نقاط قوت و ضعف کالابرگ

این روزها زمزمه اجرای طرح کالابرگ الکترونیکی بر سر زبان‌ها افتاده است و دولت قصد دارد یارانه چهار کالای اساسی یعنی مرغ و تخم‌مرغ و شیر و روغن را به‌صورت کالابرگ الکترونیکی به دست مردم برساند، یعنی مابه‌التفاوتی را که قیمت قبل این کالاها پس از حذف ارز ۴۲۰۰تومانی با قیمت جدید آن‌ها پیدا می‌کنند به‌صورت یارانه در قالب طرح کالابرگ الکترونیک به مصرف‌کننده نهایی پرداخت کند. اجرای این طرح نوعی جایگزین برای یارانه نقدی است در صورتی که در اجرا با چالش‌های جدی روبه‌رو است.

در این گزارش به نقاط قوت و ضعف این طرح در مقابل پرداخت یارانه نقدی می‌پردازیم:

۱ ـ اولین مطلبی که در اینجا باید به آن اشاره کرد و می‌توان از مزایای طرح کالابرگ الکترونیکی برشمرد، تأمین حداقل کالری استاندارد خانوار است که با اجرای این طرح می‌توان از وصول آن اطمینان حاصل کرد چرا که خانوار ما در طول یک ماه مواد غذایی مورد نیاز خود را به‌قیمت مصوب می‌تواند تهیه و استفاده کند.

البته یارانه نقدی برتری نسبی که در اینجا نسبت به کالابرگ الکترونیکی دارد، این است که اختیار را به خود خانوار می‌دهد که چگونه یارانه دریافتی را هزینه کند چرا که ممکن است برای خانوار خرج‌های ضروری‌تری وجود داشته باشد و بنا بر صلاحدید این مبلغ صرف هزینه‌های دیگری شود که عملاً این اختیار در طرح کالابرگ الکترونیک از خانوار ما سلب می‌شود.

۲- از طرف دیگر دومین نکته ای که قابل بحث است این است که دولت با کالابرگ الکترونیکی یارانه کمتری به لحاظ ارزش ریالی در اختیار مردم قرار می دهد.

اگر مصرف یک خانواده چهارنفره در طول یک ماه را به طور متوسط ، ماهانه ۸ لیتر شیر(هفته ای ۲ لیتر)، یک شانه تخم مرغ، ۸ عدد مرغ دوکیلوگرمی (هفته ای دو عدد) و ۵ لیتر روغن در نظر بگیریم:

ما به تفاوت مبلغ پرداختی دولت که به واسطه کالا برگ الکترونیکی در طول یک ماه قرار است پرداخت شود، عبارت است از:

۴۸۰ هزار تومان بابت مرغ با فرض مصرف ۱۶ کیلوگرم در ماه، ۵۰ هزار تومان بابت یک شانه تخم مرغ، ۳۰۰ هزار تومان بابت ۵ لیترروغن و حدود ۱۰۰ هزار تومان بابت ۸ لیتر شیر، مجموعا حدود ۹۵۰ هزار تومان میزان یارانه پرداختی دولت توسط کالابرگ الکترونیکی در طول یک ماه به مردم می شود.

این در حالی است که یارانه نقدی که بر مبنای ۳۰۰ هزار تومان به یک خانواده ۴ نفره پرداخت می شود، یک میلیون و دویست هزار تومان است یعنی حدود دویست و پنجاه هزار تومان به ازای هر خانواده ۴ نفره در جیب دولت توسط کالابرگ الکترونیکی می ماند.

۳- نکته ی منفی که پرداخت یارانه نقدی به مردم را همیشه مورد انتقاد کارشناسان قرار داده، رشد نقدینگی در جامعه و تشدید کسری بودجه است که از این زاویه کالابرگ الکترونیکی نسبت به یارانه نقدی برتری نسبی دارد.

۴- اما جدی ترین اشکالی که به طرح کالابرگ الکترونیکی وارد است و این طرح را با چالش جدی مواجه کرده است هزینه ی راه اندازی و اجرای این طرح است چرا که طبق گفته ی مدیر طرح هوشمند سازی، برای پیشبرد اجرای این طرح ۹۰۰ میلیارد تومان به منظور خرید تجهیزات هزینه شده است.

این درحالی است که پرداخت یارانه نقدی هیچ هزینه ی اولیه ای برای تامین زیرساخت های پرداخت برای دولت ندارد و از این منظور پرداخت یارانه نقدی به منظور فراهم بودن زیر ساخت ها، طرح به بسیار به صرفه تری برای دولت است.

۵- اخرین مطلبی که در اینجا باید به آن اشاره کنیم، عدم وجود الزام قانونی برای پرداخت یارانه نقدی در مقابل کالا برگ الکترونیکی است چرا که کالابرگ الکترونیکی الزام قانونی برای اجرا دارد.

از مجموع نکاتی که در بالا ذکر شد، برداشت می شود که علاوه بر اینکه استقبال عمومی برای پرداخت یارانه نقدی در میان عموم جامعه بیشتر است شواهد و قرائن نشان می دهد که کالابرگ الکترونیک طرح پرچالشی برای دولت است و همچین فراهم کردن زیر ساخت های آن هم دولت را با هزینه های قابل توجهی روبرو می کند. بنابراین می توان گفت در این شرایط حساس شاید بهتر باشد رویکرد دولت همان پرداخت یارانه نقدی باشد و اجرای طرح کالا برگ الکترونیکی به آینده منقل شود.