قیمت دارو بدون نسخه کمر شکن شد / داروخانه ها ورشکسته می شوند؟

از ابتدای سال وزیر بهداشت وعده ثابت ماندن قیمت دارو را به تکرار تاکید کرده است اما با توجه به تورم موجود در اقتصاد کشور، مواد اولیه در بخش دارو نیز از این معضل دور نمانده و دچار افزایش قیمت شد. نشستی در ‎سازمان غذا و دارو در ۲۲ تیر ماه برگزار شد و براساس آن مجوز افزایش قیمت ۲۰ تا ۳۰ درصدی داروها توسط شرکت‌های دارویی از ۲۳ تیر ۱۴۰۱ صادر شد.

بعد از انتشار این خبر بهرام عین اللهی وزیر بهداشت در اخبار ساعت ۲۴ در تماس زنده تلویزیونی از اجرای طرح جدیدی به نام «دارویار» سخن گفت. بر اساس این طرح افزایش ۳۰ درصدی قیمت دارو همزمان با افزایش پوشش بیمه‌ای دارو اجرایی می‌شود. ۳۶۶ داروی ضروری و ۱۰۰ داروی پر مصرف تحت پوشش بیمه در این طرح قرار می‌گیرند. طبق گفته وزیر بهداشت هدف از این طرح کاهش هزینه بیماران و افزایش پوشش بیمه‌ای داروهاست به صورتیکه تغییری در قیمت داروها برای بیماران احساس نشود.

در این راستا خبرنگار گسترش نیوز با رئیس اتحادیه واردکنندگان دارو، داروساز، یک دندان پزشک و یک بیمار دیابتی گفتگو کرده است که در ادامه می‌خوانیم.

تاثیر نرخ ارز بر قیمت داروهای وارداتی

ناصر ریاحی رئیس اتحادیه واردکنندگان دارو به خبرنگار گسترش نیوز گفت: مولفه تعیین کننده قیمت دارو، قیمتی که وارد کننده یا تولید کننده به پخش می‌فروشد نیست، بلکه بخشی از قیمت دارو را بیمه‌ها متقبل می‌شوند. به عنوان مثال زمانی که قیمت ارز صعودی می‌شود، طبیعتا داروی وارداتی نیز گران می‌شود اما این به این معنی نیست که دارو قرار است گران‌تر به فروش برسد، بلکه باید بیمه درصدی بر سهم خود افزایش دهد تا پرداختی بیمار همچنان ثابت بماند.

طرح دارویار قیمت دارو را گران نمی‌کند

وی با اشاره به طرح دارویار افزود: در این طرح داروها افزایش قیمتی از ۱۰ درصد تا چند برابری را تجربه می‌کنند. علت این جهش قیمت یا نوع ارز تخصیصی است و یا بازه زمانی مشخصی که قیمت این داروها دستخوش تغییر نشده است و حال احتیاج به افزایش قیمت دارد. سود یا مارجین وارد کننده و تولید کننده همانی است که قبل از این هم بوده است، بنابراین اسم این تغییر را افزایش قیمت نیست بلکه اصلاح قیمت دارو نام دارد.

ریاحی خاطر نشان کرد: در وضعیت حال حاضر، یک فعال اقتصادی فقط با سرمایه شخصی خود قادر به ادامه فعالیت نیست. به همین منظور بودجه کافی برای پرداخت به بیمه‌ها در نظر گرفته شده است، در نتیجه بیمارهمان قیمتی که در شهریور ۱۴۰۰ پرداخت می‌کرد، همان میزان را امسال هم پرداخت خواهد کرد. بنابراین این اصلاح قیمت گرانی نیست، چون مصرف کننده تغییری در هزینه‌ها احساس نمی‌کند.

