ماجرای افزایش قیمت آب معدنی

آب‌های بسته‌بندی در ایران مانند بسیاری از کشورهای پیشرفته و کشورهای همسایه به‌عنوان یک کالای استراتژیک مطرح نیست و قرار گرفتن در شرایط خاص است که مردم را مجاب به مصرف این نوع آب‌ها می‌کند. به‌خصوص اینکه طی سال‌های اخیر با مطرح‌شدن دستگاه‌های تصفیه آب خانگی در کشور، مردم به نصب و استفاده از این دستگاه‌ها در منازل خود به‌منظور تصفیه آب شبکه شهری اقدام کرده‌اند و خود را بی‌نیاز از مصرف آب‌های بسته‌بندی می‌بینند.

 کاهش ۴۰ درصدی مصرف در پی شیوع کرونا

در کنار این موضوع، با شیوع بیماری کرونا که منجر به تعطیلی بسیاری از مراکز تفریحی و پذیرایی شده است، مصرف آب‌های بسته‌بندی معدنی و آشامیدنی در کشور حدود ۴۰درصد کاهش ‌یافته است.

بنا بر اعلام مسوولان انجمن تولیدکنندگان آب‌های معدنی و آشامیدنی ایران، ۵۰درصد تولید آب‌های معدنی و آشامیدنی به بطری‌های یک نفره اختصاص دارد و تعطیلی مراکز و بازارهای هدف مصرف نیمی از بازار این صنعت را از بین برده است. تعطیلی کافی‌شاپ‌ها، چایخانه‌ها، تالارهای پذیرایی، استخرها، ورزشگاه‌ها، مراکز آموزشی، مراکز تفریحی و گردشگری، کاهش سفرهای مردم و اعمال محدودیت‌ها برای مقابله با ویروس کرونا، بر کاهش مصرف آب در کشور بسیار تاثیرگذار بوده است.

 افزایش ۲۵ درصدی در روزهای اخیر

البته در این میان نمی‌توان نقش افزایش قیمت آب‌های بسته‌بندی را در کاهش میزان مصرف این آب‌ها نادیده گرفت. در واقع به لحاظ اینکه عموم جامعه در شرایط اقتصادی مناسبی به سر نمی‌برند و حتی در تامین مایحتاج ضروری و کالاهای اساسی زندگی خود دچار مشکل هستند، بنابراین ازنظر آنها طبیعی است که آب‌های بسته‌بندی را به‌عنوان یک کالای غیرضروری و غیراستراتژیک و حتی لوکس از سبد هزینه‌های خود حذف کنند و تنها در مواقع الزام به مصرف آنها روی بیاورند.

بنابراین در وضعیت فعلی نامناسب معیشتی که تصمیم‌گیری‌ در خصوص اقلام مصرفی، بیشتر مبتنی بر اقتصاد خانوارها صورت می‌گیرد، طبیعی است که حتی خانواده‌هایی که تا پیش ‌از این افزایش قیمت‌ها به‌طور مرتب آب بسته‌بندی خریداری و مصرف می‌کردند، امروز در پی افزایش قیمت کالا‌های اساسی و همین آب بسته‌بندی، به این نتیجه رسیده‌اند که بهتر است با صرف یک‌بار هزینه برای خرید دستگاه تصفیه آب خانگی، دیگر ناچار نباشند مبالغ بیشتری را برای خرید آب بسته‌بندی به‌طور روزمره بپردازند.

براساس این گزارش، این مسائل در حالی مطرح است که طی روزهای اخیر هم مجددا قیمت آب‌های بسته‌بندی افزایش یافت. به‌طوری‌که قیمت بطری‌های یک نفره از ۳ به ۴هزار تومان و نرخ بطری‌های ۵/ ۱لیتری از ۵ به ۶هزار تومان افزایش ‌یافته و این افزایش قیمت برخی برندها در شرایطی اتفاق افتاده که پیش ‌از این گفته می‌شد قیمت این کالا امسال افزایش نخواهد داشت.

 چرا آب‌های بسته‌بندی گران شد؟

در پاسخ به این مساله تولیدکنندگان آب‌های بسته‌بندی هم دلایل خود را در خصوص افزایش قیمت آب‌های بسته‌بندی بیان می‌کنند و خود را ناگزیر از این افزایش قیمت می‌دانند. آنها بر این باورند که برای پوشش هزینه‌های تولید و تداوم فعالیت خود چاره‌ای به‌جز افزایش قیمت این محصول ندارند.

