نئوبانک ها اقتصاد ایران را نجات می دهند
«نئوبانک یعنی بانکی که توسط متخصصان فناوری اطلاعات و از همه مهم‌تر با تفکر دیجیتال و برنامه‌نویسی باز طراحی شده است. صنعت بانکداری بسیار کهن است و منطقی است که امروز به بازطراحی نیاز دارد.»
روز شنبه مورخ دهم اردیبهشت ۱۴۰۰ جمعی از فعالان کسب‌وکاری حوزه فین‌تک با حضور در بانک مرکزی مشکلات و چالشهای خود را با علی صالح‌آبادی، رئیس‌کل بانک مرکزی در میان گذاشتند. در این نشست که نمایندگان بخش‌های مختلف حوزه فین‌تک حضور داشتند، در قالب یک ارائه کلی ابعاد مختلف و چالشهای کسبوکارهای فین‌تکی را مطرح کردند.
مصطفی نقی‌پورفر، دبیر انجمن فین‌تک؛ رضا قربانی، رئیس کمیسیون فین‌تک نصر؛ مهدی شریعتمدار، رئیس انجمن فین‌تک؛ حمید بنائیان، معاون فناوری اطلاعات بانک آینده؛ هومن امینی، مدیرعامل دیجی‌پی؛ مهدی طالب، رئیس کارگروه کیف پول نصر؛ علی رسولی‌زاده، مدیرعامل پارت؛ محمد قاسمی، مدیرعامل صرافی مزدکس؛ محسن زادمهر، مدیر بانکینو؛ مصطفی طهماسبی، مدیرعامل مدیریت ثروت ستارگان و صادق فرامرزی، مدیرعامل هلدینگ صاد حضور داشتند. در ادامه گزارشی از سخنان این فعالان ارائه می‌شود.
سه موج اوج‌گیری فین‌تک در جهان
مصطفی نقی‌پورفر، دبیر انجمن صنفی فناوری‌های نوین مالی ایران (فین‌تک) در این جلسه با اشاره به اهمیت فین‌تک در اقتصاد ایران عنوان کرد: «تاکنون با سه موج فین‌تک در دنیا مواجه بوده‌ایم. در سال‌های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۳ که دنیا با بحران بانکی روبه‌رو شد، فین‌تک‌ها متولد شدند. بعد از آن از حدود سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۶ زمانی که بانک‌ها متوجه شدند استارتاپ‌های حوزه فین‌تک پا گرفته‌اند، سعی کردند به‌عنوان یک رقیب با آنها مقابله کنند؛ در نتیجه رقابت ناسالمی اتفاق افتاد. از سال ۲۰۱۶ هم وقتی دیدند این رقابت ناسالم راه به جایی نمی‌برد، بانک‌ها وارد سرمایه‌گذاری در حوزه فین‌تک شدند و اکنون بانک‌ها جزء بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاران حوزه فین‌تک هستند.»
او ادامه داد: «هیچ متفکری در حوزه دیجیتال نیست که به اهمیت همکاری بانک‌ها، خصوصاً بانک‌های مرکزی و فین‌تک‌ها پی نبرده باشد و به آن در مباحث خود اشاره نکند. در کشورهای پیشرفته حمایت بانک‌های مرکزی و تشویق همکاری بین بانک‌ها و فین‌تک‌ها بسیار اهمیت پیدا کرده است. به‌عنوان مثال سندی موجود است که خود رئیس‌جمهور آمریکا این سند را امضا کرده و در آن بر همکاری بانک‌ها و فین‌تک‌ها تأکید شده است. در این سند آمده اقتصاد امروز به نوآوری مالی و پیشرفت حوزه فین‌تک نیاز دارد.»نقی‌پورفر به تدوین یک سند در این حوزه توسط فعالان اشاره کرد و در ادامه رضا قربانی، رئیس کمیسیون فین‌تک توضیحاتی راجع به این سند ارائه داد و هدایت جلسه را بر عهده گرفت. او توضیح داد: «محتوایی که در این جلسه از آن صحبت می‌کنیم، از جنس راهکار است و سعی می‌کنیم خیلی کوتاه بخش‌های مختلف آن را توضیح دهیم. در ادامه این جلسه نماینده‌ای از طرف فعالان آن بخش، توضیحات مربوط به حوزه تخصصی را ارائه می‌دهد. ما در این سند برای اینکه فهم فین‌تک راحت‌تر شود، یک مکعب ترسیم کرده‌ایم که دارای سه بخش مدل کسب‌وکار، فناوری و بخش مالی است. حوزه‌های کلیدی خدمات مالی که از فین‌تک بهره می‌برند، در این سه بخش موجود است که البته قابل تفکیک نیز نیستند. در دنیا سرمایه‌گذاری‌های جدی و سنگینی در این بخش انجام می‌شود که در کشور‌هایی مانند چین رو به افزایش است.»
