رشد ۶۸ درصدی «پول»به کاهش تورم می‌انجامد؟

این میان پایه پولی سرعت رشد بیشتری داشته و در حالی میزان آن را ۸۰۸ هزار میلیارد تومان اعلام کردند که این مهم از افزایش ۳۹.۲ درصدی آن نسبت به بهمن ۱۴۰۰ دارد. میزان پول موجود در اقتصاد کشور، اما بیشترین شیب افزایش را در یک سال گذشته داشته، به‌نحوی که میزان آن به هزار و ۵۴۵ هزار میلیارد تومان رسیده است. نسبت به بهمن سال گذشته، پول در اقتصاد کشور ۶۸.۷ درصد افزایش داشته که سبب شده سهم پول از کل نقدینگی کشور به ۲۵.۳ درصد برسد. این ارقام نشان می‌دهند پول پرقدرت در کشور با سرعت بیشتری از دیگر اجزای نقدینگی در حال رشد است و هر کدام از انواع نقدینگی که قدرت نقدشوندگی بیشتری دارند (مانند پول)، سرعت افزایش بیشتری هم دارند. در ادبیات اقتصادی، به پایه پولی، پول پرقدرت هم می‌گویند، زیرا در میان تمام اجزایی که نقدینگی را تشکیل می‌دهند، سرعت نقدشوندگی بیشتری دارد و در میان اجزای شبه‌پول نیز، پول از هر عامل دیگری تورم‌زاتر است.براساس برآوردهای انجام گرفته، از آغاز سال، خللی در انتشار آمارهای رسمی به‌وجود آمده، به‌نحوی که مرکز آمار ایران پس از بهمن، دیگر حاضر به انتشار گزارش تورم نشده است و بانک مرکزی نیز با سرعتی کمتر از گذشته گزارش‌های خود را منتشر

می‌کند. این مهم در حالی رخ می‌دهد که باتوجه به وعده‌های متعدد دولتمردان در کاهش نرخ تورم، حساسیت‌های بیشتری حول چند و چون آمارهای رسمی ایجاد شده است. آخرین گزارش تورمی که از سوی یکی از نهادهای رسمی منتشر شده به تورم اسفند برمی‌گردد که بانک مرکزی آن را محاسبه کرده بود.بنا بر آن گزارش، تورم نقطه به نقطه در پایان سال گذشته با یک رکوردشکنی تاریخی به بیش از ۶۳ درصد رسیده است.به‌گزارش صمت، منتشر نشدن گزارش‌های اقتصادی هم سبب نشده است تا دولتمردان از دادن وعده‌های شیرین چشم‌پوشی کنند. در روزهای گذشته، بارها تاکید شده است که نرخ تورم کاهش خواهد یافت،اما گزارش اخیر بانک مرکزی نشان می‌دهد که چنین وعده‌ای احتمالا محقق نخواهد شد. بررسی تحولات نقدینگی در میانه زمستان سال گذشته نشان می‌دهد که مجموع نقدینگی موجود در کشور به بیش از ۶ هزار و ۱۰۳ هزار میلیارد تومان رسیده است.

 به این ترتیب، مجموع نقدینگی موجود در اقتصاد کشور، در بهمن ۱۴۰۱ نسبت به بهمن ۱۴۰۰ افزایش ۳۲ درصدی داشته و از نظر بانک مرکزی این یک موفقیت برای اقتصاد کشور است، زیرا در بهمن ۱۴۰۰ ، نرخ رشد نقدینگی در کشور ۳۹.۷ درصد بوده که با کاهش ۷ درصدی آن، از شدت آن کاسته شده است. نهاد سیاست‌گذار پولی کشور این موفقیت را ناشی از تمرکز این نهاد بر اجرای سیاست کنترل مقدار رشد ترازنامه بانک‌ها و افزایش نسبت سپرده قانونی بانک‌هایی که از نسبت‌های ابلاغ‌شده تخطی کردند، می‌داند. بررسی جزئیات بیشتر آمارهای منتشرشده، می‌تواند خوش‌بینی را که بانک مرکزی دارد، کاهش دهد.