قاچاق معکوس دارو بزودی حذف می‌شود

رئیس اتحادیه واردکنندگان دارو در ادامه با اشاره به موضوع قاچاق معکوس در حوزه دارو تصریح کرد: قاچاق معکوس بیشتر مربوط به نوع ارز است. وقتی ارزی که برای دارو یا مواد اولیه دارو تخصیص داده می‌شود، قیمتش یک ششم همان ارز در بازار آزاد است، به عبارتی یک ششم قیمت جهانی وقتی تبدیل به دلار می‌شود، برای برخی سودجویان انگیزه قاچاق شکل می‌گیرد. اما قرار است نرخ ارز دارو نیمایی شود و به این ترتیب قاچاق معکوس حذف می‌شود. طبق این جریان، بیش از ۲۰ درصد صرفه جویی تخمین زده شده است. ما این اتفاق را به فال نیک می‌گیریم.

ریاحی با تاکید بر اصلاح قیمت ۹۶۰ قلم دارو از روز گذشته گفت: اصلاح قیمت این داروها فشاری بر دوش بیماری که تحت پوشش بیمه قرار دارد اضافه نخواهد کرد. بلکه این تغییرقیمت، بهایی است که تولیدکننده یا وارد کننده باید بیشتر بابت ارز پرداخت کند، تا دارو به دست داروخانه و بعد از آن به دست بیمار برسد.

کمبود دارو در داروخانه‌ها

زهرا منصور نیا پزشک داروساز و فعال صنعت دارو به گسترش نیوز گفت: در مورد قیمت داروها در سال جاری به خصوص قیمت داروهای وارداتی و بیماران خاص، از زمانی که ارز تخصیصی حذف شد با افزایش قیمت روبرو شدند ولی داروهای داخلی با افزایش قیمتی مواجه نشد. از ۲۳ تیر ماه افزایش قیمت چند ده قلم دارو اعلام شد اما همزمان بیمه‌ها موظف شدند پوشش دهی را افزایش دهند تا مصرف کنندگان با فشار هزینه‌ها روبرو نشوند.

وی افزود: کمبودهای دارویی بسیار زیادی در داروخانه‌ها مشاهده می‌شود و این کمبود نه تنها برای بیماران خاص بلکه شامل اقلام مصرفی و معمول بیماران مثل داروهای گوارشی و داروهای قلب و عروق است. درصد بالایی از این کمبودها به دلیل‌عدم امکان تامین ماده اولیه داروها هست و همچنین به دلیل پایین بودن قیمت مصرف کننده داروها است به طوریکه برای تولید کننده صرفه اقتصادی ندارد. به همین دلیل با همفکری سازمان غذا و دارو قیمت مصرف کننده بسیاری از اقلام داروها افزایش پیدا کرد.

خرید دارو بدون نسخه گران تمام می‌شود

منصورنیا با انتقاد از افزایش قیمت مصرف کننده داروها خاطر نشان کرد: بسیاری از افراد برخی داروهای روتین را بدون نسخه از داروخانه تهیه می‌کنند و این اقلام شامل بسیاری از داروهای مصرفی معمول می‌شود، مثل داروهای قلب و عروق، داروهای کاهش چربی خون و یا داروهای تنظیم کننده تیروئید که اغلب این داروها به صورت مادام العمر توسط بیمار مصرف می‌شود. بنابراین این داروها در اغلب موارد بدون نسخه خریداری می‌شود، با توجه به اینکه افزایش قیمت داروها در مورد همه داروها اعمال می‌شود، اگر فردی این داروها را بدون نسخه تهیه کند طبیعتا باید هزینه بسیار زیادی را بپردازد.

داروخانه‌ها در آستانه ورشکستگی

این پزشک داروساز اظهار داشت: از طرفی با توجه به اینکه سازمان‌های بیمه‌گر ملزم شدند که درصد پوشش داروها را بالا ببرند و سالیان سال است که مطالبات داروخانه‌ها با تعویق‌های بسیار طولانی مواجه بوده است، بار این افزایش قیمت دارو به گردن داروخانه‌ها می‌افتد و ممکن است حتی منجر به ورشکستگی داروخانه‌ها شود.