حضور رگولاتور در بازار برهم‌زننده نظم است
در ادامه محمدمهدی شریعتمدار، رئیس هیئت‌مدیره انجمن صنفی فناوری‌های نوین مالی ایران (فین‌تک) توضیح داد: «ما یکسری مسائل خرد داریم و یکسری مسائل کلان. سعی کردیم دو ریشه پیدا کنیم. در تنظیم‌گری نگاه سنتی بوده و به مرور زمان در حال تغییر است. ما در بخش خصوصی به جای نگاه اکوسیستمی نگاه سیستمی داریم. اکوسیستم با یک ورودی، خروجی‌های متنوع ارائه می‌دهد، اما در سیستم، حلقه‌های مختلف با یکدیگر مرتبط هستند. تاکنون نگاه تنظیم‌گر، به جای اینکه به‌دنبال تعیین استاندارد و آنچه می‌تواند به سهولت و دسترسی و ارزانی کمک کند، باشد، مبنی بر تقسیم بازار بوده است. امیدواریم بتوانیم این تغییر نگاه را دنبال کنیم. آسیب دوم هم حضور رگولاتور و شرکت‌های وابسته به آن در بازار و عدم نظارت در بخش‌های مختلف است. رگولاتور قدرت تنظیم‌گری دارد و حضورش در بازار تنوع و تکثر را از بین می‌برد.»
در این نشست که رضا قربانی، رئیس کمیسیون فین‌تک نصر تهران هدایت بحث را بر عهده داشت، شمایی کلی از نشست ارائه کرد و به کلیت بحث‌های این نشست پرداخت. او در ابتدا تقسیم‌بندی صنعت فین‌تک و چهارچوب و مبانی آن را ترسیم و تأکید کرد که در حال حاضر کشورهای دنیا سرمایه‌گذاری سنگینی را در اکوسیستم فناوری‌های مالی انجام داده‌اند.
حمید بنائیان، معاون بانکداری الکترونیکی بانک آینده نیز در ادامه این جلسه صحبت کرد و توضیح داد: «نقش فین‌تک‌ها در پیشرفت اقتصاد مهم است و ما همگی به این نقش واقف هستیم. در این مسیر چندین مؤلفه برای ما بسیار مهم است که در واقع همان نقش فین‌تک‌ها در مسیر تحول و اصلاح نظام بانکی است. نهاد مرجع باید اطمینان داشته باشد که ضوابط و مقررات محقق می‌شود. همچنین سهم درآمدهای غیرمشاء افزایش پیدا کند. فین‌تک‌ها باید بتوانند به رفع انجماد دارایی‌ها کمک کنند. همچنین کاهش بهای تمام‌شده پول، اعتبارسنجی جامع، تلفیق خدمات بازار پول، سرمایه و اعتبار به جای وام برای ما جزء اولویت‌ها و اهداف است.»
او تأکید کرد: «موضوع مهم دیگر تخصیص هدفمند تسهیلات خرد است که به واسطه لندتک‌ها و بازارگاه‌ها قابل تحقق است. در مجموع فین‌تک روند الزام‌آوری است که غفلت از آن موجب شکست رشد می‌شود و امیدواریم با توجه به این حوزه بتوان اقتصاد کشور را از این ارزش بهره‌مند کرد. در این مسیر ضروری است که بانک مرکزی در ساختارسازی، فرایند و نظارت، حضور کافی و جامعی داشته باشد. این تجربه را قبلاً در حوزه‌های بانکی نیز داشته‌ایم و می‌توانیم از تجربه بهره‌مندی فناوری این بار هم استفاده کنیم.»
