افق جدید ایمیدرو در اقتصاد ایران

سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو)، به عنوان بازوی اجرایی وزارت صمت در توسعه معدن و صنایع معدنی، مسیر تازه ای پیش روی این بخش در حوزه دانش، گشوده که هم راستا با جهت گیری‌های کلان دولت است.

اگرچه ایمیدرو پیشتر راهبر و تسهیل گر تولید و توسعه فلزات پایه و سرمایه گذاری ها بوده و پس از آن، تقویت همکاری با بخش خصوصی، تنوع بخشی در تامین مالی و توسعه زیرساخت ها را الگو قرار داد اما در افق جدید؛ این راهبری تمرکز ویژه ای بر روی دانش و بهره گیری از فناوری روز دارد به گونه ای که افزایش بهره وری، ارتقای رقابت پذیری، توسعه ساخت داخل و کمک به استقلال اقتصادی کشور را به همراه داشته باشد و این همان “نقشه استراتژیک” ایمیدرو در افق جدید است.

راهبری سرمایه گذاری

مجموع سرمایه گذاری های محقق شده از ابتدای فعالیت این سازمان تا پایان سال ۱۴۰۱ (۲۰ساله) به ۲۲,۲ میلیارد دلار رسیده که شامل راه اندازی ۲۰۲ طرح بوده است. از این رقم، ۲۵۶میلیون دلار سرمایه گذاری برای تکمیل طرح ها در سال گذشته (با اشتغال حدود ۸۸۰ نفری) محقق شده است.

در برنامه امسال راه اندازی سه طرح فولادسازی سفید دشت، نی ریز و قائنات و همچنین فعال سازی معدن زغالسنگ پروده ۴ (پس از ۱۴سال وقفه) از محل فاینانس و همچنین راهبری بازسازی خط تولید فولاد میبد با سرمایه گذاری “چادرملو” و البته ابَر پروژه کنسانتره روی معدن مهدی آباد، قرار دارد.

صادرات ۲,۴ برابر واردات

طی سال منتهی به اسفند ۱۴۰۱ ارزش واردات محصولات معدنی و صنایع معدنی به ۵,۱ میلیارد دلار رسید. در سال قبل تناژ واردات به ۴.۶ میلیون تن رسیده بود. این در حالی است که در سال گذشته ارزش صدور تولیدات این بخش به ۱۲.۳ میلیارد دلار عبور کرد که ۲.۴ برابر رقم واردات محسوب می شود. تناژ صادراتی محصولات معدنی و صنایع معدنی به بیش از۴۸ میلیون تن رسید.

توجه به مناطق کم برخوردار

این سیاست، در اقدامات و برنامه های مختلف ایمیدرو شامل اکتشاف، راه اندازی طرح ها، توسعه زیرساخت ها و …جای داشته است. ارزش پروژه های تعریف شده در این مناطق به ۷۵هزار میلیارد تومان می رسد و شامل استان هایی از جمله سیستان و بلوچستان، کرمانشاه، خراسان شمالی، فارس، کردستان و همدان می شود.

تحول دیجیتال؛ سند ورود به نسل چهارم تکنولوژی

ایمیدرو، با توجه به تغییرات تکنولوژی و نیازهایی که در بخش معدن و صنایع معدنی ایجاد شده، تدوین و نهایی سازی “سند استراتژی ورود به نسل چهارم تکنولوژی”؛ با محوریت تحول دیجیتال و هوشمندسازی معدن و صنایع معدنی را با ۱۸ راهبرد کلید زده است. در این سند، توسعه سرمایه انسانی و مهارت افزایی، نوآوری، فناوری و زیرساخت، حکمرانی هوشمند، امنیت فراگیر و سرمایه گذاری و مشوق های مالی، در سه بخش “دولت، ایمیدرو و شرکت ها”پیاده سازی می شوند.

اقدامات عمده در توسعه فناوری

اقدامات عمده در توسعه فناوری شامل بومی سازی کامل خط تولید هیدرات های ویژه و راه اندازی آن در سال جاری، همکاری با معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و تهیه فهرست اولویت های فناورانه، مشارکت در سرمایه گذاری تولید سوخت جامد از لاستیک و پلاستیک (به عنوان کمک ذوب در کوره های صنایع معدنی)، عقد قرارداد با سه شرکت دانش بنیان با هدف تولید ممبران شیرین سازی آب، جذب و ذخیره سازی گاز CO۲ کارخانه های احیای مستقیم و همچنین دستگاه شبیه ساز دامپتراک است.

