همکاری بین المللی ایران در حوزه انرژی / توسعه صنعت گاز شدت گرفت

همکاری های ایران در سطح بین الملل، برای توسعه میادین نفت و گاز صورت گرفته است و قرار است اقدامات خوبی در این زمینه انجام شود.

در نشست فوق‌العاده وزارتی هفتمین اجلاس سران مجمع کشورهای صادرکننده گاز (جی‌ئی‌سی‌اف) که از دو روز پیش آغاز شد علاوه‌بر اینکه پژوهشگاه صنعت نفت ایران جایزه جی‌ئی‌سی‌اف را دریافت کرد توافقات متعددی بین ایران و کشورهای مختلف به امضا رسید.

مجمع کشورهای صادرکننده گاز سازمان تازه‌بنیانی است که ایران، روسیه، قطر و تعدادی از دیگر کشورهای صادرکننده گاز، در ۲۳ دسامبر ۲۰۰۸ تأسیس کردند. ایده اولیه تأسیس چنین سازمانی از جانب ایران بود و اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۸۰ در تهران متولد شد. از زمان تأسیس این مجمع تاکنون ۲۵ نشست در سطح وزیران و ۶ نشست در سطح سران برگزار شده است.

هفتمین اجلاس سران مجمع کشورهای صادرکننده گاز (جی‌ئی‌سی‌اف) که از دو روز پیش آغاز به‌کار کرد مذاکرات متعددی بین سران مختلف کشورها صورت گرفت، در این نشست جواد اوجی - وزیر نفت کشورمان  اعلام کرد: توسعه صنعت گاز در جهان و تحقق امنیت عرضه و تقاضای گاز طبیعی در بازارهای جهانی مستلزم صلح جهانی و سیاست‌زدایی از تجارت انرژی است، براساس پیش‌بینی‌های گزارش چشم‌انداز مجمع کشورهای صادرکننده گاز تقاضای این سوخت پاک تا سال ۲۰۵۰ میلادی حدود ۳۶ درصد افزایش خواهد داشت و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۲۵ سهم گاز طبیعی در ترکیب انرژی جهان از سهم زغال سنگ پیشی گیرد و تا سال ۲۰۴۰ به‌عنوان منبع اصلی انرژی جهان تبدیل شود، گاز طبیعی می‌تواند با جایگزینی سوخت‌های سنتی کیفیت هوا را بهبود بخشد و در کنار انرژی‌های تجدیدپذیر مسیری ممکن و مقرون به صرفه را برای انتقال انرژی مهیا کند.

وی تصریح کرد: ما همگی شاهد آن بودیم که اتحادیه اروپا که طی دهه‌های گذشته همواره پیشگام سیاست‌های آزادسازی انرژی بوده و مقررات‌زدایی بازارهای نفت و گاز تأکید داشته است زمانی که با بحران کمبود گاز روبه‌رو شد به اعمال سیاست‌های غیر بازاری مانند سقف قیمتی روی‌آورد و مانع از عملکرد کامل سازوکار بازار شد. توسعه صنعت گاز در جهان و تحقق امنیت عرضه و تقاضای گاز طبیعی در بازارهای جهانی مستلزم صلح جهانی و سیاست‌زدایی از تجارت انرژی است. بر این اساس تنش‌های ژئوپلیتیکی و اعمال هرگونه تحریم یکجانبه یا چند جانبه در تعارض با اصول و موازین حقوق و امنیت انرژی جوامع با مخاطره روبه‌رو می‌کند، شایان یادآوردی است قربانیان به مخاطره انداختن امنیت انرژی مردم عادی و به‌ویژه کشورهای در حال توسعه هستند.

وزیر نفت تأکید کرد ارتقای جایگاه مجمع در بازارهای جهانی گاز و ایفای نقش مؤثرتر برای رشد و توسعه کشورهای در حال توسعه ضرورتی اجتناب ناپذیر است. بر این اساس پیشنهاد می‌کنم همفکری‌ها و همکاری‌های جمعی اعضای مجمع در سطوح راهبردی مدیریتی و فنی ارتقا یابند و معتقدم که تبادل تجارب موفق میان کشورهای عضو در سطوح یاد شده در این میان اهمیتی بسزا دارد.

