تغییر رفتار در سهامداران خرد / چقدر پول از بورس خارج شد؟

افزایش روزهای سرخ‌پوشی در بورس در طی ۶ ماه گذشته تاثیری بر سیاست‌های معاملاتی سهام‌داران حقیقی داشته است و آنها را به تغییر در رویکردهای خود مجبور کرده است.

سهامداران خرد در روزهایی که بورس روندی متعادل به خود می‌گیرد، به سمت خرید سهام شرکت‌های مختلف روی می‌آورند و در روزهای افت بازار سهام به سمت خرید دارایی امن تر یعنی صندوق‌ها با درآمد ثابت روی می‌آورند.

صندوق‌های درآمد ثابت (Fixed Income) نوعی از صندوق‌های مشترک هستند که بخش زیادی از دارایی تحت مدیریت خود را (۷۰ تا ۹۰ درصد) در اوراق با درآمد ثابت، سپرده‌های بانکی و مجموعا دارایی‌هایی با ریسک پایین سرمایه‌گذاری می‌کنند. در نتیجه صندوق‌‌های درآمد‌ ثابت ریسک بسیار پایینی دارند و سرمایه‌گذاری امنی محسوب می‌شود.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت یکی از مهم‌ترین سازوکارهای سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی هستند.

این صندوق‌ها شرایط سرمایه‌گذاری را از نظر ریسک و بازده برای سرمایه‌گذاران مختلف به ‌ویژه برای افراد مبتدی مساعدتر می‌کنند. در واقع می‌توان گفت که این نوع صندوق‌ها به نوعی یک صندوق سرمایه‌گذاری بدون ریسک هستند.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری با ایفای نقش واسطه مالی، سرمایه‌گذاری افراد غیرحرفه‌ای را از حالت مستقیم به غیرمستقیم تبدیل کرده و در این رهگذر مزایای متعددی را هم برای بازار سرمایه و هم برای سرمایه‌گذار فراهم می‌کنند.

سازوکار صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت‌

صندوق‌های درآمد ثابت از یک ‌سو با ارائه راهکار مناسب برای رشد کمی، کیفی و کمک به توسعه پایدار بازار سرمایه و تشویق سرمایه‌گذاری غیرمستقیم، ورود افراد غیرحرفه‌ای را به بازار بدهی تسهیل می‌کنند و از سوی دیگر این امکان را پدید می‌آورند که از طریق تشکیل سبد متنوعی از دارایی‌ها که هر کدام دارای ویژگی‌های خاص خود هستند، ضمن کسب بازدهی مناسب، ریسک سرمایه‌گذاران را نیز کاهش دهند.

ریسک و بازده صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت‌

صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت حداقل بازده مورد انتظار را نصیب سرمایه‌گذاران خود می‌کنند. افرادی که واحدهای این صندوق‌ها را خریداری می‌‌کنند‌، در واقع سرمایه‌گذارانی کم ریسک هستند. این افراد انتظار دارند سودی معقول با حداقل ریسک ممکن را به دست آورند.

به همین علت مدیران این صندوق‌های سرمایه‌گذاری، منابع مالی حاصل از فروش واحدهای این صندوق‌ها را عمدتاً به خرید اوراق بهادار بدون ریسک یا کم ریسک مثل اوراق مشارکت، اوراق اجاره، اوراق خزانه اختصاص می‌‌دهند تا بتوانند سود مورد نظر را برای سرمایه‌گذاران محقق کنند.

انواع صندوق های درآمد ثابت

در حالت کلی، انواع مختلفی از صندوق‌های درامد ثابت وجود دارد. هر یک از این صندوق‌ها تفاوت‌های عمده‌ای با یکدیگر دارند که در ادامه به ذکر آنها می‌پردازیم:

۱- صندوق‌های درآمد ثابت صدور و ابطال و قابل معامله در بورس

در یک دسته‌بندی کلی، صندوق های درآمـد ثابت به دو گروه قابل معامله و صدور و ابطالی تقسیم می‌شوند. صندوق‌ درآمد ثابت قابل معامله در بورس، به اصطلاح ETF می‌گویند که صندوق دارایکم و پالایش یکم از همین دسته صندوق‌ها است. همچنین صندوق‌هایی که از طریق سایت صندوق خرید و فروش می‌شوند را صدور و ابطالی می‌گویند.

۲- صندوق های درآمـد ثابت نوع دوم

صندوق‌های درآمد ثابت نوع دوم مانند اغلب صندوق‌ها تقسیم سود ندارند. بازدهی این صندوق‌ها به صورت مرکب محاسبه شد‌ه و به ارزش هر واحد صندوق اضافه می‌شود. صندوق کارا یکی از انواع صندوق‌های نوع دوم مناسب است که در ماه‌های گذشته عملکرد مناسبی از خود نشان داد.

۳- صندوق درآمـد ثابت مختص اوراق دولتی

صندوق مختص اوراق دولتی به‌تازگی وارد بازار سرمایه شد‌ه است. این صندوق‌ها بخش بزرگی از دارایی‌های خود را در اوراق درامد ثابت و سپرده‌های بانکی سرمایه‌گذاری می‌کنند. از همین جهت، نمی‌توانند در خرید و فروش ابزارهای بازار سرمایه مانند سهام فعال باشند. در واقع، این صندوق‌ها ریسک بسیار پایین و در عوض سودی معمول و تقریبا ثابت دارند.

