مافیای فیلترشکن فروشان چقدر به جیب می زنند؟ | این اعداد باورنکردنی است

با نزدیک شدن به چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری کشور و در حالی که برخی از نامزدها وعده رفع فیلترینگ را به مردم داده‌اند، اما فروش ابزارهای فیلترشکن به معضلی جدی در این حوزه تبدیل شده و مافیای پشت این جریان با استفاده از درگاه‌های بانکی، بدون پرداخت یک ریال مالیات و همچنین دادن وعده‌های ترافیک نیم‌بها، تجارت پر سودی دست و پا کرده‌اند. اما این وضعیت به وجود آمده است به دلیل تقصیر حاکمیت و سیاست‌ های دولت در قبال فیلترینگ و به‌نوعی برخی از کاندیداهای ریاست جمهوری آینده نیز با آن هم نظرند. این موضوع به کجا ختم شده است؟

آمار کاربران اینترنت و استفاده از فیلترشکن در کشور

بر اساس آمار منتشر شده از سوی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی در سال ۱۴۰۲، تعداد کاربران اینترنت در ایران ۱۱۶ میلیون نفر اعلام شده است. همچنین طبق آمار منتشر شده از سوی Data Commons، در سال ۲۰۲۰ میلادی حدود ۷۶ درصد از جمعیت کشورمان به‌عنوان کاربر اینترنت به‌حساب می‌آمدند.

نموداری که در بالا مشاهده می‌کنید گزارش تعداد کاربران ایرانی اینترنت در سال ۲۰۲۱ است که از سایت گروه بانک جهانی برداشته شده است. این آمار نشان می‌دهد که نزدیک به هشتاد درصد ایرانیان به‌عنوان کاربر اینترنت به‌حساب می‌آیند. بنابراین اکثریت جمعیت کشور در حال استفاده از اینترنت هستند. این روزها کاربران در کنار هویت واقعی خود، یک هویت مجازی هم دارند که به‌مرور زمان گسترش یافته و حالا شبکه های اجتماعی برای افراد بسیار پراهمیت است؛ زیرا به ابزاری حیاتی برای ارتباطات انسان‌ها تبدیل شده است.

افراد زیادی در سراسر جهان از جمله ایران به این شبکه‌ها ورود کردند و حالا پلتفرم‌های مختلفی مانند اینستاگرام، واتساپ و تلگرام بخش زیادی از زندگی روزمره انسان‌ها را به سلطه خود درآورده‌اند. اما با فیلتر شدن این پلتفرم‌ها در ایران بخش زیادی از جمعیت کاربران، مجبور به استفاده از فیلترشکن شدند.

آمار منتشر شده از سوی اندیشکده حکمرانی شریف با همکاری ایسپا، نشان می‌دهد که ۸۰ درصد از کاربران اینترنت در گروه‌های سنی مختلف از فیلترشکن استفاده می‌کنند. این آمار بسیار تاسف‌بار است؛ زیرا هدف از فیلتر کردن یا از دسترس خارج کردن یک سرویس یا سایت، محتوای حساس یا غیر اخلاقی آن بود؛ اما امروزه از بین هر ۳ دانش‌آموز دوره ابتدایی، دو نفرشان از فیلترشکن استفاده می‌کنند.

از سویی دیگر طبق آمار منتشر شده بعد از اتفاقات پائیز سال ۱۴۰۱، بیش از نیمی از کاربران از ابزارهای دور زدن فیلترینگ استفاده می‌کنند و طبق همین آمار بیش از ۳۰ درصد این گروه برای این امر، متقبل هزینه‌های مالی نسبتا زیادی می‌شوند و برای دور زدن فیلترها از فیلترشکن های غیر رایگان استفاده می‌کنند.

گردش مالی هنگفت فیلترشکن فروشان

یکی از کارشناسان امنیت شبکه به گردش مالی مافیای فیلترشکن فروشان اشاره کرده است. به‌گفته وی، آمار و ارقام موجود این سیستم بسیار مهم است. به‌عنوان مثال در سال گذشته، اسنپ ۳۲ هزار میلیارد تومان درآمد داشته است که این رقم در مورد شرکت ایرانسل ۳۰ هزار میلیارد تومان بوده است. این‌ ارقام را باید با تاکید فراوان بر مدیریت سازمانی و تمامی چالش‌های آن در نظر آورد. به‌عنوان مثال حق لایسنس، اخذ مجوزهای لازم و تمام چالش‌های آن، درگیری‌های مدیریت و حجم عظیمی از نیروهایی که پروژه‌های مربوط را پیش می‌برند.