سهم هزار میلیارد تومانی لندتک از تسهیلات
بحث بعدی در این جلسه به‌طور مشخص حوزه لندتک بود. هومن امینی، مدیرعامل دیجی‌پی در این خصوص صحبت کرد و توضیح داد: «با تعریف لندتک صحبت‌هایم را شروع می‌کنم. لندتک یکی از شاخه‌های فین‌تک است که با به‌کارگیری فناوری و زیرساخت‌های پلتفرمی، دسترسی‌پذیری افراد و کسبوکارها را به منابع مالی مناسب تسهیل می‌کند. لندتک‌ها در واقع پلتفرم‌های بهبود تجربه دریافت، مصرف و بازپرداخت تسهیلات برای افراد و کسبوکارها هستند؛ بنابراین پلتفرم‌های لندتک از یک سو در تعامل با بانک‌ها و تأمین‌کنندگان مالی و از سوی دیگر در تعامل با مشتریان خرد و کسب‌وکاری هستند و یکی از عوامل بهبود شمولیت مالی به‌شمار می‌روند.»
او ادامه داد: «در سال‌های اخیر در جهان، لندتک‌ها رشد خوبی را تجربه کرده‌اند. این رشد تحت تأثیر چند عامل اتفاق افتاده است. یکی اینکه پلتفرم‌های بزرگ اینترنتی با فراهم‌کردن دسترسی مستقیم، مشتریان و کسبوکارها را به خدمات بی‌واسطه متصل کرده‌اند. همچنین پیشرفت در کلان‌داده‌ها و فناوری‌های مدرن مانند هوش مصنوعی و محیط رگولاتوری پویا و مدل‌های کسب‌وکاری نوین، موجبات رشد لندتک‌ها را فراهم کرده است.»
امینی با اشاره به نقش لندتک‌ها در ایران نیز توضیح داد: «با شیوع ویروس کرونا و دورکاری و همچنین وضع تحریم‌ها، در اقتصاد ایران هم کسبوکارهای نوین شروع به پیشرفت کردند و همزمان با این پیشروی نقش لندتک‌ها هر روز پررنگ‌تر از قبل می‌شود. در سال ۱۴۰۰ تقریباً یک هزار میلیارد تومان تسهیلات لندتک عرضه کردیم و گرچه در برابر سهم‌های جهانی اندک است، اما در اقتصاد ایران که تجربه چنین مدلی را نداشته، مهم است. این سهم نشان می‌دهد که لندتک‌ها تا چه حد می‌توانند به توانمندی مالی مردم کمک کنند.»
او در ادامه با پیشنهاد یک نقشه‌راه عنوان کرد: «تشکیل یک کارگروه مشترک در بانک مرکزی به همراه فعالان حوزه لندتک و تدوین دستورالعمل‌های به‌روز در پیشرفت نقشه‌راه توسعه لندتک ایران بسیار مهم است. ایجاد سندباکس تخصصی لندتک برای ارزیابی سریع‌تر لندتک‌ها و تشویق نهادهای پولی و بانکی و همچنین گسترش چهارچوب برای وثایق الکترونیکی در این مسیر بسیار کمک‌دهنده هستند.»
سهم ناچیز ایران از کیف پول الکترونیک
در بخش دیگر این نشست مهدی طالب، رئیس کارگروه کیف پول نظام صنفی رایانه‌ای در خصوص کیف پول الکترونیکی توضیحاتی ارائه کرد. او توضیح داد: «طبق آخرین نظرسنجی جهانی ۸۹ درصد از جوانان مناطق شهری در جهان از کیف پول استفاده می‌کنند. همچنین بر اساس آمار‌های سال ۲۰۲۰ حدود ۴۷ درصد از کاربران موبایل در چین از کیف پول برخوردار هستند. در ایران البته وضعیت متفاوت است. دلایل این متفاوت‌بودن را هم می‌توان در چند عامل مانند وجود تعارض منافع کارمزد‌ها، شفافیت سیاست‌های بانک مرکزی و لزوم اصلاح کارمزد و عدم آمادگی بانک‌ها و شرکت شاپرک دانست.»