چرا سود صندوق‌ها با درآمد ثابت از سود بانک بیشتر است؟

نحوه سوددهی بانک‌ها و صندوق‌های با درآمد ثابت شباهت‌ها و تفاوت‌هایی با هم دارند. سوددهی هر دو به صورت پرداخت سود نقدی در بازه‌های زمانی مشخص است. موعد دریافت سود در بانک‌ها با توجه به نوع حساب متفاوت است. با ورود به صندوق‌های با درآمد ثابت و پیش‌بینی سود، می‌توان از سود بدون نرخ شکست و متناسب با روزهای حضور در صندوق  بهره‌مند شد.

اما در سپرده بانکی سررسید بلندمدت تعریف شده و برداشت پول قبل از سررسید معین (که معمولا در بانک‌ها از یک سال به بالاست) منجر به کاهش سود سرمایه‌گذار می‌شود. در صندوق‌های سرمایه‌گذاری، سود کامل به مبالغی که در بازه تعریف‌شده (معمولا یک یا سه ماه) در صندوق حضور دارند، تعلق می‌گیرد و در صورت حضور کمتر از بازه نیز به نسبت روزهای حضور، سود پرداخت می‌شود.

مزایا و معایب صندوق درآمد ثابت چیست؟

صندوق های درآمد ثابت مزایای بسیار چشمگیری نسبت به سایر روش‌های سرمایه‌گذری دارند. مهم‌ترین مزایای صندوق درآمد ثابت بورسی شامل موارد زیر هستند:

ریسک پایین: طبق مصوبات سازمان بورس، صندوق‌های درآمـد ثابت موظفند حداقل  ۷۵ درصد از دارایی‌هایشان را به اوراق بهادار با درآمد ثابت، گواهی سپرده و سپرده بانکی اختصاص دهند. همین موضوع باعث شد‌ه است ریسک صندوق های درآمد ثابت نسبت به دیگر ابزارها کمتر باشد.

سود تضمین شد‌ه: بیشتر صندوق‌های درامـد ثابت در مدت زمان تعیین‌شده به سرمایه‌گذاران خود سود پرداخت می‌نمایند. با این‌حال، صندوق‌های درامد ثابت دیگری نیز هستند که به جای پرداخت سود به ارزش خالص دارایی آن افزود‌ه می‌شود، لذا سرمایه‌گذار از تفاوت قیمت خرید و فروش آن بازدهی کسب می‌کند.

قابلیت نقدشوندگی بالا: صندوق های درامد ثابت محدودیتی برای فروش نداشتـه و در صورت تمایل سرمایه‌گذار، در کمترین زمان ممکن نقد می‌شوند.

وجود ضامن نقدشوندگی: نکته قابل توجه این که اکثر این صندوق‌ها یک رکن به نام ضامن نقد شوندگی دارند. معمولا این نهاد یک نهاد مالی معتبر است. همین ضمانت معتبر باعث می‌شود تا سرمایه‌گذاران با آرامش بیشتری سرمایه‌گذاری کنند.

امکان سرمایه‌گذاری با حداقل سرمایه: باتوجه به صلاح‌دید مدیر صندوق، باقی‌مانده دارایی صندوق در ابزارهای بازار سرمایه که ریسک بالاتری دارند، سرمایه‌گذاری خواهد شد. این موضوع باعث می‌شود بازدهی صندوق درآمـد ثابت نسبت به سود سپرده بانکی در اکثر مواقع بیشتر باشد.

تغییر استراتژی سهامداران خرد در بورس

مجتبی دانشی، کارشنای بازار سرمایه گفت: در زمان نوسانات شدید بازار سرمایه و مواقع بحرانی چون سال ۱۳۹۹ که تحلیلگران بازار سرمایه تا حد زیادی از تحلیل بازار درماندند، صندوق درآمد ثابت قطعاً بهترین و تنها گزینه سرمایه‌گذاری برای افراد محسوب می‌شد.

این کارشناس بازار سرمایه ادامه داد: اما در شرایط عادی هم این روش بسیار ایمن و کم‌ریسک بوده و برای سرمایه‌گذاری مناسب است.

وی افزود: تغییر روند ورود و خروج پول از بورس نشان می دهد سرمایه گذاران به دنبال محلی برای سرمایه گذاری با کمترین ریسک ممکن هستند. به دلیل اینکه سهامداران خرد باید یک روز کاری منتظر بمانند تا بتوانند پول فروش سهام را به صندوق تبدیل کنند، ورود پول به این صندوق ها پس از دو روز از ریزش‌های بورس نشان دهنده همین موضوع است.

بررسی روند ورود و خروج پول به صندوق ها با درآمد ثابت

طی ماه‌های گذشته با توجه به روندهای موجود در بورس، سهامداران خرد ترجیح داده بودند خروج پول از بورس و صندوق های درآمد ثابت را در دستور کار خود قرار دهند.

اما از ابتدای مهرماه و با شکل گیری روندهای نوسانی در بورس، استراتژی سهامداران خرد نیز تغییر کرده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد از ابتدای مهرماه تا ۲۰ آبان ماه بیش از ۱۰ هزار میلیارد تومان پول حقیقی از بازار سرمایه خارج شده است.

در همین مدت نیز بیش از ۴ هزار میلیارد تومان پول حقیقی نیز به صندوق‌ها با درآمد ثابت وارد شده است. دقیقا در روزهایی که روند خروج پول از بورس شدت گرفته است، روند ورود پول به این صندوق ها نیز افزایش یافته است.