بومی سازی و تولید بوهمیت

در راستای ورود به حوزه های جدید دانش، “تولید بوهمیت از نفلین سینیت” در مرکز تحقیقات آذرشهر بومی سازی و ثبت اختراع شده است. این ماده ارزشمند، پایه تولید انواع کاتالیست ها و جاذب پایه آلومینایی است. علاوه بر این، راه اندازی واحد نیمه صنعتی ساخت پایه و کاتالیست نفتا اکسترود(HSD)، در سال گذشته (از مرحله طراحی ، تامین تجهیزات، ساخت و نصب) با استفاده از مواد اولیه سنگ آهک و سنگ نفلین از معادن استان آذربایجان شرقی در مرکز آذرشهر انجام و محصول آن تولید شد.

سامانه بومی سازی

یکی از اقدامات مشترک ایمیدرو و انجمن فولاد در حوزه بومی سازی و کاهش ارزبری، فعال سازی “سامانه جامع بومی سازی زنجیره فولاد” و بارگذاری ۲۶هزار قلم کالای بومی شده، است. همچنین شبکه سازی هدفمند در کسب و کارها، تجمیع و یکپارچه سازی نیازمندی ها و توانمندی ها، ۱,۷ میلیارد دلارصرفه جویی ارزی حاصل بومی سازی طی ۳ سال گذشته و برنامه ریزی برای توسعه سامانه مرتبط با بومی سازی سایر مواد معدنی، از اقدامات ایمیدرو در توسعه بومی سازی و دانش است.

توسعه اکتشاف

ایمیدرو براساس یکی از استراتژی های پنج گانه خود تحت عنوان «اتصال به زنجیره جهانی اکتشاف، استخراج و فرآوری معادن و صنایع معدنی»، برنامه هایی همچون «کشف منابع معدنی متنوع جدید»، «فراهم ساختن بستر مناسب برای جذب سرمایه گذاری داخلی و خارجی»، «سرمایه گذاری اکتشافی در مناطق محروم و دارای پتانسیل معدنی»، «ایجاد اقتصاد چند محصولی» و «کشف فلزات استراتژیک و تامین خوراک مورد نیاز صنایع» را دنبال می کند.

از سال ۹۲ تا سال ۱۴۰۰، ۸۱ پهنه اکتشافی به مساحت کل ۴۸۹ هزار و ۴۶۳ کیلومتر مربع به ایمیدرو و شرکت‌ تهیه و تولید مواد معدنی ایران واگذار شد که اکنون کمتر از ۷۲هزار کیلومتر مربع در اختیار این سازمان (و شرکت تهیه و تولید مواد معدنی) است و مابقی آزادسازی شده اند. این سازمان در سال ۱۴۰۱ حدود ۱۲ هزار و ۲۵۰ میلیارد ریال در حوزه اکتشاف سرمایه گذاری کرد. نتایج مطالعات اکتشافی سال های گذشته به دریافت ۱۶۶ پروانه اکتشافی و ثبت ۵۱۱ محدوده امیدبخش منجر شد. ارزش ذخایر برجای اکتشافات انجام شده نیز طی سال های ۹۲ تا ۱۴۰۱، حدود ۲۸,۸ میلیارد دلار است.

طرح مواد معدنی حیاتی و راهبردی

ایمیدرو با توجه به نیاز صنایع کشور به مواد معدنی حیاتی و راهبردی و با هدف توسعه زنجیره تامین این نوع مواد معدنی، از سال ۱۴۰۰ اقدام به برنامه ریزی و اجرای فعالیت هدفمند در حوزه مذکور کرد. براین‌اساس، ۲ برنامه کوتاه مدت و بلند مدت برای دستیابی به اهدف تعریف شد. برنامه کوتاه مدت شامل تدوین نقشه راه مواد معدنی حیاتی و راهبردی با تمرکز بر نیاز صنایع داخلی، ارزیابی و رصد بازار داخلی و تولید داده های معتبر برای تصمیم سازی و اجرای برنامه بلند مدت بود و در سال ۱۴۰۱ اجرایی شد. برنامه بلند مدت نیز در سال جاری آغاز شده و هدف اصلی آن، توسعه فعالیت های اجرایی ایمیدرو در زمینه اکتشاف و استحصال مواد معدنی حیاتی ( از جمله آهن، مس، طلا، کبالت، لیتیوم، بوکسیت، بیتومن، زغالسنگ، مولیبدن و …)، توانمندسازی بخش خصوصی و شرکت های دانش بنیان برای ورود به زنجیره تامین و آگاهی بخشی و ایجاد شبکه ارتباطی برای فعالیت در حوزه مذکور است.