وی ادامه داد: در حال حاضر اغلب داروهای روتین ۳۰ درصد تحت پوشش بیمه قرار دارند ولی در اعمال سیستم جدید درصد پوشش بیمه به ۷۰ تا ۸۰ درصد هم خواهد رسید. در خصوص داروهای بیماری‌های خاص، بیمه پوشش دهی بالایی همیشه داشته است به عنوان مثل انسولین بیماران دیابتی حدود ۹۰ تا ۹۵ درصد تحت پوشش بیمه قرار دارد.

داروخانه مجاز به تغییر نوع دارو نیست

منصورنیا درباره کمبود برخی برندهای دارویی تصریح کرد: داروخانه مختار است از کمپانی‌های مختلف، همان نوع دارو را به شرطی که بیمار به برند خاصی حساسیت نداشته باشد، ارائه دهد ولی اجازه تغییر نوع دارو را بدون مشورت پزشک ندارد. البته داروخانه‌های داروساز محور اغلب چنین مواردی دیده نمی‌شود اما متاسفانه در برخی داروخانه‌هایی که تحت اختیار سرمایه گذار هستند، احتمال بروز چنین تخلفاتی وجود دارد.

پزشک داروساز درباره کمبود ناگهانی برخی داروها افزود: زمانی که دارویی به صورت سهمیه‌ای و قطره چکانی در اختیار داروخانه قرار می‌گیرد، داروخانه چاره‌ای جز ارائه محدود آن دارو به بیماران ندارد. به عنوان مثال وقتی دارویی ۳ بسته به داروخانه سهمیه داده می‌شود و در نسخه بیمار ۱۰۰ عدد از این دارو تجویز شده باشد، داروخانه چاره‌ای جز ارائه محدود دارو را ندارد به این دلیل که بتواند به بیماران بیشتری دارو برساند.

عوارض داروهای داخلی برای برخی بیماران خاص

منصورنیا درباره تامین دارو برای بیماران خاص ادامه داد: اغلب بیماران خاص به دلیل ممنوعیت واردات داروهای خارجی متاسفانه معادل داخلی دارو را در دسترس ندارند. برخی از این بیماران نیز، با مصرف داروهای داخلی به نتیجه مورد نظر نمی‌رسند و یا دچار عارضه می‌شوند. متاسفانه بیماران‌ام اس و بیماران تحت درمان شیمی درمانی اغلب با این مشکل روبرو هستند.

مواد اولیه گران شد اما تعرفه ثابت ماند

هادی آقا بابایی دندان پزشک به گسترش نیوز گفت: افزایش هزینه مواد اولیه در بخش دندان پزشکی تقریبا بیش از یک سال است که به صورت صعودی در حال حرکت است، ولی در تعرفه‌های پزشکی تاثیر آنچنانی نداشته است. چون اگر همسو با گران شدن مواد اولیه تعرفه‌ها نیز گران می‌شد، بیماران توانایی جبران این هزینه را نداشتند.

گرانی مواد اولیه ربطی به دستمزد پزشکان ندارد

وی افزود: قیمت کالای دندان پزشکی به دلیل گرانی مواد اولیه افزایش پیدا کرده است اما دستمزد پزشکان فقط به اندازه افزایش حقوق سالانه بالا رفته است و ارتباطی به گرانی مواد اولیه ندارد. بیمه‌ها سالانه افزایش قیمت دارند ولی افزایش قیمت‌شان بسیار کمتر از افزایش قیمت مواد اولیه است و همیشه تعرفه‌های بیمه نسبت به افزایش قیمت مواد فوق العاده کمتر است.

