نسخه همتی برای عبور دولت از تورم

عبدالناصر همتی، رییس کل پیشین بانک مرکزی در یادداشتی در فضای مجازی با مناسبت نام‌گذاری سال مهار تورم و رشد تولید نوشت: عامل اصلی تورم فزاینده و مزمن در کشور چیست؟ راه‌حل آن چه است؟

وی افزود: تورم شاید پلیدترین کلمه در اقتصاد باشد که بلای جان اقتصاد کشور ما در حدود نیم قرن گذشته است. تورم، به بیان ساده، افزایش مداوم قیمت‌ها در اقتصاد است و شکل فزاینده آن که در واقع شتاب گرفتن رشد قیمت‌ها است، دردآورتر است. متاسفانه این گونه تورم، مانند خوره، نه‌تنها کارکرد عادی اقتصاد را بهم می‌ریزد، بلکه همزمان اخلاق، انسانیت، درستکاری و پاکدستی را هم نابود می کند.

همتی عنوان کرد: اگر تورم این همه بد است، ریشه آن چیست؟ و درمانش کدام است؟ تورم می‌تواند هم از ناحیه کمبود عرضه و هم از طرف مازاد تقاضا ایجاد شود.

در طرف عرضه، افزایش قیمت نهاده‌ها، محدویت واردات، تحریم، جنگ، خشکسالی و بلایای طبیعی از مهمترین عوامل هستند. درطرف تقاضا، مهترین عامل، مازاد تقاضای دولت است، البته افزایش دستمزدها و قیمت برخی از دارایی ها و مانند آن نیز موثر هستند. ولی هیچکدام ازآنها به اندازه تقاضای دولت در روندبلندمدت تورم تأثیر گذار نیستند.

رییس‌کل اسبق بانک مرکزی متذکر شد: مازاد تقاضا از ناحیه دولت به چه معنی است؟ مازاد تقاضای دولت، چیزی جز کسری بودجه دولت نیست. درحالی که هزینه های یک خانواده یا فرد یا شرکت نمی‌تواند به مدت قابل توجهی از درامد پیشی بگیرد (و قطعاً به افلاس می رسد )، اما دولت بدلیل شخصیت حقوقی خود،میتواند هزینه هایی بیش از درآمد سالیانه خودداشته باشد و این کسری بودجه خودرا قرض کند. و مهم تر اینکه می تواند بانکها ، مردم،وبانک مرکزی را بطور مستقیم یاغیرمستقیم درگیرتأمین مالی کسری بودجه خود بکند.

همتی عنوان کرد: دلیل پیشی گرفتن هزینه دولت بر درآمد آن، بدون هیچ مبالغه، در بلند مدت چیزی جز،خرج از کیسه مردم و تحمیل هزینه آن بر اقتصاد نیست. به بیان ساده، اگر دولت پای خود را بیش ازگلیمش درازکند،به همه یارانه دهد،

وی تصریح کرد: حقوق ارباب جمعی خودرا اضافه کند، خانه سازمانی، اتومبیل ، راننده و هزار چیز دیگر را خریده و به مدیران خود بدهد، ماحصل، کسری بودجه خواهد بود.

رییس کل اسبق بانک مرکزی متذکر شد: دولت غیر پاسخگو ، مساوی است با کسری بودجه زیادتر. اگر شانس یار باشد،درکشورهایی مانند ایران، دولت با فروش نفت، چاله های خود را پر می کند اما اگر پول نفت به مقدارکافی در دسترس نباشد، بمانند تحریم و دولت هم به ولخرجی و بی مبالاتی اقتصادی ادامه دهد،کسری بودجه ومازاد تقاضا ایجاد خواهد شد. کسری بودجه، در هر صورت ، یعنی مازاد تقاضا و این یعنی افزایش قیمت ها . چرا که در مجموعهٔ اقتصاد برای کالاها و خدمات محدود و مشخص و ثابتی،ازسوی یک مصرف کننده بزرگ، که دولت است، تقاضای بدون پشتوانه عرضه درست شده است، و این تنها به افزایش قیمت ها منجر خواهد شد.

همتی یادآور شد: علت العلل معضل تورم و درد بی درمان اقتصادایران دربیش از نیم قرن اخیر، چیزی جز زیاده خواهی و زیاده خرجی دولت نبوده و نیست. بدبختی آنجاست که این زیاده خواهی نیز باپول پرقدرت بانک مرکزی، که در کشورما به باور خانمان براندازدولتیان همان بانک ملی است ، تامین شود که ریختن بنزین است برروی آتش افزایش قیمت ها.

وی تاکید کرد: راه درمان قطعی تورم در ایران ، اول ازهمه ، انضباط مالی دولت است. وآن بدین معنی است که دولت نباید به هیچ وجه درمیان مدت،بیش از درآمد میانمدت ، هزینه داشته باشد. در کنار این، سامان دهی سیاست پولی و بانکی نیز چنان باشد که هیچ بانکی بیشتر از توان تعیین شده، بر اساس سرمایه و شاخص های بین المللی ، نتواند ترازنامه بزرگتری داشته باشد و با انباشت ریسک در ترازنامه خود به خلق نقدینگی و ایجاد اضافه تقاضا بپردازد و نهایتا؛ بانک مرکزی تحت هیچ شرایطی مجبور به پاس کردن چک های بی محل دولت نباشد.

همتی خاطرنشان کرد: اگر این سه محقق شد، این سرطان از جان اقتصاد ایران جدا خواهد شد. وگرنه معضل و مرض تورم همچنان همه چیز را با خود خواهد برد. قصهٔ ارز و ارز پاشی و مانند آن همه فقط مسکن های کوتاه مدت این سرطان هستند و لاغیر.