او با اشاره به چالشهای کیف پول عنوان کرد: «مهم‌ترین مشکلات الزامات کیف پول را می‌توان در چند مؤلفه دسته‌بندی کرد؛ پیاده‌سازی سوئیچ کیف پول توسط بانک مرکزی، محدودیت تعداد کیف پول‌ها، کارمزد صدور کیف پول، عدم پیش‌بینی کیف پول حقوقی و سقف موجودی شارژ کیف پول از جمله این چالش‌ها هستند.»
طالب با اشاره به راهکار‌های رفع این چالش‌ها گفت: «تدوین قوانین کیف پول اعتباری به توسعه استفاده از کیف پول در ایران بسیار کمک می‌کند. همچنین لازم است نظام کارمزد اصلاح شود و کتابچه‌ای برای الزامات کیف پول الکترونیک با همکاری فعالان این حوزه و ترغیب بانک‌ها تدوین شود تا استارتاپ‌ها و بانک‌ها مایل شوند کیف پول‌های الکترونیک راه بیندازند.»
هوش مصنوعی و انقلاب صنعتی پنجم
علی رسولی‌زاده، مدیرعامل شرکت دانش‌بنیان پارت، با اشاره به فناوری هوش مصنوعی صحبتهایش را آغاز کرد. او هوش مصنوعی را عامل انقلاب صنعتی پنجم می‌داند و معتقد است از آنجایی که هوش مصنوعی ماهیتی فراگیر دارد، به‌سرعت پیشرفت خواهد کرد. به گفته او، در حال حاضر انسان‌ها دنیای واقعی را به هوش مصنوعی نشان می‌دهند، اما پیش‌بینی شده از سال ۲۰۳۰ تا ۲۰۴۵ هوش مصنوعی عمومی خواهد شد، به عبارتی دیگر هوش مصنوعی هم‌سطح توانایی‌های انسان قرار می‌گیرد. بعد از سال ۲۰۴۵ هوش مصنوعی از توانایی‌های انسان عبور کرده و در نتیجه این اتفاق، رشد دانش هم در مسیر صحیحی قرار خواهد گرفت.
او با اشاره به سرویس‌های هوش مصنوعی ادامه داد: «بینایی ماشین، پردازش گفتار، پردازش زبان طبیعی، داده‌کاوی اینترنت اشیا و علوم شناختی از جمله توانایی‌های هوش مصنوعی است. رشد سریع هوش مصنوعی در کنار قابلیت‌های متعدد آن، کشورهای زیادی را به استفاده از هوش مصنوعی سوق داده است. کشورهای کانادا، سنگاپور، امارات متحده، فنلاند، تایوان ایتالیا و تونس از سال ۲۰۱۷ اقدام به تدوین استراتژی در این‌باره کرده‌اند.»
او با بیان اینکه توسعه هوش مصنوعی رشد کشورها را دو برابر می‌کند، توضیح داد: «پیش‌بینی شده کشورها با به‌کارگیری هوش مصنوعی تا سال ۲۰۳۰ رشد سه الی چهار درصدی را تجربه خواهند کرد، این در حالی است که رشد کشورها در حالت متعارف کمتر از دو درصد برآورد شده است. بر همین اساس برخی کشورها مانند عربستان هزینه‌های زیادی برای سرمایه‌گذاری در این حوزه‌ها صرف کرده‌اند. عربستان اعلام کرده که از طریق هوش مصنوعی تا سال ۲۰۳۰، ۱۳۵.۲ میلیارد دلار درآمد کسب خواهد کرد. مصر هم این رقم را معادل ۴۲.۷ میلیارد دلار پیش‌بینی کرده است.»
رسولی‌زاده با اشاره به وضعیت ایران در این حوزه ادامه داد: «۲۰۰ مجموعه در ایران به فعالیت‌های مرتبط با هوش مصنوعی مشغول‌اند که تعداد زیادی از آنها در حوزه فین‌تک هستند. بزرگ‌ترین مجموعه هوش مصنوعی خاورمیانه در ایران مستقر است، علاوه بر این بزرگ‌ترین ابرکامپیوتر هوش مصنوعی هم توسط بخش خصوصی در کشور تولید شده است. هنگامی که از هوش مصنوعی در اکوسیستم بانکداری الکترونیکی و فین‌تک استفاده شود، ارزش‌افزوده هوش مصنوعی در صنعت بانکی درآمدهای کشورها را چندین‌برابر خواهد کرد.»
