دولت برای معدن طزره چه کرد؟

کارگر ستون فقرات اقتصاد و تولید کشور است، قلب تپنده و حیات جامعه به او بستگی دارد و چرخ دنده کار حول محور او به حرکت در می‌آید؛ این کارگر است که اگر نباشد تامین نیاز‌ها و لوازم زندگی مردم با سختی رو به رو شده و چراغ کشور کم سو می‌شود.

رهبر معظم انقلاب در بخشی از سخنان خود اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۶ در خصوص رعایت، ملاحظه و در نظر داشتن جامعه‌ی کارگری کشور گفتند: "جامعه‌ی کارگری بایستی احساس تکریم بکند، احساس احترام بکند، احساس کند که قدر او دانسته می‌شود، قدر کار او دانسته می‌شود. "

مجموعه‌ای از رفتار‌ها در اصناف مختلف توسط صاحبان مشاغل و پیمانکاران باعث می‌شود تا کارگران احساس تکریم کنند، احساس کنند که دیده می‌شوند و کار آن‌ها ارزش دارد؛ از جمله آن‌ها می‌توان به امنیت شغلی، ایمنی کار، حقوق و مزایا مناسب با نوع فعالیت، بیمه و همچنین شنیده شدن حرف کارگران اشاره کرد.

اگر حقوق کارگران دیر به دیر واریز شود، لوازم مورد نیاز برای ایمنی کار تهیه نشود، بیمه کارگران یکی در میان پرداخت شود و اگر در مواقع مختلف نظر و حرف‌هایشان شنیده نشود، نه تنها تکریم بلکه به آن‌ها ظلم شده است.

حال در این میان، مشاغلی وجود دارد که با توجه به سختی کار وظیفه مسئولین، مدیران، صاحبان مشاغل و پیمانکارن را سخت‌تر می‌کند و از جمله آن‌ها معدن و معدن‌چی است.

بعد از انفجار گاز متان و ریزش معدن زغال سنگ البرز شرقی طزره شهرستان دامغان در تاریخ ۱۱ شهریور ماه سال ۱۴۰۲ و همچنین حوادث مشابه در سال‌های قبل که در مجموع باعث جان باختن ۱۲ نفر از معدن‌چیان شد بر آن شدیم تا بیشتر در خصوص فرهنگ حاکم بر فضای معدن و معدن‌چی تفحص کنیم.

نوش دارو بعد از مرگ سهراب!

با بررسی حادثه معدن زمستان یورت آزادشهر و طزره دامغان که در زمان‌های مختلف اتفاق افتاده است در می‌یابیم، غالبا شرکت‌ها و پیمانکاران به جای اینکه قبل از بروز حادثه وارد میدان شوند و به صورت کارشناسی نیاز‌ها را برطرف کنند، بعد از بروز حادثه کاسه چه کنم چه کنم دست گرفته و برای مدتی کوتاه قصد می‌کنند راه چند ساله حل شدن مشکلات را یک شبه طی کنند که آن هم بعد از اینکه آب‌ها از آسیاب افتاد، دوباره صدای پیکور به گوش می‌رسد و چراغ لوکومتیو در معدن روشن می‌شود.

جالب‌تر آن است قبل از بروز این حوادث، معدن‌چیان، کارشناسان و حتی دانشجویان هشدار و راه حل‌هایی را به منظور جلوگیری از ریزش، گازگرفتگی و انفجار داده‌اند، اما نتیجه‌ای حاصل نشده است.

مثلا قبل از ماجرای معدن زغال‌سنگ زمستان یورت آزادشهر، کارگران پرچم مطالبه‌گری بلند کرده بودند که به نتیجه نرسیدند و در نهایت در تاریخ ۱۳ اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۶ به دلیل انفجار ۴۳ نفر جان باختند؛ در ماجرای معدن طزره هم دقیقا همین اتفاق به نحو دیگر تکرار شد.

آیا صدای مطالبه معدن‌چیان و جریان‌های دانشجویی شنیده می‌شود؟

آبان ماه سال ۱۳۹۷، ۲۳ و ۲۶ خرداد سال ۱۳۹۸، اردیبهشت سال ۱۴۰۰ و در نهایت شهریور ماه سال ۱۴۰۲، تاریخ حوادثی است که در معادن زغال سنگ شرکت البرز شرقی واقع در منطقه طزره شهرستان دامغان اتفاق افتاده و در مجموع باعث جان باختن ۱۲ نفر از معدن‌چیان شد.

در سال ۱۴۰۰ دانشجویان استان سمنان با تشکیل هسته مطالبه‌گری معدن طزره به صورت کارشناسی علل حادثه‌های قبل را بررسی کردند و در قالب یک فایل آن را برای مسئولین ارسال کردند، که البته پاسخی دریافت نکردند.

کوثر دولت‌خواهی مسئول هسته‌ی معدن بسیج دانشجویی استان سمنان در همین خصوص بیان کرد: پیگیری‌های زیادی از طرف ما بعد از ارسال فایل انجام شد، اما پاسخی دریافت نکردیم. هدف ما از تدوین این فایل کمک به مسئولین و بیان دغدغه معدن‌چیان بود و در آن تقریبا ۹۰ درصد مسائل ذکر شد، اما متاسفانه بعد از گذشت تقریبا یک سال هنوز هم بازخوردی دریافت نکرده‌ایم.

کاش شرکت‌ها، پیمانکاران و مسئولین بیشتر به سخنان کارگران و جریان‌های دانشجویی که قصد حل کردن ماجرا را داشتند گوش می‌کردند، نه اینکه دلسوزی و مطالبه به حق را دخالت در کار تلقی می‌کردند.

