تاخیر در وصول مطالبات در شرکت های دارویی

مجید میرزاحیدری، نرخ رشد تولیدات شرکت‌های دارویی بورسی در مرداد ماه امسال با تحقق رشد۱.۷ درصدی، برسکوی چهارم کمترین رشد تولیدات صنایع منتخب بورسی، جا خوش کرد.

بالاترین نرخ رشد تولید صنایع منتخب مربوط به بخش‌های خودرو و قطعات با ۲۲.۱ درصد، ماشین‌آلات و تجهیزات با ۱۹.۶ درصد و منسوجات با ۱۷.۷ درصد بوده است.

ناگفته نماند که کمترین نرخ رشد تولید صنایع بورسی منتخب درمردادماه مربوط به محصولات کاغذی، صنایع غذایی، دستگاه‌های برقی و صنایع دارویی بوده است.

اما درباره کلیات صنعت دارو چه می‌دانیم؟

صنعت دارو با ۵۲ نماد درج شده و ۳۴ نماد مثبت، در بازار سرمایه حضوری پررنگ داشته و در شرایط فعلی، ارزش بازاراین صنعت حدود ۱۲۸ هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود.

P/E گروه دارویی در حال حاضر حدود ۷.۳ درصد بوده وگروه دارویی حدود ۲ درصد از بازار سهام را دراختیار دارد.

شرکت‌های دارویی بورسی در شرایط فعلی با چه ریسک‌هایی دست وپنجه نرم می‌کنند؟

ریسک نوسانات نرخ بهره، افزایش سپرده تسهیلات وعدم پرداخت تسهیلات، نخستین مانع پیش پای صنعت دارو به شمار می‌رود، به نحوی که افزایش قابل توجه نرخ‌های هزینه تأمین مالی و افزایش سپرده‌های اخذ تسهیلات توسط بانک‌ها، باعث کاهش سود خالص شرکت‌های دارویی شده که در کنار آن، عدم پرداخت تسهیلات از سوی بانک‌ها باعث کاهش جریان ورود نقدینگی و افت عملیات شرکت‌ها هم شده است.

واقعیت این است که بخش قابل توجهی از سرمایه در گردش و مخارج سرمایه‌ای مورد نیاز شرکت‌های دارویی از محل تسهیلات بانکی تأمین می‌شود.

ریسک نوسانات نرخ ارز را می‌توان دومین دست‌انداز فراروی شرکت‌های دارویی بورسی دانست، چرا که حدود ۴۰ درصد مواد مصرفی، عمده ماشین‌آلات و لوازم یدکی شرکت‌ها از محل واردات تأمین می‌شود.

بنابراین افزایش قابل توجه قیمت برابری ارز در مقابل ریال، باعث افزایش بهای تمام شده محصولات تولیدی و کاهش سود خالص شرکت‌ها هم شده است.

از ریسک تجاری و طولانی‌تر شدن وصول مطالبات، به‌عنوان سومین چالش پیش روی صنعت دارو یاد می‌شود به نحوی که با تولید و عرضه محصولات مشابه توسط شرکت‌های متعدد، بازار سایر شرکت‌ها دچار چالش و افت فروش شده و عملکرد ضعیف خریداران هم باعث شده تا میزان مطالبات تجاری شرکت‌های دارویی به طرز غیرقابل باوری افزایش یابد.

ساده‌تر اینکه، ریسک وصول طولانی‌مدت مطالبات شرکت‌های دارویی، تا حدودی حیات صنعت دارو را به چالش کشیده و آنها را دچار دست‌اندازهای جدی کرده است.

در این بین، تغییرات در موجودی انبار شرکت‌های دارویی بورسی هم به‌عنوان یک فاکتور مهم و قابل بررسی بوده، چرا که مشخص خواهد کرد که میزان تولیدات شرکت‌ها در مردادماه کاهشی بوده یا افزایشی؟

بررسی‌ها نشان می‌دهد موجودی در انبار صنایع منتخب بورسی درمردادماه در مجموع ۱.۴ درصد نسبت به ماه مشابه سال قبل کاهش داشته است.

