حبس در انتظار استخراج‌کنندگان غیرمجاز ارزهای دیجیتال

شرکت توانیر در تحلیلی به منظور برآورد میزان فعالیت استخراج رمزارزها، مصرف برق در ساعات ۲ تا ۵ بامداد اردیبهشت سال‌های ۱۳۹۸، ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ را با یکدیگر مقایسه کرد. این ساعات و ایام سال از آن جهت انتخاب شدند که بار پایه و مصرف برق در ساعات نیمه شب به کمترین میزان می‌رسد، زیرا بخش‌های تجاری، خانگی، عمومی و کشاورزی تا حد زیادی از مدار خارج می‌شوند.

بنابراین اثر مصرف این دسته از مشترکان در بازه مورد بررسی به حداقل می‌رسد. همچنین به دلیل معتدل بودن هوا در بازه مورد بررسی، اثر دما بر افزایش مصرف حذف می‌شود. از سوی دیگر مصرف تعداد ۴۲۷ مشترک صنعتی که دارای رشد غیرمتعارف در سال‌های اخیر بوده اند از محاسبات حذف شده است.

ضمن اینکه باید این موضوع را در نظر داشت که در اردیبهشت ماه ۱۴۰۰ برنامه وسیع جمع آوری، خانگی و صنعتی مشخص است، لذا هرگونه رشد غیرمتعارف مصرف در بازه فوق به عامل مصرف کننده خارج از این مصارف متعارف مربوط می‌شود.

مطابق برآورد به روش مذکور، میزان فعالیت استخراج رمزارزها برابر با ۲ هزار مگاوات تخمین زده می‌شود. از این مقدار، حدود ۲۰۰ مگاوات (یک دهم کل ظرفیت) به صورت مجاز فعالیت می‌کنند که از تاریخ پنجم خردادماه ۱۴۰۰ به دستور رئیس جمهور وقت خاموش شده اند.

این میزان توان (با فرض استفاده مستمر در طول یک سال) برابر با مجموع توان متوسط مصرفی سالانه سه کلان شهر مشهد، اصفهان و تبریز در سال ۱۳۹۹ است. همچنین از توان متوسط مصرفی سالانه استان‌هایی مانند اصفهان، خراسان رضوی، شمالی و جنوبی، یزد، کرمان، مازندران، گیلان، آذربایجان غربی و شرقی در سال ۱۳۹۹ بیشتر است.

با اعلام شرکت خودروسازی تسلا در زمستان پارسال مبنی بر سرمایه گذاری یک و نیم میلیارد دلاری در بازار بیت کوین، ارزش این رمزارز به یک باره روند صعودی بسیار شدیدی گرفت و در عرض کمتر از ۵ ماه با ۲۰۰ درصد رشد مواجه شد. همزمانی این اتفاق با ریزش کم سابقه شاخص بورس در کشورمان و وجود نقدینگی سرگردان خارج شده از بازار سرمایه موجب شد تا میلیون‌ها ایرانی (طبق برآورد اتاق بازرگانی ایران) بخشی از سرمایه خود را در رمزارزها سرمایه گذاری کنند.

از آنجایی که برق در ایران با قیمت یارانه‌ای در دسترس فعالان اقتصادی بوده و این قیمت در مقایسه با هزینه تمام شده آن (اعم از هزینه سوخت مصرفی در نیروگاه و هزینه تبدیل آن به برق) عملا ناچیز است، تعداد قابل توجهی از افراد نیز به جای خرید رمزارزها به خرید دستگاه‌های استخراج رمزارز و استفاده غیرقانونی از برق برای به دست آوردن رمزارزها زدند که اثرات بسیار زیان باری بر تامین برق و گاز سایر شهروندان و همچنین بر اقتصاد کشور دارد.

راهکارهای مقابله با پدیده استخراج غیرمجاز رمزارز

در بلندمدت، مهم‌ترین راهکار از بین بردن پدیده‌های شومی مانند استخراج غیرمجاز رمزارز و یا قاچاق سوخت در کشور، آزادسازی قیمت حامل‌های انرژی است تا عملا امکان سوءاستفاده از تفاوت قیمت این حامل‌ها در داخل و خارج از کشور از افراد گرفته شود. اما در کوتاه مدت می‌بایست با هدف کاهش حجم چنین فعالیت‌های مخرب و مجرمانه ای، هزینه‌ها و مجازات‌هایی که برای این قبیل سوءاستفاده‌ها در نظر گرفته می‌شود به حدی افزایش یاید تا انگیزه از متخلفانی که سرمایه‌های ملی را به تاراج می‌برند گرفته شود.

این جریمه‌ها می‌تواند شامل جرم انگاری استخراج غیرمجاز رمزارز، دریافت بهای برق یا گاز مصرفی به چندین برابر نرخ برق یا گاز صادراتی، محرومیت دائمی متخلفان از برخی خدمات رفاهی و اجتماعی مانند قطع دائم انشعاب برق و گاز فرد خاطی و حتی اعمال مجازات حبس در صورت تکرار جرم باشد.