زخم کاری مجلس به بدنه تجارت

ماه‌های ابتدایی سال گذشته خبری مبنی بر تعطیلی پنجشنبه‌ها و جمعه‌ها در رسانه‌ها پخش شد. البته تاریخچه این بحث به چند سال‌ قبل بازمی‌گردد؛ کمیسیون اجتماعی مجلس ۱۰ آبان ۱۳۹۸ تصمیم گرفت براساس ماده ۸۷ قانون مدیریت خدمات کشوری ساعات کاری نیروی کار کشور را از ۴۴ ساعت به ۴۰ ساعت کاهش دهد و تعطیلات آخر هفته از یک روز به ۲ روز افزایش یابد، اما عمر مجلس دهم به تصویب این طرح نرسید. با روی کار آمدن مجلس یازدهم این طرح با اصلاحیه‌ای مبنی بر تعطیلی شنبه‌ها به‌جای پنجشنبه‌ها دوباره در دستور کار کمیسیون اجتماعی قرار گرفت و ازسوی بخش خصوصی با استقبال بالایی رو‌به‌رو شد، زیرا با این روند ارتباط بیشتری با بازارهای جهانی و منطقه‌ای ایجاد می‌شد و دیگر شاهد فرصت‌سوزی‌های تجاری نبودیم، اما به‌تازگی اعضای کمیسیون اجتماعی مجلس عنوان کردند پنجشنبه‌ها به‌عنوان روز تعطیل در نظر گرفته خواهد شد و این طرح برای تصویب به صحن علنی مجلس می‌رود. در پی این موضوع موجی از مخالفت‌های بخش خصوصی به راه افتاد و کارزاری برای تعطیلی شنبه به‌جای پنجشنبه آغاز شد. حال باید دید فعالان بخش خصوصی می‌توانند نظر مجلس را تغییر دهند؟

صمت در این گزارش به بررسی ابعاد مختلف تعطیلی پنجشنبه به‌جای شنبه پرداخته است.

در بیشتر کشورها شنبه و یکشنبه روزهای تعطیل هفته هستند و در برخی از کشورهای مسلمان، جمعه و شنبه به‌عنوان روزهای تعطیل تعیین شده‌اند. عربستان سعودی، امارات متحده عربی و عمان در راستای همگام بودن با بقیه جهان، تعطیلات خود را از پنجشنبه و جمعه به جمعه و شنبه تغییر داده‌اند.

با این حال در کشور ما باوجود اینکه فعالان بخش خصوصی در دیدار با نمایندگان و رئیس مجلس بر تعطیلی شنبه‌ها به‌جای پنجشنبه‌ها تاکید داشتند و مجلس هم نظر موافق خود را در این زمینه اعلام کرده بود، به یکباره کمیسیون اجتماعی تصمیم گرفت طبق مصوبه قبلی روزهای پنجشنبه و جمعه به‌عنوان تعطیلات آخر هفته در کشور در نظر گرفته شود و در آخرین روزهای هفته گذشته اعضای کمیسیون اجتماعی مجلس رسما عنوان کردند پنجشنبه‌ها به‌عنوان روز تعطیل در نظر گرفته خواهد شد.

این اقدام مجلس با واکنش‌هایی ازسوی فعالان اقتصادی، بخش خصوصی و فعالان اجتماعی روبه‌رو شد. بعد از اعلام این خبر کارزاری برای تعطیلی شنبه به‌جای پنجشنبه شکل گرفت و نزدیک ۱۲ هزار نفر تا زمان نگارش این گزارش آن را امضا کردند.

در متن این کارزار آمده است: هم‌اکنون در قریب به اتفاق کشورهای دنیا تعطیلات هفتگی شامل روزهای شنبه و یکشنبه است که در صورت تعطیلی پنجشنبه و جمعه در ایران ایام کاری مشترک با دنیا به ۳ روز در هفته کاهش می‌یابد که این امر ضمن تشدید خسارات ناشی از تحریم و منزوی کردن ایران، تبعات جبران ناپذیری برای تولید ناخالص داخلی تجارت خارجی و برخی از ارکان توسعه پایدار در کشور خواهد داشت.

عباس گودرزی، نایب‌رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه اعتقاد ما بر این است که در افزایش تعطیلات نباید صرفا بعد اقتصادی موضوع مدنظر قرار گیرد، افزود: بعد اجتماعی، فرهنگی و دیگر مسائل مهم باید در افزایش تعطیلات هفته موردتوجه قرار بگیرد و بر این اساس ما جنبه‌های مختلف موضوع را بررسی کرده و در نهایت با موافقت دولت و کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی، با افزایش یک روز به تعطیلات هفته و تعطیلی روزهای پنجشنبه و جمعه موافقت شد؛ بنابراین روزهای کاری کشور از شنبه تا چهارشنبه خواهد بود.