او در خصوص کاربردهای هوش مصنوعی در میزان فعالیت بانک‌ها توضیح داد: «مدیریت و گزارش‌دهی تطبیق هوشمند، مدیریت ریسک هوشمند، کشف تقلب، جلوگیری از تخلف، تجزیه‌وتحلیل اطلاعات بانکی، نظارت هوشمند بر حوزه پرداخت و تسهیل فعالیت رگ‌تک‌ها از کاربردهای هوش مصنوعی در رصد فعالیت بانک‌ها هستند.»
او ادامه داد: «هوش مصنوعی در عملیات‌های بانکی نیز مؤثر است و امکاناتی مانند اعتبارسنجی مشتریان حقیقی و حقوقی، پردازش اطلاعات و داده‌کاوی، تشخیص ترکیب بهینه تضامین برای مشتریان، مدیریت بهینه منابع و مصارف، پیش‌بینی جریان وجوه، مدیریت، نقدینگی، احراز هویت غیرحضوری و کاهش هزینه‌ها از طریق جایگزینی هوش مصنوعی به جای فرایندهای سنتی را در اختیار شبکه بانکی قرار می‌دهد.»
رسولی‌زاده در پایان صحبتهایش، کاربردهای هوش مصنوعی برای ارائه خدمت به مشتریان را تشریح کرد و امکان مدیریت مالی شخصی، ارائه مشاوره به مشتریان، دستیار هوشمند بانکی، تقسیم‌بندی مشتریان برای ارائه بسته‌های متنوع خدمات بانکی، بهبود تجربه کاربری و نقش‌آفرینی ربات‌ها را به‌عنوان مزایای هوش مصنوعی در بخش ارائه خدمت به مشتریان معرفی کرد.
بلاکچین پلی میان روابط اقتصادی بین‌الملل
محمد قاسمی، مدیرعامل صرافی مزدکس با اشاره به اهمیت اقتصاد کریپتو صحبتهایش را آغاز کرد. به گفته او، صنایع گوناگون؛ از جمله صنایع نفتی، سلامت، آموزش، حمل‌ونقل، زنجیره تأمین، مالی و بانکداری در آینده تحت تأثیر اقتصاد کریپتو قرار می‌گیرند. او ادامه داد: «توکن‌های بهادار (توکن‌های دارایی مانند سهام، صندوق سرمایه‌گذاری)، تأمین مالی بخش واقعی اقتصادی (تأمین مالی خارجی، توکنایز کردن کسبوکارها و…)، پرداخت‌یاری حوزه توریست و گردشگری که بستر ارزآوری و سهولت پرداخت گردشگران را فراهم می‌کند، از جمله حوزه‌های نوآور لایه دوم بلاکچین هستند. به گفته قاسمی، بلاکچین می‌تواند پلی باشد میان روابط اقتصادی و بین‌المللی که بستر فروش و صادرات کالا و خدمات را در گستره بین‌المللی فراهم می‌کند.»
قاسمی با اشاره به حجم دارایی‌های توکنایز شده توضیح داد: «حجم دارایی‌های توکنایز شده در سال ۲۰۲۷ تا ۱۰ درصد کل GDP دنیا را از آن خود خواهد کرد. انتظار می‌رود حجم معاملات توکن‌های بهادار فهرست‌شده جهانی تا سال ۲۰۳۰ به ۱۶۲.۷ تریلیون دلار برسد و مجموع انتشار توکن‌های بهادار به ارزش بیش از چهار میلیون دلار در همین دوره خواهد رسید. امیدواریم با همکاری بانک مرکزی بتوانیم از ظرفیت‌های فناوری بلاکچین در ایران هم بهره ببریم.»