رشد ۳۴ درصدی پایه پولی

بنا بر همین گزارش، پایه پولی در پایان بهمن‌ سال گذشته با رشد معادل ۳۳.۹ درصدی نسبت به آغاز سال گذشته به بیش از ۸۰۸ هزار میلیارد تومان رسیده و پایه پولی در ۱۲ ماهه منتهی به پایان بهمن، رشد ۳۹.۲ درصدی داشته است. در حالی که در پایان بهمن ۱۴۰۰ ، رشد پایه پولی در کشور ۶ واحد درصدی کمتر بود. آن‌طور که بانک مرکزی توضیح می‌دهد، افزایش رشد ماهانه پایه پولی در ماه‌های پایانی سال گذشته بیشتر ناشی از افزایش اضافه برداشت بانک‌ها و موسسات اعتباری بوده است. همچنین، تامین اعتبارات ارزی موردنیاز وزارت جهاد کشاورزی و بهداشت و درمان و آموزش پزشکی توسط بانک مرکزی به‌منظور جبران و هموارسازی آثار حذف تخصیص ارز ترجیحی به‌ترتیب، برای واردات نهاده‌های کشاورزی، کالاهای اساسی و دارو از دیگر عوامل موثر بر رشد پایه پولی بوده است.پایه پولی به مجموع اسکناس‌ها، سکه‌ها و اعتبارات تصویب‌شده توسط بانک مرکزی گفته می‌شود که در واقع بیشترین قابلیت نقدشوندگی در اقتصاد را دارند. پایه پولی بخشی از کل عرضه پول است که دارای بالاترین قابلیت نقدشوندگی است. از پایه پولی به‌عنوان «پول پرقدرت» هم یاد می‌شود، زیرا هر افزایشی در آن، منجر به افزایش چند برابری آن در کل عرضه پول می‌شود. پایه پولی از 2 بخش کلی تشکیل می‌شود؛ پول و شبه‌پول. پول شامل اسکناس و سکه‌های در دست افراد و سپرده‌های دیداری است. در واقع پول همان وجه نقد و سایر دارایی‌هایی است که به‌سرعت نقد می‌شوند؛ مانند چک یا کارت‌های‌اعتباری. شبه‌پول مجموع سپرده‌های غیردیداری است. به‌عبارت ساده‌تر، شبه‌پول به دارایی‌هایی اشاره می‌کند که به‌صورت مستقیم نقد نمی‌شوند، اما می‌توان آنها را به پول نقد یا سپرده‌های بانکی قابل‌برداشت تبدیل کرد. حساب‌های پس‌انداز و حساب‌های مدت‌دار زیرمجموعه آن هستند. طبیعی است که پول به‌دلیل بیشترین سرعت نقدشوندگی، اثرات تورمی دارد.

سرعت چشمگیر رشد «پول پرقدرت»

در بررسی زیرمجموعه پایه پولی، باید گفت که سرعت رشد پول از همه عوامل دیگر بیشتر و رکورددار افزایش در یک سال گذشته بوده است. در بهمن ۱۴۰۰ ، مجموع پول موجود در اقتصاد ایران بیش از ۹۱۶هزار میلیارد تومان بود که در بهمن پارسال به هزار و ۵۴۵ میلیارد تومان رسیده است. افزایش ۶۸.۷ درصدی در یک سال، شدت بالا و تکان‌دهنده رشد پول در کشور را نشان می‌دهد. نکته جالب توجه این است که در ۱۱ ماهه اول سال گذشته، ۵۶.۷ درصد بر میزان پول در کشور اضافه شده، یعنی ماهانه حدود ۵ درصد پول تولید شده است.این افزایش باورنکردنی سبب شده است تا سهم پول از کل پایه پولی به‌نحو چشمگیری افزایش پیدا کند. این افزایش به‌گونه‌ای بود که در بهمن ۱۴۰۰ ، پول سهمی ۲۰.۴ درصدی از کل پایه پولی داشته،اما امسال این رقم به ۲۵.۳ رسیده است؛ یعنی یک‌چهارم از کل پایه پولی کشور را پول تشکیل می‌دهد که بالاترین قدرت نقدشوندگی را در میان همه اجزای نقدینگی دارد و قدرت تورم‌زایی آن به‌مراتب بیشتر است./روزنامه صمت