گفتنی است در روزهای اخیر کنفدراسیون صادرات ایران نیز با ارسال نامه‌ای به رئیس مجلس، تاکید کرد عدم تطبیق تعطیلات پایان هفته در ایران با سایر کشورهای دنیا، منجر به برقراری محدود ارتباطات تجاری با بازارهای جهانی آن هم در شرایطی که اقتصاد ایران با مشکلات عدیده‌ای دست و پنجه نرم می‌کند، خواهد شد.

ضربه‌ای بزرگ به بدنه ضعیف اقتصاد

علی توسطی، مشاور ارتباطات اجتماعی و مشارکت‌های فراسازمانی اتاق اصناف ایران درباره تصویب طرح تعطیلی پنجشنبه‌ها در کمیسیون اجتماعی مجلس به صمت گفت: مسئولان باید بدانند که هرگونه حرکت مدیریتی چندعامله است و بر بسیاری از مسائل موثر است؛ در نتیجه پیش از تصمیم‌گیری برای تعطیلی پنجشنبه‌ها باید شاخص‌سازی و نظرات کارشناسی بررسی شود. در کل تعطیلی پنجشنبه‌ها تصمیم اشتباهی است که به بدنه ضعیف اقتصاد کشور ضربه بزرگی وارد خواهد کرد.

وی با انتقاد از مخالفت برخی از نمایندگان مجلس با تعطیلی شنبه‌ها بیان کرد: برخی از نمایندگان مجلس معتقدند تعطیلی پنجشنبه‌ها از لحاظ فرهنگی و اجتماعی موردپسندتر است. در حالی که این موضوع با تعطیلی جمعه‌ها کاملا متفاوت است و در هیچ یک از احادیث و سخنان موضوعی مبنی بر تعطیلی پنجشنبه‌ها وجود ندارد. باید منتظر ماند و دید که نمایندگان مجلس چه استدلالی برای این تصمیم دارند. از سوی دیگر بودجه سنگینی که خرج مسائل فرهنگی می‌شود و سازمان‌های رنگارنگی که در این حوزه فعالیت دارند، باید منطق خود در اصرار بر تعطیلی پنجشنبه را با شاخص و دلایل کارشناسی اعلام کنند. با یک جست‌وجوی ساده در سایت‌های اینترنتی مشخص می‌شود که چه تعداد از کشورهای دنیا شنبه و یکشنبه و چه کشورهایی پنجشنبه و جمعه تعطیل هستند.

توسطی با تاکید بر سخنان رهبر معظم انقلاب گفت: این تصمیم نادرست در حالی است که رهبر معظم انقلاب بیش از ۱۲ سال است که بر ضرورت اهتمام در مسائل اقتصادی تاکید می‌کنند و در صورتی که به ابعاد مختلف فرمایشات ایشان پی ببریم، می‌توان بسیاری از چالش‌های اقتصادی را حل کرد. باید بر این موضوع تاکید شود که مسائل اقتصادی نسبت به مولفه‌های دیگر اولویت بیشتری دارند.

وقفه چهارروزه در مبادلات

مشاور ارتباطات اجتماعی و مشارکت‌های فراسازمانی اتاق اصناف ایران با اشاره به اینکه در کشورهای دیگر روزهای شنبه و یکشنبه تعطیل است، بیان کرد: تجارت خارجی نیازمند تبادلات بانکی است و با طرح اخیر مجلس روابط بین‌الملل ما دچار چالش بیشتری خواهد شد.

در حال‌ حاضر در کشورهای دیگر شنبه و یکشنبه روزهای تعطیل هفته هستند و با تعطیلی پنجشنبه و جمعه در کشور ما روزهای قطع ارتباط با کشورهای دیگر جهان به ۴ روز می‌رسد. همچنین در تقویم کشور تعطیلات رسمی زیادی وجود دارد که در نهایت با تعطیلی پنجشنبه‌ها گاهی شاهد قطع ارتباط ۵روزه خواهیم بود و حتی گاهی ممکن است یک هفته وقفه برای انجام مبادلات تجاری رخ دهد.

وی با اشاره به مرخصی کارگران و کارمندان پیش از تعطیلات رسمی گفت: باتوجه به اینکه کارگران و کارمندان پیش از تعطیلات رسمی از مرخصی‌های روزانه خود استفاده می‌کنند، گاهی شاهد مرخصی‌های یک‌هفته‌ای و ازدحام در جاده‌های کشور خواهیم بود.

خسارات جبران‌ناپذیر

توسطی با تاکید بر از بین رفتن بسیاری از محصولات صادراتی فسادپذیر بیان کرد: یک صادرکننده محصولات کشاورزی برنامه‌ریزی‌های لازم برای صادرات کالای خود را انجام می‌دهد و ناگهان با یک تعطیلی حدود یک‌هفته‌ای روبه‌رو می‌شود. در چنین شرایطی چه کسی خسارت تاجر را جبران خواهد کرد؟ از سوی دیگر تاخیر در انجام تعهدات موجب بی‌اعتمادی و از دست رفتن بسیاری از بازارهای هدف خواهد شد.

