در گفت و گوی یک جامعه شناس با گسترش نیوز:
پیری جمعیت چه خسارت های اقتصادی در پی دارد؟
در سال‌های اول انقلاب، نرخ رشد جمعیت کشور حدود سه درصد بود؛ به این معنا که جمعیت سالانه حدود سه درصد نسبت به سال قبل افزایش می‌یافت، اما از اواخر دهه ۶۰ از این درصد کاسته شد و این رقم در ابتدای ورود به دهه ۸۰ به حدود ۱.۵ درصد رسید و در سال ۱۳۹۸ رشد جمعیت کشور برای اولین بار به کمتر از یک درصد رسید.
نرخ رشد جمعیت در سال ۹۹ به ۶ دهم درصد رسید و این امر حاکی از آن است که در حال افول جمعیتی در کشور هستیم و این موضوع بسیار خطرناک است. سالخوردگی جمعیت و کاهش جمعیت جوان جامعه عاملی هشدار‌دهنده برای آینده کشور است چرا که عواملی چون نیروی کار و منابع انسانی و در نهایت رشد و توسعه اقتصادی و همچنین ناامیدی و در جامعه می‌شود. در این رابطه خبرنگار گسترش نیوز با صادق پیوسته استاد دانشگاه و جامعه‌شناس گفتگویی داشته که در ادامه آن را از نظر می‌گذرانید.
اقتصاد بیمار آینده جمعیتی کشور را دچار مشکل می کند
پیوسته ضمن تاکید بر عامل اقتصادی و نبود رفاه عامل سالخوردگی جمعیت در جامعه ایران تشریح کرد و گفت: عامل اول در تحقیقات عامل اقتصادی است. مردم به این دلیل است که تمایلی به بچه داشتن و یاحتی ازدواج ندارند. جامعه فعلی ما در ازدواج بچه دار شدن و بیش از یک بچه داشتن مشکل دارد.
رفاه و بیمه تامین اجتماعی تحت تاثیر جامعه سالخورده!
وی درباره عواقب اجتماعی کاهش نیروی جوان بر جامعه افزود: تاثیراتش چند بعدی و فاجعه‌بار است زیر اولین بعد منفی آن این است که هرم جمعیتی را به شکلی تغییر می‌دهد که ما دیگر جمعیت جوان کافی نخواهیم داشت. این امر در بازار باعث می‌شود تعداد افرادی که حق بیمه می‌پردازند کمتر شود در نتیجه تامین اجتماعی به مشکل می‌خورد که هم در بعد بیمه‌ای و هم در بعد هزینه‌های رفاهی که همه افراد جامعه می‌خواهند داشته باشند پایین می‌آید و ما در نهایت قدرت برنامه‌ریزیمان را از دست می‌دهیم.
جمعیت مهاجر هم پاسخگو نیاز جامعه نیست
وی اظهار کرد: این آسیب در کشور‌هایی که سطح اجتماعی بالایی دارند مشکلی برایشان ایجاد نمی‌کند ما می‌توانیم با جمعیت مهاجر این موضوع را جبران کنیم ولی چون در کشور ما این وضعیت نیست مهاجرها هم نمی‌توانند این مسئله را حل کنند. این امر موجب می‌شود ناامیدی در جامعه ایجاد شود.
شاخص های شادمانی نگران کننده است
پیوسته در ادامه به موضوع شادمانی پرداخت و ادامه داد: در ۲۰ سال اخیر شاخص‌های شادمانی در کشور ما دائم در حال پایین آمدن است. چندین شاخصی که به صورت پیمایشی در جهان در حال بررسی است هرساله در ایران پایین‌تر می‌آید. بنابراین هم در زمینه امید به آینده و شادمانی و شادکامی و هم در زمینه آینده‌نگری بازار کار بسیار خطرناک است. همچنین ما یکسری بحران‌های اقتصادی هم روبرو هستیم مثل بحران رشد اقتصادی. در مواقعی رشد اقتصادی پاییین است یا رکود داریم اما ما زمانی با تکرار رکود اقتصادی مواجه هستیم. این عوامل باعث می‌شود عوارض پیری جمعیت تشدید شود. از نظر اجتماعی نیز بحرانی بدتر از این وجود ندارد که یک کشوری به آینده خود ناامید باشد.
خلاقیت کمتر کسب و کار توسعه نیافته تر
این استاد دانشگاه با اشاره به تاثیر کمبود جمعیت جوان بر اقتصاد و چرخه کسب‌وکار جامعه خاطر نشان کرد: این امر ضربه مهلکی که بر اقتصاد وارد می‌کند و اصلی‌ترین آن سیستم بیمه ها است و دیگر آسیب این معضل اجتماعی زمانی است که وقتی جمعیت جوان جامعه‌ای کاهش یابد سطح خلاقیت نیز کم می‌شود. گرچه ما جمعیت تحصیلکرده‌تری را داریم اما لزوما این جمعیت تحصیلکرده نمی‌توانند خلاقیتی داشته باشند. این موضوع اولین جایی که خود را نشان می‌دهد در بحث فناوری هاست. هرچقدر خلاقیت جمعیت پایین بیاید و جمعیت جوان جامعه کاهش داشته باشد تغییرات جهانی بازار کار که بسیار نیز فناوری محور است کمتر در کشور جذب می‌شود یعنی ما کسب‌وکار‌های کمتر توسعه یافته‌تر خواهیم داشت
چه باید کرد؟
پیوسته در پایان پیشنهاداتی را ارائه کرد و گفت: پیر شدن جمعیت اولین عامل موثر در آن اقتصادی است که باید به آن توجه ویژه‌ای مبذول داشت و مشکلات عدیده جامعه را رفع کرد یعنی در واقع خدمات رفاهی و برنامه‌ریزی باید انجام شود. برنامه‌ریزی اقتصادی نیز به یک تصمیم کلان اقتصادی وابسته است یعنی اساسا ما بخواهیم بیش از آن که ایدئولوژیک برای اقتصاد تصمیم بگیریم اقتصاد بخواهد برای آن جامعه تصمیم بگیرد یعنی از بعد اقتصادی بخواهیم برای سیاست جامعه تصمیم بگیریم. این روند برعکس را دارد. راهکار بعدی بحث سبک زندگی است. در واقع فشار‌هایی که از طرف نهاد‌های دولتی و حکومتی به سبک زندگی وارد می‌شود باید کمتر شود و مردم شادمانی بیشتری داشته باشند و این موضوع خود ابعاد متفاوت و راهکار‌های متفاوتی دارد. به طور کلی راهکار موثر اصلاح سبک زندگی اقتصادی و سپس پذیرش سبک های زندگی متفاوت است.
گزارش از افسانه سالاری
ارسال نظر