نظام کارمزد اشتباه و انحصار در یک قاب
مهدی عبادی، مدیرعامل وندار دیگر سخنران این نشست بود. او معتقد است که برای تحقق رؤیای اقتصاد دیجیتال به محرک‌های سرمایه‌گذاری احتیاج داریم. به گفته عبادی، سال ۱۳۹۷ یک نقشه‌راه از جزئیات و زمان‌بندی رگولاتور حوزه‌های نوآورانه فین‌تک توسط بانک مرکزی منتشر شد که می‌توانست نقش مهمی را در ایجاد ثبات رگولاتوری و سرمایه‌گذاری ایفا کند. این نقشه‌راه هنوز در سایت بانک مرکزی موجود است، اما در همه این سال‌ها مسکوت مانده و به نظر می‌رسد دیگر در دستور کار بانک مرزی نباشد. همچنین ایجاد محدودیت‌های بسیار زیاد باعث فرار بسیاری از سرمایه‌گذاران از حوزه فین‌تک شده است.»
به گفته او، این جریانات باعث شده بر خلاف تمام دنیا که بیشترین مبالغ سرمایه‌گذاری در حوزه فین‌تک است، در ایران کمترین میزان سرمایه‌گذاری در این حوزه انجام شود.
عبادی اضافه کرد: «محدودیت‌های ایجادشده در راستای اتصال مستقیم به سوئیچ شاپرک در حوزه پرداخت الکترونیک باعث انحصار ۱۲ شرکت پی‌اس‌پی شده است. در شرایط فعلی بازیگران کنونی حوزه پرداخت از چرخه رقابت جا مانده‌اند و امکان توسعه از آنها گرفته شده است.»
او با اشاره به اشکالات حوزه پرداخت ادامه داد: «نظام کارمزد غلط در کنار انحصار شکل‌گرفته، یک چرخه کسب‌وکار معلول را در حوزه پرداخت ایجاد کرده و هرچه نظام کارمزد دیرتر اصلاح شود، کشور آسیب‌های بیشتری خواهد دید. حتی بخشی از تورم حاکم بر اقتصاد کشور هم از نظام کارمزد اشتباه نشئت گرفته است. علاوه بر این وابسته‌بودن کل شبکه پرداخت الکترونیکی کشور به محدودیت‌های سوئیچ شاپرک امکان وقوع نوآوری در حوزه پرداخت الکترونیک را از بین برده است. شبکه پرداخت الکترونیک بنای زیرساختی دارد، برای همین محدودیت‌های موجود در ساختار کلان به مانعی برای رشد و ایجاد کسب‌وکار نوآور در حوزه تجارت الکترونیک تبدیل شده است.»
عبادی پس از معرفی موانع رشد صنعت پرداخت الکترونیک دو پیشنهاد ارائه داد. او معتقد است که ایجاد یک نهاد با ساختار غیرحاکمیتی و ایجاد شاپرک ۲ می‌تواند به رفع مشکلات موجود کمک کند. عبادی توضیح داد: «از آنجایی که نگاه شاپرک به هیچ‌وجه توسعه‌ای نیست، وجود یک نهاد با ساختار غیرحاکمیتی با حضور بخش خصوصی هم‌عرض بانک مرکزی برای رگولاتوری حوزه بانکی یا حضور بخش خصوصی با میزان رأی برابر با نمایندگان بانک مرکزی در ساختارهای موجود بانک مرکزی ضروری است. علاوه بر این باید زیرمجموعه‌ای در شرکت ملی انفورماتیک با حضور بخش خصوصی برای رفع موانع موجود شاپرک و ایجاد بستر مناسب به‌منظور ارائه خدمات پرداخت الکترونیک نوآورانه جهت حل مشکلات زیرساختی تجارت الکترونیک کشور ایجاد شود.»
محافظه‌کاری؛ رویکرد کنونی بانک‌ها
کاوه رعدی، مدیرعامل همراه‌کارت با تعریفی از بانکداری باز صحبتهایش را آغاز کرد. به گفته او، بانکداری باز به معنای ارائه خدمات بانکی در درگاه غیربانکی است. خاستگاه‌های بانکداری باز، اقتصاد اشتراکی، پلتفرمی و مبتنی بر API هستند. حدود ۱۰ سال است که بانکداری باز با هدف افزایش دسترس‌پذیری به خدمات بانکی در دنیا ایجاد شده است. فینوتک، فرابوم، شاهین و سندباد فعالان بازار هستند و هاب فناوران مالی رگولاتور این حوزه است. استعلام، تطبیق و کارت‌به‌کارت از پرکاربردترین خدمات بانکداری باز هستند. دایرکت‌دبیت و عملیات پایه بانکی از طریق ابزارهای مالی شرکتی نیز از خدمات نوآورانه هستند.»