اعلام آمادگی ایران برای همکاری در صنعت گاز

وزیر نفت افزود: ایران به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین دارندگان ذخایر اثبات شده گاز طبیعی جهان و یکی از بزرگ‌ترین دارندگان شبکه توزیع داخلی گاز طبیعی دنیا برای هرگونه همکاری در بخش‌های اکتشاف، حفاری، توسعه بهره‌برداری و توزیع گاز طبیعی آمادگی دارد. تحقق این امر مستلزم افزایش توان و مدیریت راهبردی و قابلیت‌های فنی مهندسی است که در این باره تشویق سرمایه‌گذاری‌های مشترک خارجی نقشی برجسته ایفا خواهند کرد. این راهبرد، راهبردی جمعی است و از طریق آن توان فناورانه کشورهای عضو مجمع در زنجیره توسعه صنعت گاز طبیعی تقویت خواهد شد.

اوجی اظهار کرد: از این رو من از همه کشورهای عضو جی‌ئی‌سی‌اف می‌خواهم که با اجماع برای تقویت همکاری و گفت‌وگوی بین‌المللی استقبال کنیم. علاوه بر این ما باید در برابر تأثیرات منفی تحریم‌های یکجانبه که نه‌تنها پیشرفت کشورهای تولیدکننده، بلکه برنامه جهانی محیط زیست را نیز مختل می‌کند، دفاع کنیم. این مسئولیت مشترک ما برای ارتقای یک آینده انرژی پایدار و ایمن برای همه است. همانطور که امروز در اینجا گردهم می‌آییم اجازه دهید با تعریف پروژه‌های مشترک و شراکت‌های راهبردی و استفاده از زیرساخت‌های ایجاد شده جی‌ئی‌سی‌اف گامی عملی برای دستیابی به اهداف مجمع برداریم.

افزایش تولید گاز ایران بیش از ۲.۵ برابر میانگین جهانی بوده است

وزیر نفت اظهار کرد: آخرین آمارهای معتبر بین‌المللی این واقعیت را نشان می‌دهد که تولید گاز طبیعی ایران از سال ۲۰۱۱ همواره روندی صعودی داشته و تحریم‌های غیرقانونی و فرامرزی آمریکا نتوانسته رشد تولید گاز در ایران را متوقف یا معکوس کند. به‌علاوه، در سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۲۲ تولید گاز طبیعی ایران به‌طور متوسط سالانه ۵.۲ درصد رشد کرده است که بیش از ۲.۵ برابر رشد میانگین جهانی طی این دوره بوده است. باید اعلام کنم که با وجود تمام مشکلات تحریمی، روند صعودی تولید گاز ایران و همچنین تولید نفت در سال گذشته میلادی نیز تداوم داشته است.

درخواست نیجریه از اعضای جی‌ئی‌سی‌اف برای تبادل دانش و فناوری

وبنگمم اکپریکپه اکپو - وزیر منابع گازی نیجریه از کشورهای عضو جی‌ئی‌سی‌اف نیز در این نشست خواست دانش و فناوری خود را با این کشور به اشتراک بگذارند. گاز طبیعی هیچ زمانی به این اندازه مهم نبوده است زیرا می‌تواند جای نفت و زغال سنگ را بگیرد و نیاز انرژی را تأمین کند. نبود ثبات در بازار، تنش ژئوپلتیک و تلاش‌های جهانی برای کنترل تولید انرژی چالش‌هایی هستند که حل آنها عزم عمومی میان کشورهای تولیدکننده و صادرکننده انرژی را می‌طلبد.

به گفته وی باید بتوانیم در بازار جهانی گاز پایداری ایجاد کنیم و تبادل دانش، تجربه و فناوری به وجود آید بنابراین از کشورهای عضو می‌خواهم فناوری و دانش خود را با نیجریه به اشتراک بگذارند.

