موج جدید گرانی از چه تاریخی شروع می‌شود؟

بانک مرکزی در بخشی از گزارشی که اخیرا منتشر کرده، گریزی به آمار نرخ رشد نقدینگی زده و رقم این رشد تا پایان شهریورماه سال جاری را منتشر کرده است. طبق داده‌های بانک مرکزی، حجم نقدینگی در اقتصاد ایران از آغاز سال ۱۴۰۲ تا پایان تابستان این سال، ۱۲ درصد افزایش داشته است که مقایسه این رقم با نرخ‌های رشد نقدینگی در سال‌های اخیر، از کاهش نسبی آن در سال جاری حکایت دارد.

با وجود اینکه بانک مرکزی در گزارش جدید خود رقمی از میزان نقدینگی در اقتصاد اعلام نکرده، اما با توجه به ثبت رقم ۶ هزار و ۳۳۷ هزار میلیارد تومانی برای نقدینگی در پایان اسفندماه سال گذشته و نرخ رشد ۱۲ درصدی این متغیر از ابتدای سال، برآورد می‌شود که حجم نقدینگی در پایان شهریورماه به حدود هفت هزار و ۱۰۰ هزار میلیارد تومان رسیده باشد.

بانک مرکزی در سال گذشته هدفی ۳۰ درصدی را برای رشد نقدینگی تا پایان سال تعیین کرد، اما رشد نقدینگی تحقق‌یافته در پایان اسفند ۱۴۰۱ به ۳۱.۱ درصد رسید.

در سال جاری، اما هدف‌گذاری بانک مرکزی برای نرخ رشد نقدینگی تا انتهای سال ۲۵ درصد است و پیش‌بینی می‌شود که اگر روند رشد نقدینگی به همین شکل ادامه یابد، این هدف در دسترس خواهد بود.

نقدینگی چگونه مهار شد؟

بانک مرکزی در گزارش خود تاکید کرده که مدیریت و کنترل رشد نقدینگی یکی از محور‌های اساسی و اولویت‌های اصلی مهم‌ترین نهاد پولی و بانکی کشور در سال جاری بوده است. از همین روی، بانک مرکزی اقدامات عملیاتی مختلفی را برای دستیابی به هدف رشد نقدینگی ۲۵ درصدی در سال ۱۴۰۲ در دستورکار خود قرار داده است.

عمده تمرکز بانک مرکزی برای مهار نقدینگی در سال جاری، در کنترل خلق پول بانکی از طریق تنظیم و اعمال جدی کنترل رشد ترازنامه بانک‌ها بوده است. در همین راستا، بانک مرکزی به طور مستمر و هفتگی کمیته‌ای تحت عنوان نقدینگی را برای بررسی وضعیت این متغیر مهم پولی تشکیل داده است.

از سوی دیگر، هدایت نرخ سود در بازار بین بانکی حول نرخ سیاستی و در محدوده دالان نرخ سود بازار یکی دیگر از اقدامات بانک مرکزی در مسیر مهار رشد نقدینگی بوده است. به علاوه بانک مرکزی برای مهار خلق پول توسط بانک‌ها، نسبت سپرده قانونی در سطح شبکه بانکی را به میزان ۰.۵ واحد درصد افزایش داده است.

همه این اقدامات دست به دست هم دادند تا روند رشد نقدینگی در سال ۱۴۰۲ نسبت به دو سال گذشته، آهنگ ملایم‌تری داشته باشد.

نرخ رشد نقدینگی در پایان شهریورماه سال ۱۴۰۲ نسبت به ابتدای سال، در حالی به ۱۲ درصد رسیده که این رقم در سال ۱۴۰۱ معادل ۱۵.۸ درصد بوده و در سال ۱۴۰۰ نیز ۱۷ درصد ثبت شده است.

با این وجود، باید این نکته را نیز در نظر گرفت که شیب رشد نقدینگی در شهریورماه نسبت به ماه‌های قبل افزایش یافته است و اگر این افزایش سرعت رشد نقدینگی در ماه‌های آینده نیز ادامه یابد، می‌تواند نگرانی‌هایی را برای آینده این متغیر پولی در پایان سال ایجاد کند.

البته افزایش سرعت رشد نقدینگی با توجه به نزدیک شدن به پایان سال، خیلی هم دور از انتظار نیست.

سهراب دل‌انگیزان، کارشناس اقتصادی و دانشیار گروه اقتصاد دانشگاه رازی به برخی نگرانی‌ها پیرامون روند رشد نقدینگی در نیمه دوم سال اشاره کرد.

اول آنکه پرداخت‌های دولت در ۶ ماه دوم سال بسیار بیشتر از ۶ ماه اول خواهد بود. همچنین در نیمه دوم سال، بسیاری از شرکت‌ها تسویه حساب‌های خود را انجام می‌دهند. به علاوه، شروع سال جدید میلادی در ۶ ماه دوم سال است و تسویه حساب‌های شرکت‌ها و مجموعه‌هایی که با امور خارجی ارتباط دارند، در این زمان انجام می‌شود. از طرف دیگر بخش قابل توجهی از سود سپرده‌ها در این ۶ ماه توسط نظام بانکی توزیع می‌شود؛ بنابراین نگرانی‌هایی وجود دارد که دولت و بانک مرکزی نتواند فشاری که در ۶ ماه اول سال بر رشد نقدینگی اعمال کرده بودند، در ۶ ماه دوم نیز ادامه دهند.