به گفته او، حدود دو سال است که رگولاتوری این حوزه در حال شکل‌گرفتن است و شاپرک بخش کارت‌به‌کارت را تقریباً رگولاتوری کرده است.
او با بیان اینکه تاکنون بیش از ۲۰ بانک به بانکداری باز روی آورده‌اند، ادامه داد: «فارغ از تعداد محدودی از بانک‌های پیشرو در حوزه بانکداری باز، غالب بانک‌ها، یکی از دو رویکرد ارتباط مستقیم با نهادهای ثالث یا محافظه‌کاری حداکثری را اتخاذ کرده‌اند. عدم آگاهی فعالان این حوزه از رویکرد رگولاتوری نسبت به بانکداری باز و موجودیت‌شان، آنها را از برنامه‌ریزی میان‌مدت و بلندمدت، تدوین نقشه‌راه و توسعه سرمایه‌گذاری بازداشته است. پیشنهاد می‌کنم با توجه به ضریب نفوذ بالای تلفن همراه در کشور، فعالان بانکداری باز به سمت پرداخت‌های موبایلی حرکت کنند تا دیگر نیازی به استفاده از کارت و دستگاه‌های کارت‌خوان نباشد.»
به گفته او، حدود ۱۵ میلیون کاربر از خدمت بانکداری باز تأثیر گرفته‌اند که عمده آن به کارت‌به‌کارت مربوط می‌شود.
تحول دیجیتال؛ نیازمند تفکر دیجیتال
بخش بعدی که به نئوبانک اختصاص داشت، با صحبت‌های محسن زادمهر، مدیرعامل بانکینو آغاز شد که در ابتدا تعریفی از آن ارائه کرد و گفت: «نئوبانک یعنی بانکی که توسط متخصصان فناوری اطلاعات و از همه مهم‌تر با تفکر دیجیتال و برنامه‌نویسی باز طراحی شده است. صنعت بانکداری بسیار کهن است و منطقی است که امروز به بازطراحی نیاز دارد.»
او با اشاره به تفاوت نگاه یک بانکدار و متخصص آی‌تی توضیح داد: «بانکداران سنتی، بانک را مجموعه‌ای از مجوزها، فرایندها و روش‌ها، دستورالعمل‌ها، مدیریت حقوقی، مالی، ریسک تطبیق و پول‌شویی، امور شعب، اعتبارسنجی و وصول مطالبات می‌دانند و متخصصان فناوری اطلاعات بانک را مجموعه‌ای از کدهای الگوریتم هوشمند می‌دانند که تمام انتظارات مردم از بانکداری را از طریق یک اپلیکیشن موبایل در اختیارشان قرار می‌دهد و با پیاده‌سازی یک الگوریتم خوب اعتبارسنجی نیاز چندانی به کمیته اعتباری، وصول مطالبات و اجرائیات نخواهد بود.»
او خاطرنشان کرد: «اگر می‌خواهیم به تحول دیجیتال در عرصه‌های مالی برسیم، باید تفکرمان دیجیتالی باشد. استفاده از خدمات الکترونیکی تفاوت بسیاری با فضای تحول دیجیتال دارد، اما برای بهتر شدن فضای موجود سه پیشنهاد دارم؛ می‌توانیم در دل بانک‌های سنتی یک نئوبانک با عنوان بتابانک ایجاد کنیم، در حالتی دیگر با کمک بانک مرکزی شرکت‌های فناوری شکل می‌گیرد که خدمات را با ضمانت در قالب لایسنس در اختیار بانک‌ها قرار می‌دهد، اما بلوغ بانکداری دیجیتال فقط در حالتی اتفاق می‌افتد که بانک مرکزی برای شرکت‌های فناوری اطلاعات مجوز دیجیتال صادر کند.»
