوس آن به تعادل بازار کمک کند با اقدامات پوپولیستی خود تنها روزهای اصلاحی بازار را کش داده است. فرسایشی که ایجاد شده، به بی‌اعتمادی فعالان بازار افزوده است. بیراه نیست اگر بگوییم با تداوم شرایط فعلی، افق روشنی روبه‌روی بازار دیده نمی‌شود و سهامداران نیز به این موضوع واقف شده‌اند و ترجیح می‌دهند با هر تاکتیکی که شده سرمایه خود را از این بازار خارج کنند. پس از آن حتی اگر سیاست درست اجرا شود، به تعادل رسیدن بازار به تعویق خواهد افتاد و شاید خیلی دیر اعتماد سرمایه‌گذاران جلب شود.

رکودی که پابرجاست

بر این اساس دومین ماه بهار شروع سرخی را برای عمده نمادهای بورسی و فرابورسی رقم زد. بزرگان بازار سهام که روز معاملاتی سه‌شنبه شاخص کل بورس و فرابورس را به محدوده مثبت کشانده بودند، روز چهارشنبه مغلوب فروشندگان شدند. این امر شاخص کل بورس را مطابق با پیش‌بینی‌ها بار دیگر به محدوده منفی هدایت کرد و ۰۳/ ۱ درصد (بیش از ۱۲۵۰۰ واحد) از ارتفاع آن کاست. بر این اساس این نماگر بورسی هفته را با افت ۹/ ۲‌درصدی با ایستادن روی عدد ۲۰۷/ ۱ میلیون واحد پایان داد. در صورت تداوم عرضه‌ها در هفته آینده بار دیگر شاهد از دست دادن مرز روانی ۲/ ۱ میلیون واحد خواهیم بود.

پیشتازی بانکی‌ها و روز بد سیمانی‌ها

درحالی که عمده نمادهای بزرگ بورسی با فشار عرضه‌ها پایان سرخی داشتند، نماد معاملاتی «وبملت» به عنوان لیدر بانکی‌ها هرچند محدود اما در محدوده مثبت معاملات دیروز را پایان داد. گرچه جدال عرضه‌ و تقاضا در این نماد بانکی نیز کاملا محسوس بود. پیشرفت در مذاکرات برجامی و میل به کاهشی شدن ارز از جمله نکاتی است که توجه معامله‌گران را به سمت این نماد معطوف کرده است. روز چهارشنبه شرکت‌های سیمانی حاضر در بورس و فرابورس که به دلیل انتشار خبر افزایش ۴۰‌درصدی نرخ سیمان متوقف شده بودند بدون دامنه نوسان آماده بازگشایی شدند اما از آنجا که برخلاف انتظارات بسیاری از نمادهای گروه با افت محسوسی همراه شدند، ناظر بازار بازگشایی برخی از این نمادها را به روز کاری بعد منتقل کرد. تا زمانی که بورس اوراق بهادار به لطف تصمیمات غیرکارشناسانه این چنین میل به کاهش دارد، حتی خبرهای مثبت هم یارای مقابله با شدت عرضه‌ها را نخواهد داشت. باید دید روز شنبه ناظر بازار چه تصمیمی برای بازگشایی این نمادها خواهد داشت؟

ریسک افزایش رکود با فرار حقیقی‌ها

در جریان دادوستدهای روز چهارشنبه ارزش معاملات خرد (بورس و فرابورس) بار دیگر روند نزولی به خود گرفت و ۴۴ درصد نسبت به روز سه‌شنبه کاهش یافت. اجرایی شدن افزایش یک درصدی حد پایین دامنه نوسان نه تنها منجر به افزایش نقدشوندگی نشد، بلکه تفکر گسترش رکود در معاملات را تقویت کرد. به بیان دیگر ارزش صف فروش‌ها با افزایش ۱۱ درصدی نسبت به روز معاملاتی سه‌شنبه حدود سه برابر مجموع ارزش معاملات خرد بورس و فرابورس بود. این در حالی بود که تنها یک سوم افرادی که در صف فروش بودند، موفق به فروش سهام خود شدند.

بر این اساس روز گذشته ارزش دادوستدهای خرد بورسی ۱۳۰۹ میلیارد تومان و ارزش معاملات خرد فرابورسی ۳۱۴ میلیارد تومان رقم خورد. «وبملت» با ارزش ۱۲۶ میلیارد تومان در صدر معاملات خرد بورسی قرار داشت. «وملل» فرابورسی دیروز هم بیشترین ارزش معاملات خرد فرابورس را به خود اختصاص داد.

در حالی که روز سه‌شنبه شاهد تحرکات هرچند اندک از سوی حقیقی‌ها بودیم اما این امر در جریان معاملات چهارشنبه نه‌تنها تداوم نیافت، بلکه شاهد خروج هرچه بیشتر نقدینگی از گردونه معاملات توسط این دسته از سهامداران بودیم. به این ‌ترتیب سهامداران حقوقی روز گذشته نیز خالص خرید ۴۷۴ میلیارد تومانی رقم زدند. سهام دو گروه «بانک و فلزات اساسی» با خالص خرید در مجموع ۲۶۴ میلیارد تومانی، در صدر خریدهای سهامداران عمده قرار داشت. در مقابل حقیقی‌ها دیروز در هیچ یک از صنایع خالص خرید مثبتی نداشت. به صورت تک‌سهم اما نماد معاملاتی «پترول» با خالص خرید ۸/ ۲ میلیارد تومانی، بیش از سایر نمادها توجه سهامداران خرد را به خود جلب کرد.

بورس چهارشنبه از دریچه آمار

در روزی که شاخص کل بورس تهران با افت ۰۳/ ۱ درصدی همراه شد، از ۳۱۲ نماد معامله شده، نرخ پایانی ۹ سهم (۲/ ۳ درصد) مثبت بود و در مقابل ۱۵۵ سهم (۵۰ درصد) در سطوح منفی دادوستد شدند. در این بازار هیچ یک از نمادها صف خرید تشکیل ندادند اما در مقابل شاهد شکل‌گیری صف فروش سنگین در ۲۶۶ نماد بورسی (۸۵ درصد) به ارزش ۲۸۳۳ میلیارد تومان بودیم.

در فرابورس ایران نیز در روزی که آیفکس افت ۳/ ۰ درصدی را ثبت کرد، ۱۲۱ نماد معامله شدند که در این میان نرخ پایانی ۶ سهم (۵ درصد) مثبت و ۷۶ سهم (۶۳ درصد) منفی بود. در این بازار ۲ نماد (۶/ ۱ درصد) صف خریدی به ارزش ۴۸ میلیارد تومان تشکیل دادند اما ۱۰۰ نماد (۸۳ درصد) نیز با صف فروشی به ارزش ۱۳۸۲ میلیارد تومان مواجه شدند.

بازار پایه نیز روز گذشته میزبان دادوستد ۹۶ نماد بود. در این میان ۱۰ سهم (۴/ ۱۰‌درصد) مثبت ماندند و در مقابل شاهد دادوستد ۶۰ سهم (۵/ ۶۲ درصد) در محدوده منفی بودیم. در این بازار نیز ۱۰ نماد (۱۰ درصد) صف خریدی به ارزش ۴/ ۸۶ میلیارد تومان شکل دادند و صف فروش در این بازار به ۷۹ نماد (۸۲ درصد) با ارزشی بالغ بر ۱۰۷۸ میلیارد تومان اختصاص پیدا کرد.