وی همچنین گفت که برای پیشرفت و توسعه در صنعت گاز به‌دلیل نبود سرمایه‌گذاری کافی در بخش تولید، به همکاری نزدیک‌تر نیاز است. نقش گاز طبیعی و ذینفعان و سیاستگذاران اصلی باید مورد احترام قرار بگیرد و نقش گاز در آینده انرژی تضمین‌شده باشد. تعهد خود را نه‌تنها به منافع ملی بلکه کمک به همکاری مشترک در فضای جهانی برای غلبه به چالش‌ها در کنار هم و نقش‌آفرینی گاز طبیعی در دوره گذار اعلام می‌کنیم.

عراق به دنبال سرمایه‌گذاری در صنایع گاز و انرژی‌های پاک است

حیان عبدالغنی عبدالزهرا - وزیر نفت عراق نیز با تأکید بر لزوم توسعه صنعت گاز گفت: عراق خواهان سرمایه‌گذاری در انرژی‌های پاک و صنعت گاز است. منابع هیدروکربنی ۸۰ درصد از ترکیب انرژی جهانی را تشکیل می‌دهد و سهم آن در سال ۲۰۵۰ میلادی به ۶۰ درصد خواهد رسید، افزود: در عراق تلاش کردیم با افزایش تولید نفت، یکی از بازیگران اصلی در بازارهای جهانی باشیم.

وی تأکید بر اینکه گاز به عنوان یک مؤلفه اصلی دوره گذار است و عراق هم به‌دنبال ایفای نقشی در این دوره است، گفت: پنج دوره سرمایه‌گذاری در صنعت گاز انجام دادیم و پیشرفتی مستمر را شاهد بودیم. پنج مجوز برای توسعه ۳۳ میدان هیدروکربوری صادر شده است و به دنبال ایجاد ظرفیت صادرات نفت برای عراق هستیم. سرمایه‌گذاری در این حوزه را می‌پذیریم و گاز مؤلفه‌ای مهم برای توسعه صنعت پتروشیمی است، عراق خواهان سرمایه‌گذاری در انرژی‌های پاک و گاز است.

لیبی دور تازه از اکتشاف‌ و تولید نفت و گاز را آغاز کرده است

اما محمد عون - وزیر نفت لیبی نیز در این نشست گفت: دور جدیدی از اکتشاف‌ و تولیدات در لیبی در حال آغاز است و شرایط قراردادی برد - برد با سرمایه‌گذاران در قراردادها را دنبال می‌کنیم.   لیبی هشتمین کشور دارنده ذخایر بالای گازی با ۶۳ تریلیون مترمکعب است، ما به‌دنبال توسعه، اکتشاف و تولید گاز بیشتر هستیم.

وی افزود: دوری تازه از عملیات اکتشاف‌ و تولید در لیبی آغاز شده است و شرایط قراردادی برد - برد با سرمایه‌گذاران در قراردادها را دنبال می‌کنیم.

تأکید رؤسای‌جمهوری ایران و بولیوی بر تقویت همکاری‌ها در حوزه‌ انرژی

اما حاشیه این نشست این خالی از لطف نبود چراکه  رؤسای‌جمهوری ایران و بولیوی  بر تقویت همکاری‌ها در حوزه‌های تجارت، انرژی، خدمات فنی و مهندسی و کشاورزی تأکید کردند.

توافق‌های تازه ایران و روسیه برای توسعه میدان‌های نفت و گاز

همچنین وزیران نفت ایران و انرژی روسیه با بررسی روند اجرای قراردادهای موجود بین دو کشور در توسعه میدان‌های نفت و گاز به توافق‌های مطلوبی درباره امضای قراردادهای تازه دیگر در این زمینه رسیدند.

ایجاد قطب گازی در قالب پیمان شانگهای در منطقه اوراسیا، همچنین توسعه میدان‌های نفت و گاز، روند پیگیری و اجرای قراردادهای موجود و رفع چالش‌های آنها از مسائلی بود که در این نشست بحث و بررسی شد. افزون بر این، در این نشست مذاکرات مطلوبی درباره امضای قراردادهای تازه به‌منظور توسعه میدان‌های نفت و گاز با شرکت‌های روس انجام و توافق‌هایی محقق شد.

