یک ادعای جنجالی / میدان گازی آرش از ایران گرفته شد؟

شواهد بسیاری نشان می دهد که ایران از میدان گازی آرش، سهم دارد و اکنون شورای همکاری خلیج فارس درباره این میدان، تصمیم جدید گرفته است.

کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس تاکید کردند که منابع میدان نفتی «الدره» تنها متعلق به عربستان و کویت است.

کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس امروز یکشنبه تاکید کردند که منابع میدان نفتی «الدره»/ آرش در مرز عربستان و کویت، تنها متعلق به این ۲ کشور است.

کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس در بیانیه پایانی نشست خود در ریاض بر این مساله تاکید کردند.

بیانیه این نشست، هرگونه ادعا مبنی بر داشتن حق در این میدان به جز کویت و عربستان را رد کرده است.

میدان مشترک گازی آرش در شمال خلیج فارس، در پیچیده‌ترین جغرافیای سیاسی دریایی جهان میان کشورهای ایران و کویت واقع شده است.

ذخیره درجا گاز طبیعی میدان آرش حدود ۲۰ تریلیون فوت مکعب و ذخیره نفت خام درجای این میدان نیز نزدیک به ۳۱۰ میلیون بشکه برآورد می‌شود که سهم ایران را حدود ۴۰ درصد تخمین زده‌اند. عدم توافق میان ایران و کویت موجب شده است تا سرنوشت بهره‌برداری از میدان آرش در هاله‌ای از ابهام قرار بگیرد.

پیچیدگی‌های جغرافیای سیاسی در شمال خلیج فارس، مسائل تکنیکی و فنی بسیار زیاد، همینطور اختلاف حقوقی و برداشت‌های متفاوت از قوانین بین‌المللی و دریایی موجب شده است که اختلافات بر سر این میدان انرژی مهم برطرف نشود.

در مقاطعی دولت کویت و در زمان‌هایی دولت ایران به دنبال آغاز بهره‌برداری از ذخایر انرژی این منطقه حساس بود که به دلیل برطرف نشدن اختلافات و عدم امضای قراردادی دوجانبه به بعدها موکول شده است.

متأسفانه تسلط بریتانیا در قرن‌های ۱۹ و ۲۰ در منطقه خلیج فارس منجر به آن شده که شکل‌گیری برخی کشورهای منطقه همراه با به وجود آمدن اختلافات متعدد و استخوان‌های لای زخم شود، به گونه‌ای که ده‌ها اختلاف مرزی و دریایی مختلف میان کشورهای حوزه خلیج فارس وجود دارد و میدان آرش یکی از آن ده‌ها مورد اختلافی است. هرچند کشورهای منطقه تلاش دارند با کاهش تنش‌ها و تداوم اصل توسعه روابط به دنبال حل و فصل اختلافات و گسترش همکاری‌ها حرکت کنند.

از سویی قطع روابط ۷ ساله ما با عربستان منجر به آن شد در مقاطعی دولت کویت با سو استفاده از این تنش ایران با سعودی‌ها بر سر میدان آرش، با ریاض هم پیمان شده تا توان دیپلماتیک خود را برای حل مسئله‌شان با ایران ارتقا دهند.

باید توجه داشت به لحاظ فنی و با در نظر گرفتن میزان محاسبه پهنه سواحل دریایی در مقاطع مختلف زمانی از ۳، ۶ تا ۱۲ مایل و نیز در نظر گرفتن جزیره‌های خارک ایران و «فیکله» کویت و همچنین وجود منطقه مشترک بی طرف میان کویت و عربستان، تفاهم بر سر میدان آرش را دچار پیچیدگی‌های گسترده کرده است. به عبارتی به گفته برخی کارشناسان پیچیده‌ترین جغرافیای سیاسی در کل دریاهای جهان را داراست.

وجود منطقه بی‌طرف میان کویت و عربستان در جنوب کویت و مشرف بر میدان گازی آرش که دستپختی از سوی انگلیسی‌ها برای گذاشتن یک چوب لایه چرخ در منطقه است، منجر به افزایش مشکلات فنی در منطقه شده است.

هر چند مسلماً کشور ما که پس از ۷ سال تنش‌های خود را با سعودی‌ها کاهش داده است و نیز دولت‌های عربستان و کویت علاقه‌ای به افزایش تنش ندارند، اما این به معنای آن نیست که همه اختلافات با تنش‌زدایی برطرف می‌شود. مهم آن است که طرفین بتوانند مسائل خود را به شکل دیپلماتیک و دوستانه و با ادله فنی حل کنند.

از سویی برخی کشورها برای حل و فصل اختلافات خود به دادگاه بین‌المللی یا همان دادگاه لاهه رجوع می‌کنند لیکن به نظر می‌آید کشور ما به دلیل داشتن تاریخ و ریشه کهن در منطقه تمایل دارد دوستانه و با نگاهی برد-برد و با تشکیل کمسیون‌های مشترک فنی و کارشناسی موضوع را حل کند.

هرچند برخی مقامات و کنشگران سیاسی در کشورهای کویت و یا عربستان با برخی گفتگوها و مصاحبه‌هایی که در رسانه‌ها و فضای مجازی منتشر می‌کنند، به عمد یا غیر عمد منجر به بروز تنش‌های رسانه‌ای و حتی دیپلماتیک می‌شوند اما با درایت مسئولین و خبرگان سیاسی کشور این موضوع نیز قابل مدیریت است.

باید توجه داشت ده‌ها سال از اکتشاف میدان مشترک گازی آرش در پیچیده‌ترین جغرافیای سیاسی جهان می‌گذرد و حل اختلاف‌های مرزی میان ایران و کویت نیازمند کمان دیپلماتیک ایرانی و نگاه برد برد است تا «میدان آرش» آرش بماند و شکوفا شود.