در همین راستا پیمان فروهر، دبیر اجرایی انجمن تولید‌کنندگان آب‌های معدنی و آشامیدنی ایران در خصوص دلیل این افزایش قیمت می‌گوید: صاحبان این صنعت ترجیح دادند تا لحظه‌ای که توان دارند، افزایش قیمتی در قیمت تولیدات خود اعمال نکنند، چراکه این صنعت تنها صنعتی است که یک ‌ریال افزایش قیمت در آن چاقو به‌ خود است. درواقع از آنجا ‌که ۹۰درصد مردم ایران به آب شرب شهری و لوله‌کشی دسترسی دارند، به‌محض اینکه معیشت‌ آنها دچار مشکل شود، دیگر آب بسته‌بندی نمی‌خرند؛ بنابراین صنعتگران این حوزه همواره از افزایش قیمت طفره می‌روند؛ اما امروز در شرایطی هستیم که کارد به استخوان رسیده است، تاب‌آوری بعضی از تولیدکنندگان آب‌های بسته‌بندی تمام ‌شده و ناگزیر به افزایش قیمت روی آوردند.

وی ادامه می‌دهد: در شرایطی که ماده اولیه تولید بطری ۱۵۰ درصد نسبت به سال گذشته افزایش قیمت داشته، کرایه حمل به‌طور مکرر افزایش داشته، خدمات فنی و مهندسی به‌دفعات طی سال گذشته و سال جاری گران شده، لوازم‌یدکی به یورو خرید و وارد می‌شود، ناوگان پخش مویرگی برای این صنعت هزینه و استهلاک بالایی دارد و در همه ابعاد این صنعت، هزینه‌ها به‌شدت رشد داشته است، راهی به‌جز افزایش قیمت برای تولیدکنندگان این صنعت باقی نمی‌ماند. با این ‌حال افزایش قیمت در صنعت ما تیغ دولبه است که به‌ خود صنعت هم آسیب وارد می‌کند.

به گفته این فعال صنعتی، مردم در منزل شیری ندارند که اگر باز کنند، گوشت و مرغ و شیر از آن خارج شود و ناچارند این کالاها را بخرند، ولی رقیب این صنعت به‌راحتی در منازل در دسترس است و آب بسته‌بندی به‌سرعت و به‌عنوان نخستین گزینه از سبد خرید حذف می‌شود.

 حذف مالیات ارزش‌افزوده، راهکار پیشنهادی

حال در چنین شرایطی فعالان صنعت آب‌های بسته‌بندی با تاکید بر اینکه در شرایط موجود، افزایش قیمت به زیان این صنعت خواهد بود، از مسوولان ذی‌ربط درخواست دارند که برای ادامه فعالیت واحدهای تولیدی آب‌های بسته‌بندی، آنها را از پرداخت مالیات ارزش‌افزوده معاف کنند تا حداقل فعالان این عرصه اقتصادی بتوانند با رغبت بیشتری به کار خود ادامه دهند.

درعین‌حال با توجه به اینکه صادرات این محصول به کشورهای دیگر بسیار اندک است و به لحاظ هزینه‌های بالای صادرات، برای تولیدکنندگان توجیه اقتصادی ندارد، ضروری است که تقاضا در بازار داخلی برای این محصول افزایش یابد.

براساس این گزارش، در حال حاضر نزدیک به ۲۰۰ کارخانه و برند در صنعت آب‌های بسته‌بندی در کشور وجود دارد که این شرکت‌ها براساس توان مالی، میزان سرمایه در گردش در اختیار و فشار هزینه‌های دیگر به‌طور مرتب متوقف یا روشن می‌شوند. تعداد شرکت‌های ثابت و فعال بین ۱۳۰ تا ۱۴۰ شرکت است و مابقی به‌طور فصلی تولید می‌کنند. میزان تولید عملیاتی آب‌های بسته‌بندی در کشور بین ۸/ ۱ تا ۲میلیارد لیتر است و درحالی‌که ظرفیت تولید ده‌ها برابر این میزان است، اما به‌ دلیل نبود کشش و تقاضا در بازار داخلی، این ظرفیت‌ها بلااستفاده است.