تجارت گاز بین ایران و روسیه و کشورهای منطقه و ایجاد زیرساخت‌های لازم با هدف تحقق تجارت پررونق از دیگر مواردی بود که در این نشست درباره آنها بحث و بررسی شد، همچنین توافق‌هایی که پیش از این درباره اتصال شبکه برق ایران و روسیه انجام شده بود، در این دیدار پیگیری و موانع موجود بررسی شد تا این هدف هرچه سریع‌تر انجام شود.

جواد اوجی، وزیر نفت روز چهارشنبه (نهم اسفندماه) در نشست خبری پایان هفدهمین نشست کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی ایران و روسیه تصریح کرده بود که مذاکرات با شرکت‌های توانمند روسیه ماه‌هاست که از سوی شرکت ملی نفت ایران در حال انجام است و تاکنون قرارداد توسعه هشت میدان نفتی ایران با شرکت‌های روس امضا شده که بیش از ۲۰۰ هزار بشکه از افزایش تولید نفت خام ایران از محل این قراردادها بوده است.

تأکید تهران و کاراکاس بر توسعه همکاری‌های دوجانبه در صنعت نفت

همچنین وزیران نفت ایران و ونزوئلا در دیداری دوجانبه بر توسعه همکاری‌های در صنعت نفت، روابط اقتصادی در حوزه تجارت نفت، فرآورده‌های نفتی و محصولات پتروشیمی تأکید کردند. در این دیدار، دو طرف درباره روابط دوجانبه گفت‌وگو و بر پیگیری قراردادهای امضاشده تأکید کردند، همچنین موانع موجود در اجرای قراردادهای دو کشور بررسی و پیشرفت قراردادها رضایت‌بخش اعلام شد.

وزیر نفت ونزوئلا از عملکرد شرکت‌های ایرانی در توسعه بندر خوزه، پیشرفت بازسازی پالایشگاه فراسرزمینی «ال‌پالیتو»، تعمیرات اساسی، بازسازی و مشارکت در تولید محصولات پتروشیمی ونزوئلا ازسوی ایران، همچنین تجهیز ایستگاه‌های تقویت فشار گاز ونزوئلا ازسوی شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی ابراز رضایت کرد.

در این دیدار همچنین مذاکراتی برای امضای قراردادهای تازه و توسعه زمینه‌های همکاری  ایران و ونزوئلا در صنایع نفت و گاز انجام و طی آن بر بازسازی پالایشگاه‌ها و پتروشیمی‌های دیگر این کشور آمریکای لاتین ازسوی شرکت‌های ایرانی تأکید شد.

صادرات تجهیزات نفتی و صدور خدمات فنی - مهندسی شرکت‌های ایرانی نیز از دیگر مواردی بود که در دیدار اوجی و تله‌چیا به بحث و بررسی گذاشته شد و توافق‌های اولیه در این زمینه به‌دست آمد. توسعه روابط اقتصادی در حوزه تجارت نفت، فرآورده‌های نفتی و پتروشیمی نیز موضوعی بود که در مذاکرات وزیران نفت ایران و ونزوئلا بر آن تأکید شد.

بررسی توسعه یکپارچه میدان‌های مشترک و تجارت گاز و فرآورده بین ایران و عراق

وزیران نفت ایران و عراق نیز طی دیداری افزایش همکاری‌ها در زمینه توسعه یکپارچه میدان‌های مشترک، تجارت گاز و فرآورده‌های نفت، شیوه‌های پرداخت و توسعه زیرساخت‌ها برای تجارت فرآورده را بررسی کردند. در این دیدار همچنین موضوع تجارت گاز، شیوه‌های پرداخت آن، تجارت فرآورده‌های نفتی و تکمیل زیرساخت‌های دو کشور برای توسعه تجارت فرآورده بررسی شد.