ترکیه، رقیب ایران

مشاور ارتباطات اجتماعی و مشارکت‌های فراسازمانی اتاق اصناف ایران با اشاره به احتمال از دست رفتن برخی از بازارهای هدف گفت: متاسفانه تاکنون برخی از بازارهای هدف را به‌راحتی از دست دادیم و ترکیه توانسته با درایت بازارهای هدف و حتی بازار داخلی ایران را بگیرد. در مجموع امیدواریم رسانه‌ها مانند گذشته بتوانند شفاف‌سازی کنند و تبعات این تصمیم اشتباه را به گوش مسئولان برسانند و موجب رونق کسب‌وکار شوند.

تعطیلی اقتصاد عقب‌افتاده

علی‌اصغر زبردست، نایب رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و سوریه درباره تصویب تعطیلی پنجشنبه‌ها در کمیسیون اجتماعی مجلس به صمت گفت: به‌طور کلی با تعطیلی دوروزه مخالف هستم، زیرا برای کشوری که اقتصاد عقب‌افتاده‌ای دارد، افزودن به روزهای تعطیل کاری بسیار اشتباه است. واقعا جای سوال دارد که با چنین وضعیت اقتصادی افزودن تعطیلات چه دلیلی دارد؟ حتی کشورهای توسعه‌یافته هم به‌دنبال تعطیلی نیستند، اما ما همچنان بر این موضوع اصرار داریم. تبعات این تصمیم در زمینه کالاهای مصرفی بسیار بالا است. اگر قرار به بهبود وضعیت اقتصادی است، باید به توسعه صادرات فکر کرد که یکی از اصلی‌ترین موارد آن هماهنگی با تقویم جهانی است، اما تصمیم مجلس رسما ما را از تقویم کار جهانی حذف می‌کند.

وی با اشاره به مشکلات بسیاری که در مسیر تجارت قرار دارد، افزود: نخستین مشکل در مسیر تجارت، مسائل بین‌المللی است، همچنین مشکل فیلترینگ وجود دارد و حتی تماس با خارج مشکل است. علاوه بر موارد یادشده، با تعطیلی پنجشنبه و جمعه فاصله ما با جهان بسیار زیاد می‌‌شود و تعداد روزهای مشترک کاری با جهان به حداقل می‌رسد. میزان تعاملات گمرکی، بانکی، سازمان استاندارد و تمام کسانی که در حوزه تنظیم روابط کار می‌کنند، کاهش می‌یابد. از سوی دیگر چالش‌های داخلی بسیاری نیز وجود دارد. باید بدانید که کاهش ساعت کار هفته‌ای از به ۴۰ساعت، باعث افزایش ۱۳ درصدی هزینه تولید می‌شود. باید به جهان نگاه کنیم؛ ما هم جزو جهان اسلامی هستیم که با جمعیت بیش از یک میلیارد، ۹۰ درصدشان سعی کردند خودشان را با جهان هماهنگ کنند.

کمترین فاصله با کشورهای خارجی

نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران و سوریه با تاکید بر اینکه با این تصمیم از تمام مسائل اقتصادی دنیا دور خواهیم شد، افزود: در نهایت اگر تصمیم به تعطیل کردن است باید به فکر تعیین روزی باشیم که کمترین فاصله را با کشورهای خارجی رقم بزند. باتوجه به اینکه کشورهای دیگر در روزهای شنبه و یکشنبه تعطیل هستند، با تعطیلی دوروزه ما در روزهای پنجشنبه و جمعه ما ۴ روز عملا امکان مراوده تجاری جهانی را نداریم. این در حالی است که چالش‌های داخلی از بخشنامه‌های گمرکی تا معطلی در گمرک نیز باعث عقب افتادن بسیاری از تشریفات تجاری ما شده است.

سخن پایانی

بی‌شک روزهای کاری متفاوت، سبب عدم هماهنگی بین شرکای تجاری و عدم تطبیق در پیگیری کارهای اداری می‌شود و هزینه‌ها را برای کشوری مانند کشور ما که سهم اندکی در تجارت جهانی دارد، بالا می‌برد. باتوجه به اینکه به‌واسطه تحریم‌ها، تبادلات تجاری، نقل‌وانتقال پول و مراودات بین‌کشوری به نسبت قبل بسیار سخت‌تر شده و هزینه‌های ناخواسته‌ای را به فعالان اقتصادی تحمیل کرده، لحاظ این مسئله در تعیین روز دوم تعطیل رسمی کشور بسیار حائزاهمیت است. باوجود واکنش‌های منفی که شاهد آن هستیم، باید منتظر ماند و دید در صحن علنی مجلس چه تصمیمی درباره تعطیلات آخر هفته گرفته خواهد شد.