بخش عمده کاهش در تغییر موجودی انبار در صنایع منتخب بورسی، مربوط به بخش خودرو و قطعات و در رتبه بعدی هم مربوط به صنایع دارویی بوده، زیرا درمرداد ماه امسال، موجودی در انبار بخش خودرو و قطعات به منفی ۱۴.۲ درصد و صنایع دارویی هم به منفی ۳.۹ درصد رسیده است.

در یک نگاه کلی، به نظرمی رسد کاهش در موجودی انبار صنایع دارویی با توجه به نرخ رشد موجود درصنعت مورد اشاره، نشانه خوبی از رونق فروش در بازار محصولات باشد.

آیا این همه ماجرا است؟

«مهدی سلیمانجاهی»، دبیر سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی، اذعان داشته است که کم شدن موجودی در انبار شرکت‌های دارویی بیشتر ریشه در مشکلات نقدینگی شرکت‌های دارویی دارد که باعث شده تا نه تنها شرکت‌ها در تأمین مواد اولیه دچار کاستی‌هایی شوند بلکه نرخ بازده دارایی آنها نیز دچار افت جدی شده است.

به گفته وی، در صورت حل نکردن ریشه‌ای مشکلات صنعت دارو، احتمال واردات دارو پررنگ‌تر خواهد شد.

در حال حاضر حدود ۱۵۰ شرکت داروسازی در کشور فعال هستند که برآورد شده، عمده آنها با میانگین ۴۰ ظرفیت خود، مشغول به فعالیت هستند.

خشایار کریمیان، رئیس هیأت مدیره داروسازی آوه سینا، یکی از ایرادات اصلی درصنعت دارو را صدور مجوزهای فله‌ای درسال‌های قبل برشمرده وگفته است که ظرفیت کارخانجات دارویی ۱۴ برابر نیاز دارویی کشور است.

به گفته وی، وزارت صنایع در سال‌های قبل در زمینه صدور مجوزهای فله‌ای شرکت‌های داروسازی اشتباه جدی کرده و نباید تا این حد مجوز صادر می‌شد.

کریمیان، با مقایسه صنعت داروسازی هندوستان با صنعت داروسازی درایران یادآور شده که ۷۰ درصد ارزش تولید داروی کشور هندوستان صادراتی بوده در حالی که در ایران صادرات جدی در زمینه دارو وجود ندارد، بنابراین ظرفیت ایجاد شرکت‌های دارویی درایران حدود ۲۰ شرکت بوده و نه ۱۵۰ شرکت!

گفته می‌شود افزایش تعداد شرکت‌های دارویی در شرایط فعلی باعث شده تا نرخ شکنی در این صنعت روبه فزونی گذارده، بنابراین فعالیت شرکت‌های دارویی نه تنها سود جدی ندارد بلکه زیان‌ده هم شده است.

خشایار کریمیان، جمع‌بندی کرده است که با توجه به کاهش حجم تولیدات شرکت‌های دارویی و نبود سود جدی در این صنعت، سهم‌های شرکت‌های دارویی بورسی هم برای فعالان بازار سرمایه چندان جذاب نبوده و این صنعت تا حدودی اشباع شده است.

با توجه به مشکل مهم کمبود نقدینگی در شرکت‌های دارویی بورسی، می توان نتیجه گرفت که درصورت ورود بانک مرکزی و دستور نهاد ناظر نظام بانکی برای حذف افزایش وثایق اعتباری شرکت‌های دارویی، جریان نقدینگی در شرکت‌های دارویی بورسی روندی سریع‌تر و در عین حال کم‌هزینه‌تری را برای شرکت‌ها به‌دنبال خواهد داشت که مهم‌ترین دستاورد آن کاهش هزینه‌های جاری و افزایش سوددهی آنها در بازارسرمایه خواهد بود.

صنعت دارو در بازارسرمایه یکی از صنایع مورد توجه معامله‌گران بوده که در شرایط فعلی نیازمند توجه جدی ‌تر بوده که در صورت عدم توجه به حل مشکلات فراروی این صنعت، جذابیت آن برای معامله‌گران کم فروغ‌تر خواهد شد.