سرنوشت مبهم خط لوله صلح / صادرات گاز ایران به پاکستان با دردسر همراه است

خط لوله انتقال گاز ایران و پاکستان، مدتی است که با چالش های بزرگی همراه شده است. این خط لوله که خط لوله صلح نام دارد، به علت نیاز پاکستان به گاز مایع راه اندازی شده است اما گفته می شود که آمریکا و غرب، مانع تکمیل این خط لوله شده اند.

روابط ضعیف اقتصادی ایران و پاکستان

محمدرضا کمیلی، کارشناس مسائل پاکستان، در ارتباط با بحث روابط سیاسی و اقتصادی ایران با این کشور به خبرنگار گسترش نیوز گفت: درباره روابط اقتصادی میان ایران و پاکستان، اگر بخواهیم به صورت واقع بینانه به موضوع نگاه کنیم باید گفت که در این موفق نبوده ایم و ارتباط میان این ۲ کشور بسیار ضعیف تر از آنچه که مشاهده می شود است و نمی تواند در شرایط کنونی، حد انتظارات را برآورده کند. لازم به ذکر است که برای پیشبرد اهداف اقتصادی میان ایران و پاکستان، باید قدم های بسیار بزرگی برداشته شود تا شرایط بهتر شود.

کمیلی ادامه داد: پاکستان حدود ۲۳۰ ملییون نفر جمعیت دارد و ایران نیز حدود ۹۰ میلیون نفر جمعیت و با توجه به آمارها، دو کشور حدود ۳۳۰ میلیون نفر جمعیت روی هم دارند و مرز مشترک زمینی و بندرگاه های نزدیک دارند. اقتصاد ایران و پاکستان را باید اقتصادی مکمل دانست. هرآنچه ایران ندارد، پاکستان دارد و برعکس آن هم وجود دارد. اگر به مرزهایی که مبادلات تجاری در آن صورت می گیرد، نگاهی بیندازید، متوجه خواهید شد که این میزان چقدر بالا بوده است؛ اما دلایلی وجود دارد که این تجارت را دچار مشکل کرده است. دلایلی مانند فراهم نبودن زیر ساخت های فیزیکی و قانونی، سبب شده است که سطح روابط اقتصادی ایران و پاکستان، سطح پایینی باشد که در خصوص دو کشور نیست.

وی افزود: سطح روابط اقتصادی میان ایران و پاکستان، نزدیک به ۲ میلیارد دلار است که در سال های قبل ۱ نیم میلیارد دلار بوده است. همین حجم روابط اقتصادی میان ایران و عراق که بیشتر این مبادلات نفتی است، گاهی از ۱۰ میلیارد دلار عبور می کند. اما در ارتباط با پاکستان بسیار ضعیف عمل کرده ایم. زیرساخت های فیزیکی برای تبادلات تجاری مانند جاده ها توانایی لازم را ندارند و ریل راه آهن مطلوبی بین این ۲ کشور نیست. فرسودگی ریل راه آهن فرسوده شده است و نمی توان روی آن حساب باز کرد.

مشکل اصلی کجاست؟

این کارشناس پاکستان در ادامه این گفت و گو به خبرنگار گسترش نیوز گفت: اصلی ترین مشکلی که میان ایران و پاکستان در روابط اقتصادی وجود دارد، این است که ۲ کشور لیست کالاهای ممنوع الورد دارند و قوانین پیچیده ای در بحث مبادلات کالا وجود دارد. مشکل سرمایه گذاری یکی دیگر از موضوعات و گمرک های بالا سبب شده است تا تاجرها با پیچیدگی های فراوان مواجه شوند. برای مثال یک تاجر، قصد دارد کالای ایرانی را به پاکستان وارد کند و وقتی با مبلغ بالای گمرک مواجه می شود، که عمدتا ۵۰ درصد است، تاجر را پشیمان می کند. این موضوعات سبب خواهد شد تا ارتباط اقتصادی میان ایران و پاکستان، آنطور نباشد که در شان ۲ کشور است.

کمیلی در ارتباط با خط لوله انتقال گاز ایران به پاکستان اظهار کرد: این خط لوله مربوط به زمانی می شود که لابی چین اندکی قدرت گرفته بود و پاکستان به دلیل نیاز شدیدی که به گاز مایع داشت، تصمیم گرفت تا از ایران درخواست کمک کند تا بتواند گاز خود را تامین کند. این خط انتقال گاز در زمان خود بسیار عاقلانه بود و نیاز پاکستان را برآورده می کرد. متاسفانه با گذشت زمان، استقرار حکومت هایی که گرایش به غرب داشتند و نمی خواستند از سوی غرب تحریم شوند، انتقال گاز را که قسمتی از آن در پاکستان قرار داشت، با مشکل مواجه کردند و نگذاشتند که این خط لوله تکمیل شود.

وی افزود: در سال های بعد، فراز و نشیب هایی به وجود آمد و وزیر نفت در دولت روحانی اعلام کرد که از پاکستان شکایت خواهیم کرد و پاکستان باید مبلغ ۱۸ میلیارد دلار غرامت به ایران پرداخت کند. وزرای پاکستانی اعلام کردند که به علت ممانعت های آمریکا از تکمیل خط لوله، دولت آمریکا خود باید این جریمه را به ایران پرداخت کند. بعد از استقرار دولت جدید پاکستان و بعد از عمران خان، دولت پاکستان شکل جدیدی گرفت و با رای مردمی روی کار آمد.

این کارشناس مسائل پاکستان ادامه داد: پاکستان نیازمند گاز طبیعی است و سالانه بیش از ۶ میلیارد دلار گاز طبیعی را به کشورش وارد می کند تا بتواند نیاز خود را در بخش حمل و نقل و مصارف خانگی تامین کند. قطر، بیشترین گاز را به پاکستان صادر می کند و جالب است بدانید که دومین تامین کننده گاز پاکستان باوجود تکمیل نشدن خط لوله، ایران است. مسیر زمینی که وجود دارد، بسیاری از تجار را مشغول به صادرات گاز مایع کرده است. تمام گازی که از ایران به پاکستان صادر می شود ۵ درصد نیاز پاکستان را تامین می کند که مقدار بسیار ناچیزی است.

کمیلی در پایان خاطرنشان کرد: مانع بسیار بزرگی بر سر راه تکمیل پروژه انتقال گاز وجود دارد که آن فشارهای غربی ها است. پاکستان به دلیل آنکه اقتصاد خوبی ندارد و با توجه به نیازهای شدید به گاز، با فشارهای غربی ها مواجه است و غربی ها تهدید به تحریم می کند. باتوجه به بدهی  های سنگینی خارجی که پاکستان دارد، به سمت و سویی حرکت نخواهد کرد که بخواهد تحریم شود. واکنش هایی هم از سوی مقامات پاکستان وجود داشته اما فشارهای غربی ها بسیار زیاد بوده است. اخیرا نیز وزیر سخنگوی وزارت خارجه آمریکا مطرح کرده است که اگر پاکستان بخواهد به سمت تکمیل پروژه گاز برود باید عواقب آن را بپذیرد. تصور نمی شود که به این سرعت، مشکل پروژه گاز برطرف شود. اما چون نیاز و ضرورت در پاکستان وجود دارد، سعی می شود که این موضوع را برطرف کنند.