تجمیع سوابق بیمه ای آسان شد / جزییات مهم از پرداخت حق بیمه

 انتقال سوابق بیمه‌ای بین صندوق‌های بازنشستگی مختلف یک ضرورت است. به عنوان مثال، فرض کنید یک فرد شاغل در بخش خصوصی و بیمه شده توسط سازمان تامین اجتماعی باشد و پس از مدتی موفق به قبولی در یکی از آزمون‌های استخدامی دولت شود. در نتیجه این موفقیت، وی به عنوان کارمند در یک نهاد دولتی استخدام می‌شود و به طور طبیعی به عنوان بیمه‌شده توسط صندوق بازنشستگی کشوری شناخته می‌شود. حال پس از انتقال شغل، سوابق بیمه‌ای این فرد نیز باید به صندوق بیمه‌گر مقصد منتقل شود. نباید اینگونه باشد که سابقه بیمه‌ای حاصل از چند سال اشتغال فرد در بخش خصوصی از بین برود و در میان بوروکراسی نظام تامین اجتماعی کشور از بین برود.

تا پیش از این، انتقال سوابق بیمه‌ای ممکن بود اما به سختی بسیار؛ فردی که بیست سال پیش، پنج سال بیمه شده یک صندوق بوده و آن زمان هر ماه حق بیمه‌ی خود را به نرخ روز به آن صندوق واریز کرده، در زمان انتقال باید مبلغ مابه‌التفاوت به‌روزرسانیِ حق بیمه‌ی آن‌ سال‌ها را خود به صندوق مقصد واگذار می‌کرد؛ مبلغ ناشی از به‌روزرسانی وجوه بیمه، معمولاً رقم قابل توجهی بود و ناتوانی و عدم استطاعت مالیِ بیمه شده موجب می‌شد که نتواند سوابق بیمه‌ای خود را انتقال دهد؛ بیمه شده از ترس مبلغ کلانی که باید برای انتقال بپردازد، از آن چند سال سوابق بیمه‌ایِ بیست سال گذشته‌ی خود ناچاراً چشم می‌پوشید.

حالا به نظر می‌رسد بخشنامه‌ای که دوم بهمن ماه از سوی هیات وزیران ابلاغ شده، می‌تواند از دغدغه‌های انتقال سوابق بیمه‌ای بکاهد؛ این بخشنامه با واگذاری مسئولیت به‌روزرسانی وجوه بیمه‌ای به صندوق بیمه‌گر مبدا، بار پرداخت را از دوش فرد بیمه‌شده برداشته است.

نگاهی به بخشنامه جدید

هیئت وزیران در جلسه ۱۴۰۲/۱۰/۲۷ به پیشنهاد شماره ۲۲۲۵۱۹ مورخ ۱۴۰۲/۶/۱۲ وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و به استناد اصل یکصد و سی و هشتم قانون اساسی و ماده (۸) قانون نقل و انتقال سوابق بیمه یا کسور بازنشستگی بین صندوق‌های بازنشستگی و تجمیع سوابق بیمه‌ای اشخاص مصوب ۱۴۰۲، آیین‌نامه اجرایی قانون یادشده را تحت عنوانِ «آیین نامه اجرایی قانون نقل و انتقال سوابق بیمه یا کسور بازنشستگی بین صندوق‌های بازنشستگی و تجمیع سوابق بیمه‌ای اشخاص» تصویب کردند.

این آیین‌نامه چندین ماده دارد که مواد ابتدایی آن، به تعریف اصطلاحات و شرایط انتقال و تجمیع سوابقِ بیمه‌ای اختصاص دارد؛ در ماده ۴ آن، شرایط همپوشانی سوابق بیمه‌ای تشریح شده: «در مواردی که سوابق بیمه‌پردازی بیمه شده، در دو صندوق بازنشستگی با یکدیگر هم‌پوشانی داشته باشد، ملاک پذیرش سابقه مطابق درخواست متقاضی می‌باشد».

اما ماده ۸ که مهم‌ترین بند این آیین‌نامه است به «نحوه محاسبه و به روز رسانی وجوه حق بیمه یا کسور بازنشستگی از صندوق بازنشستگی مبدأ به صندوق بازنشستگی مقصد» اختصاص دارد که در آن آمده به روز‌رسانی وجوه بیمه به نرخ اوراق مشارکت و به این شکل انجام می‌شود: «اصل مبلغ حق بیمه قابل انتقال در هر سال ضرب در آخرین نرخ سود اوراق مشارکت یک ساله اعلامی از سوی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در تاریخ ثبت درخواست متقاضی ضرب در تعداد سالهای نگهداشت حق بیمه در صندوق (مبدأ به علاوه اصل حق بیمه قابل انتقال).»

تبصره یک این ماده، وظیفه‌ی پرداخت این مبلغِ به‌روزرسانی را برعهده‌ی صندوق بیمه‌گر مبدا گذاشته است: «پس از محاسبه و به روزرسانی وجوه حق بیمه در هر سال، جمع وجوه به روزرسانی شده سنوات قابل انتقال توسط صندوق بازنشستگی مبدأ به صندوق بازنشستگی مقصد پرداخت می‌شود.»