رهبر معظم انقلاب درباره اعتراض‌ها در محیط کارگری از جمله اعتراض به تأخیر در پرداخت حقوق‌ها و یا واگذاری‌های غلط و فاسد گفتند: "این اعتراض‌ها در واقع کمک به دولت و نظام و آگاه کردن آن‌ها است و در این موارد نیز هر جا دستگاه‌های مسئول مانند قوه قضائیه وارد شدند، دیدند که حق با کارگران است. "

بعد از هر حادثه یک حرف در صحبت‌های اغلب کاگران مشترک بود "اگر مصاحبه کنیم از کار بیکار و اخراج می‌شویم" این فضای خفقان به جای گفتگو و حل مسئله برای برطرف شدن درد‌های معدن‌چیان ریشه در "کمبود شغل" دارد؛ کارگران در روستا‌های اطراف معادن ساکن هستند و اغلب به دلیل کمبود شغل مجبورند در معدن کار کنند و همین باعث شده تا شرکت‌ها و پیمانکاران از این فرصت به عنوان اهرم فشار استفاده کنند تا کارگر به محض مطالبه با تهدید اخراج رو به رو شود.

از طرفی ارتقا زندگی کارگر و اطمینان خاطر به امنیت شغلی که باعث افزایش کیفیت کار و محصول می‌شود و در واقع سرمایه‌گذاری برای سود بیشتر است، جایگزین درخواست پیمانکار برای فعالیت و استخراج بیشتر توسط معدن‌چیان شده که البته همین موضوع را کارگران طزره دامغان یکی از علل بروز حادثه می‌دانستند.

اهرم فشار "اخراج" باعث شده است تا کارگران مجبور شوند قرارداد سفید امضا کنند، بیمه‌هایشان با عناوین دیگر رد و ابزار‌های ایمنی کم و کمتر شود و از طرفی هیچکس حق اعتراض نداشته باشد.

امضای قرارداد موقت و سه ماهه استعمار کارگر است

یکی از کارگران معدن طزره دامغان در بازدید وزیر کشور از این معدن اظهار کرد: امنیت شغلی کارگران و امضای قرارداد موقت کار (امضای قرارداد سه ماهه) استعمار کارگر است، انتظار می‌رود مسئولان در این زمینه ورود کنند و پشتیبان کارگر باشند.

در همان دیدار کارگری دیگر گفت: سال ۸۹ محمود احمدی‌نژاد رئیس جمهور آن وقت با ابلاغ بخش‌نامه‌ای شرکت پیمانکاری را حذف کرد و کارگران معدن قرارداد مستقیم با شرکت داشتند و اکنون دیگر این بخش‌نامه‌ها ابلاغ نمی‌شود، انتظار می‌رود به منظور احقاق حق کارگران معدن با ابلاغ بخش‌نامه‌ای پیمانکاری حدف شود و کارگران مستقیم با شرکت قرارداد امضا کنند.

خانواده معدن‌چیان یکی از دلایل فوت کارگران را عدم ایمنی کافی در معدن طزره می‌دانستند و در همین خصوص خواستار پیگیری قضایی این پرونده بودند تا مقصران اصلی شناسایی و اعلام شوند.

بررسی دقیق و موشکافانه حوادث معادن توسط کارشناسان، ارائه گزارش به منظور جلوگیری و برطرف شدن مشکلاتی که شاید در آینده دوباره رخ دهد یکی دیگر از موضوعاتی است که در معدن طزره دامغان مورد تحقیق و بازنگری است.

اگر مسئولین قبل از بروز حادثه و ممنوع شدن فعالیت معدن، از حوادث قبلی درس و عبرت گرفته باشند و همین موارد را معیاری صحیح برای ایمنی دیگر معادن قرار دهند شاید دیگر شاهد بروز حادثه نباشیم.

محمدباقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی به کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی ماموریت داد تا علل وقوع این حادثه را به سرعت و با توجه ویژه به قصور و تقصیرات به خصوص در تامین تجهیزات لازم برای جلوگیری از حوادث این چنینی و عنایت به اظهارات سایر کارکنان و شاهدان عینی مورد بررسی قرار دهد.

قالیباف همچنین از کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی خواست گزارش آن را با فوریت در صحن علنی مجلس شورای اسلامی ارائه کند.

الهویردی دهقان نماینده مجلس و عضو کمسیون صنایع و معادن هم به منظور بررسی ابعاد حادثه و بازدید از معدن طزره طی روز‌های گذشته به دامغان سفر کرد که البته با اعتراض هسته مطالبه‌گری معدن طزره رو به رو شد؛ دانشجویان معتقد بودند سخنان خانواده‌ی بازماندگان و معدن‌چیان که یک طرف ماجرا قرار دارند به اندازه‌ای که باید شنیده نشده و قاعدتا در گزارش تاثیری نخواهد داشت.

محمد جعفر عبدالهی رئیس کل دادگستری استان سمنان در ارتباط با آخرین وضعیت پرونده حادثه انفجار در معدن طزره گفت: پرونده این حادثه به هیات سه نفره اولیه کارشناسان حوادث ناشی از کار ارجاع و تأکید شده تا مقصران با سرعت و دقت شناسایی شوند و در صورت عدم رعایت نکات ایمنی، مراتب اعلام شود.

حال تقریبا سه هفته از حادثه معدن طزره دامغان می‌گذرد و هنوز خبری از گزارش مجلس و حتی مسئولین قضایی استان نشده است؛ خانواده‌های جان‌باختگان، معدن‌چیان، کارشناسان و جریان‌های دانشجویی هم منتظرند تا گزارش دقیق حادثه اعلام شود تا پیگیری قضایی و تدابیر جدی برای ایمنی دیگر معادن انجام شود.