توسعه یکپارچه میدان‌های مشترک نیز از محورهای مذاکرات دوجانبه وزیران نفت دو کشور بود و در پایان مقرر شد یک یا دو میدان مشترک که حجم ذخیره کمتری دارند، برای آغاز انتخاب شوند و به‌تدریج توسعه یکپارچه میدان‌های بزرگ‌تر و مشترک اصلی دو کشور در دستور کار قرار گیرد.

اوجی و عبدالغنی در این دیدار همچنین درباره همکاری‌ها در زمینه جمع‌آوری گازهای مشعل، انجام خدمات حفاری در بخش نفت و ایجاد برخی زیرساخت‌ها نظیر خطوط لوله ازسوی شرکت‌های توانمند ایرانی در عراق گفت‌وگو کردند و در این زمینه توافق‌هایی حاصل شد.

ایران ماده صادرات خدمات فنی‌ومهندسی به آنگولا

همچنین وزیر نفت در دیدار با همتای آنگولایی خود از آمادگی ایران برای صادرات خدمات فنی و مهندسی خبر داد و گفت: صاحب دانش فنی کاتالیست و صادرکننده آن هستیم. هدف ما جذب سرمایه‌ از منابع داخلی و خارجی است، ضمن اینکه در خشکی و دریا ذخایر مطلوبی داریم و با قدرت و توانمندی کافی به‌دنبال توسعه آنها هستیم، همچنین در صنایع پایین‌دستی هم خودکفا شده‌ایم.

وزیر نفت در این دیدار درباره فناوری سی‌ان‌جی (گاز طبیعی فشرده)، جایگاه‌ها و مصرف آن در کشور، همچنین مجتمع‌های پتروشیمی نیز یادآور شد: صاحب دانش فنی و صادرکننده کاتالایست هستیم و قابلیت توسعه آن به همه کشورهای دوستدار فراهم شده است.

وزیر نفت آنگولا نیز در این دیدار درباره ال‌ان‌جی (گاز طبیعی مایع شده) و توسعه تولید گاز برای مصارف خانگی و صادرات برق سخن گفت و بر توسعه صنعت پتروشیمی و فولاد در آنگولا، همین‌طور افزایش تولید کود شیمیایی با هدف افزایش محصولات کشاورزی تأکید کرد.

در این دیدار توانمندی‌های ایران و آنگولا در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی مطرح و قرار شد گروه‌های کارشناسی روی ظرفیت‌های موجود برای همکاری به‌ویژه درباره صادرات خدمات فنی و مهندسی و مسائل مورد نیاز آنگولا در صنایع پـتروشیمی و سی‌ان‌جی کار کنند و در عین حال بازدیدهایی از دو کشور برای بررسی ظرفیت‌های همکاری انجام شود.

ایران یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان گاز جهان و از بنیانگذاران جی‌ئی‌سی‌اف است که دو دوره دبیرکلی این مجمع (محمدحسین عادلی) را عهده‌دار بوده است.

کشورهای الجزایر، بولیوی، مصر، گینه استوایی، ایران، لیبی، نیجریه، قطر، روسیه، ترینیداد و توباگو، امارات و ونزوئلا، ۱۲عضو اصلی جی‌ئی‌سی‌اف هستند و آنگولا، جمهوری آذربایجان، عراق، مالزی، موریتانی، موزامبیک و پرو به‌عنوان ناظر در مجمع کشورهای صادرکننده گاز شرکت می‌کنند. اعضای مجمع کشورهای صادرکننده گاز ۳۹ درصد از تولید گاز جهان، ۶۹ درصد از ذخایر گازی جهان، ۴۰ درصد از انتقال گاز با خط لوله و ۵۱ درصد از تجارت گاز طبیعی مایع‌شده (ال‌ان‌جی) را در اختیار دارند.

آنطور که اعلام شده ایران میزبان هشتمین نشست سران کشورهای صادرکننده گاز در سال ۲۰۲۷ میلادی خواهد بود.