بنابراین بیمه شده دیگر هیچ وظیفه‌ای در مورد پرداختِ مبلغ ناشی از به‌روزرسانی وجوه بیمه‌ای که ده یا بیست سال پیش واریز کرده برعهده ندارد و پرداخت این مبلغ براساس این بند، برعهده صندوق مبدا است. براساس بند ۳ ماده ۱۰ این آیین‌نامه، وظیفه بیمه‌شده تنها پرداختِ «مابه التفاوت متعلقه براساس ماده (۴) قانون» یا همان مبلغ مابه‌التفاوتِ همپوشانی‌ست که ماده ۱۲ امکان پرداختِ قسطی این مبلغ را مسیر کرده است: «مابه التفاوت متعلقه به طور یکجا ظرف سه ماه و یا به صورت اقساطی از تاریخ ابلاغ به بیمه شده از او وصول می‌شود و پس از واریز نقدی یا پرداخت تمام اقساط، سوابق بیمه‌ای مربوط به آن در سوابق بیمه‌پردازی بیمه شده در صندوق بازنشستگی مقصد اعمال می‌شود.»

مزایای آیین‌نامه

علیرضا حیدری، کارشناس رفاه و تامین اجتماعی، در ارتباط با آیین‌نامه جدید و نقل و انتقال سوابق بیمه‌ای به ایلنا می‌گوید: به‌روزرسانی وجوه بیمه و پرداخت آن، بایستی برعهده نظام بیمه‌ای کشور باشد و نباید بیمه شده وظیفه‌ی پرداخت این مبلغ را برعهده داشته باشد؛ با آیین‌نامه جدید این امیدواری وجود دارد که بار پرداخت از دوش بیمه شده برداشته و انتقال سوابق بیمه‌ای تسهیل شود.

به گفته وی، تا پیش از این بیمه‌شدگان به خاطر مبلغ سنگین مابه‌التفاوت که خود شخصاً باید به صندوق مقصد می‌پرداختند، معمولاً از ثبت درخواست انتقال سوابق بیمه‌ای انصراف می‌دادند ولی حالا انتظار می‌رود کار ساده شده و سابقه بیمه‌ای نیروی انسانی از بین نرود.

حیدری تاکید کرد: در یک نظام تامین اجتماعی یکپارچه و چندلایه، بوروکراسی انتقال و تجمیع سوابق در لایه‌ی بیمه‌ای به حداقل یا صفر می‌رسد؛ گناه بیمه شده نیست که ارزش ریالی وجوه بیمه در طی سال‌ها تنزل کرده و نکته اینجاست که مبالغ حق بیمه در تمام این سال‌ها در اختیار صندوق مبدا بوده؛ این صندوق باید با روش‌هایی مانند سرمایه‌گذاری، ارزش ریالی وجوه بیمه‌ای را حفظ می‌کرد.

برقراری «مستمری جمع»

یکی دیگر از نکات این آیین‌نامه جدید، امکان برقراریِ مستمری جمع است که ۲۸ دی ماه، «سمیرا اسمعیلی شهمیرزادی» سرپرست دفتر بیمه‌های اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در این رابطه گفته است: موضوع پرداخت مستمری جمع برای اولین بار در کشور اجرایی خواهد شد به‌طوری که افرادی که سابقه بیمه‌پردازی در صندوق‌های مختلف دارند، می‌توانند از هر صندوق به نسبت سابقه بیمه‌پردازی مستمری دریافت کنند.

ماده ۱۵ آیین‌نامه می‌گوید: «مشمولان ماده (۲) قانون و سایر بیمه شدگانی که تمایل به نقل و انتقال سوابق بیمه‌ای مطابق با احکام قانون و این آیین‌نامه ندارند می‌توانند با رعایت احکام مندرج در ماده (۶) قانون و مفاد این آیین نامه درخواست برقراری مستمری جمع نمایند.» به این ترتیب، بیمه‌شده‌ای که به سن بازنشستگی رسیده و سوابق بیمه‌ای او در دو صندوق مجزا است و در عین حال، تمایلی به انتقال ندارد می‌تواند به نسبت سنوات بیمه‌پردازی در هر صندوق، از مستمری جمع برخوردار شود؛ ماده ۲۳ این آیین‌نامه، نحوه‌ی محاسبه‌ی «میزان مستمری ماهانه قابل پرداخت در هر یک از صندوق‌های بازنشستگی به نسبت سنوات پرداخت حق بیمه» را مشخص کرده است.

به این ترتیب، با آیین‌نامه جدید، در صورتی که توسط صندوق‌های بازنشستگی کشور اجرا شود و طابق‌النعل بالنعل به آن تمکین کنند، بیمه‌شدگان از شر بوروکراسی سخت و نفسگیر نقل و انتقال و برقراری مستمری تقسیمی میان صندوق‌ها راحت می‌شوند؛ اما اگر نظام تامین اجتماعی چندلایه تا پیش از این برقرار و راه‌اندازی شده بود، امروز نقل و انتقال در لایه‌ی بیمه‌ایِ این نظام بسیار ساده‌تر از اینها بود.