پس از صحبت‌های زادمهر، مصطفی طهماسبی، مدیرعامل مدیریت ثروت ستارگان در خصوص مهم‌ترین مسائل در تصمیمات سرمایه‌گذاری حوزه فین‌تک توضیح داد: «رگولاتوری و نبود نقشه‌راه رگولاتوری در حوزه‌های مختلف، انحصار رسمی و غیررسمی، فرایند ناکارآمد در مجوزدهی، نهاد مالی و لیزینگ، ناکارآمدی و در نتیجه عدم همکاری نهادهای اصلی با فین‌تک‌ها از مهم‌ترین مسائل در مورد سرمایه‌گذاری حوزه فین‌تک هستند.»
به گفته طهماسبی، حضور انجمن‌های اثرگذار و سرمایه‌گذاران در حلقه‌های تصمیم‌گیری، ارائه مجوز به فین‌تک‌ها با مسئولیت سرمایه‌گذاران، استفاده از ظرفیت سرمایه‌گذاران و استارتاپ‌ها برای ارائه راهکار و… از جمله مواردی است که می‌تواند وضعیت سرمایه‌گذاری در این حوزه را بهبود بخشد.
صادق فرامرزی، مدیرعامل هلدینگ صاد سخنران دیگر این نشست بود و از هایپ سایکل گارتنر صحبت کرد. به گفته صادق فرامرزی، چرخه تب فناوری بهترین ترجمه برای نمودار هایپ سایکل گارتنر است. این نمودارها معمولاً میزان رشد و سقوط فناوری‌ها را نشان می‌دهند. مثلاً ماشین‌های خودران با سرعت بالایی رشد یافتند، اما ناگهان افت کردند. گارتنر ۲۰۲۱، پیش‌بینی کرده که توکن ان‌اف‌تی که اکنون بسیار مورد توجه قرار گرفته، به‌سرعت افت پیدا می‌کند و در خط صاف قرار می‌گیرد. خبر بد این است که بسیاری از مسائلی که امروز به‌عنوان معضلات صنایع بیان شدند، دیگر روند نیستند و در نمودارهای جهانی دیده نمی‌شوند. دو سال طول کشید تا مباحث اعتبارسنجی و بانکداری باز در ایران رگوله شوند، در حالی که دیگر جزء روندهای جهانی محسوب نمی‌شوند. ایران همیشه در لبه فناوری قرار دارد، اما به دلایل درونی و نحوه اجرای حاکمیتی از پیشرفت بازمانده‌ایم. ترس از ریسک در اینجا به معنای حذف ریسک است.
قربانی در راستای صحبت‌های فرامرزی گفت: «به‌دنبال این هستیم که باب گفت‌وگو باز شود و در این نشست قصد خودسانسوری نداشتیم. قدردان گوش شنوای آقای صالح‌آبادی و بانک مرکزی هستیم و می‌خواهیم از این فرصت برای تعامل و گفت‌وگو استفاده کنیم. کسبوکارهای ایرانی از سمت داخل و خارج از کشور تحت فشارند و مورد اتهام قرار می‌گیرند و اگر چنین مسائلی را باز نکنیم، باید از ما ایراد گرفته شود.»
او در پایان صحبتهایش چند نکته را متذکر شد. به گفته او، تغییر نگاه و تفکر به سندباکس، تفکیک نظارت از اجرا و تنظیم‌گری هوشمند موضوعاتی هستند که بر سرشان اجماع حداکثری در میان کسبوکارها وجود دارد.
نقی‌پورفر، دبیر انجمن فین‌تک نیز عنوان کرد: «موضوعات مطرح‌شده موضوعات بسیار مهم و از دغدغه‌های ما بودند. کاهش بهای تمام‌شده پول، انجماد دارایی‌های بانک‌ها، جایگزین‌شدن اعتبار به جای پول، قراردادهای هوشمند، رگ‌تک، کیف پول الکترونیک، هوش مصنوعی، نظارت بر مصرف صحیح، تسهیلات شبکه بانکی، موضوع مهم اعتبارسنجی و… باید مورد توجه قرار بگیرند. به گفته او، این روزها، تسهیلات باید به شخص معتبر اعطا شود، نه لزوماً به فردی با وثیقه معتبر. ما به‌عنوان رگولاتور وظیفه داریم از نخبگان حوزه حمایت کنیم.»
ارسال نظر