آقابابایی خاطرنشان کرد: داروهای خارجی در مقایسه با داروهای تولید داخل تفاوت قطعا دارند اما در مورد داروهای بی‌حسی داخلی و خارجی تفاوت فاحشی مشاهده نمی‌شود. داروهای خارجی نسبت به داخلی کمتر در دسترس است و اغلب داروهایی خارجی موجود به دلیل ممنوعیت واردات به صورت قاچاق وارد شده است. در مجموع درباره کیفیت داروهای داخلی در بخش دندان پزشکی با مشکل خاصی روبرو نیستیم همچنین درباره تعرفه‌های پزشکی نیز نسبت به خارج کشور با هزینه بسیار کمتری خدمت‌رسانی انجام می‌دهیم.

داروهای داخلی با بیمار سازگار نیستند

یک فرد مبتلا به دیابت نوع یک در خصوص چالش‌های موجود در تهیه دارو به خبرنگار گسترش نیوز گفت: در حال حاضر داروها در دسترس است اما مدل‌هایی که اسما ایرانی هستند اما در اصل برای کشورهای ترکیه و چین هستند. خیلی وقت‌ها این مدل‌ها به بیماران نمی‌سازد. مثلا به شخصه فقط انسولین لانتوس و بازلین به من می‌سازد اما مدل‌های دیگر تنظیم قند خونم را دچار مشکل می‌کند.

محدودیت برخی بیماران درباره تغییر نوع دارو

وی در خصوص تغییر قیمت داروها افزود: قیمت‌ها یک بار در سال ۱۴۰۱ حدود ۵۰ درصد افزایش داشت اما اخیرا تغییری نکرده است. البته اگر انسولین از داروخانه‌های دولتی بگیریم ارزان‌تر نسبت به داروخانه‌های خصوصی است اما دولتی‌ها همیشه همه مدل‌های انسولین را ندارند. تغییر مدل انسولین هم کار سختی است و هر ماه نمی‌شود مدل انسولین را تغییر داد.

تجهیزات بیماران دیابتی از انسولیت گران‌تر تمام می‌شود

او درباره عملکرد بیمه‌ها ادامه داد: انسولین هنوز هم تحت پوشش بیمه است و قیمتش خیلی گران نیست، مشکل اصلی بیماران دیابتی تامین تجهیزات لازم است. دولت انسولین را بیمه کرده است اما تست قند خون و سر سوزن انسولین بیمه نیست که هزینه گزافی دارد. هر بسته سر سوزن انسولین که حدود ۱۰۰ سوزن است و مصرف یک ماه فرد دیابتی است حدود ۲۵۰ تا ۳۰۰ هزار تومان است. تست قند خون هم مدل ایرانی که ارزان‌ترین مدل است حدود ۷۰ هزار تومان است. دیابتی‌ها ۲ تا ۳ بسته هر ماه مصرف می‌کنند. مدل‌های خارجی بیش از ۱۰۰ هزار تومان هستند. سر سوزن برای تست قند خون هم حدود ۵۰ هزار تومان است. هیچ یک از این‌هزینه‌ها را دولت نمی‌دهد و تنها انسولین بیمه هست. داروهای داخلی تاثیر انسولین‌های خارجی را ندارند و اکثرا باید دز بیشتری نسبت به انسولین خارجی مصرف کنیم.

کلام آخر

مبحث دارو و چالش‌های مربوط به آن برای همه مردم از درجه اهمیت بالایی برخوردار است. دارو مانند دیگر اقلام مصرفی نیست که بگوییم قابل جابجایی و حتی در مواردی قابل حذف شدن است. کالایی که با جان مردم در ارتباط است باید هوشمندانه‌تر و با درایت بیشتری توسط مسئولان مربوطه تصمیم گیری شود. وزارت بهداشت، سازمان غذا و دارو، تولید کننده و وارد کننده، شرکت‌های پخش دارو و سازمان بیمه زنجیروار در این سیکل به هم متصل هستند و نباید اجازه دهند حتی یک بیمار با استرس پیدا نکردن داروی خاصی روبرو شود.