وی در ادامه گفت در مقابل اما این سیستم غیر شفاف با سازه‌های نظام‌یافته قرار دارد و در واقع مافیای فیلتر شکن درگیری‌های نام برده شده را ندارد. همچنین فیلترشکن فروشان چالشی برای حق لایسنس در پیش ندارند و بدون دردسرهای بیمه و مالیات و منابع انسانی، به‌تنهایی توانسته‌اند بیش از مجموع درآمد این دو گروه بزرگ را به‌عنوان درآمد ثبت کنند. بر اساس آمارها، درآمد حاصل از فروش فیلترشکن توسط این مافیا به بیش از ۶۰ هزار میلیارد تومان می‌رسد.

جرم‌انگاری استفاده از ابزارهای تغییر آی پی

برای استفاده از فیلترشکن‌ها در داخل کشور توسط مجلس شورای اسلامی قانونی تصویب نشده و جرم‌‌انگاری نشده است و از لحاظ قانونی با داشتن فیلترشکن، شما قانونی را زیر پا نمی‌گذارید و جرمی مرتکب نمی‌شوید. فیلترینگ در ایران به ابزاری امنیتی تبدیل شده که حاکمیت در راه کنترل‌‌گری هم از آن استفاده می‌کند؛ اما همچنان با دلایلی که گاهی به‌نظر قانع‌کننده و کافی هم نمی‌آیند، فیلترینگ بر بسترهای مختلف اعمال می‌شوند.

فیلتر شدن دیسکورد یکی از عجیب‌ترین تصمیم‌های حاکمیت در این حوزه بوده است. این پلتفرم که مورد استفاده گیمرها قرار می‌گرفت، به‌خاطر انتشار محتوای حساس و غیراخلاقی به‌شکلی ناگهانی فیلتر شد. فیلترینگی که در سال‌های گذشته شاهد آن بوده‌ایم، در زمان‌های مختلف با دلایل متنوعی صورت گرفته است. بعضی از آن‌ها به‌دلایل مشخصی به‌خاطر شرایط مخصوص به زمان خود محدود و فیلتر شده‌اند. با این حال پلتفرمی مانند کلاب‌هوس در بدو شروع به کار فیلتر شده‌ و دسترسی کاربران به این بستر از همان ابتدا محدود شد. از طرفی حالا می‌توان گفت که اکثر پلتفرم‌های محبوب حوزه گیمینگ هم فیلتر شده‌اند. این مسئله با توجه به جمعیت ۳۴ میلیون نفری گیمرها داخل ایران، بسیار حائز اهمیت است.

نقش دولت در اعمال فیلترینگ

آن‌چیز که عیان است، نارضایتی مردم به‌صورت عمومی از وضعیت فیلترینگ است. سکوهای جایگزین‌ شده داخلی هم بیشتر شبیه یک شوخی عمل کرده و تا حد کمی انتظارات را برآورده کرده و از طرفی اصلا نمی‌توانند به‌عنوان یک نمونه‌ جایگزین برای پلتفرم های خارجی فیلتر شده عمل کنند. در هر صورت بخش کثیری از جامعه، هنوز اقدام به ترک پلتفرم‌های فیلتر شده نکرده‌اند و در چنین حالتی، فیلترینگ باعث بروز نارضایتی‌های بی‌شماری می‌شود.

فیلتر یا محدود شدن، گاهی به بدنه صنایع مجازی و اکوسیستم‌های دانش‌بنیان آسیب‌هایی وارد کرده است. به‌عنوان مثال فیلترینگ اینستاگرام به‌عنوان یکی از محبوب‌ترین شبکه‌های اجتماعی، سبب شد تا کسب‌وکارهایی که در این بستر سازه کاری خود را بنا کرده‌اند آسیب ببینند. اینستاگرام تنها یک نمونه است. فیلترینگ گوگل‌پلی هم به اکوسیستم برنامه‌سازان و برنامه‌نویسان و جامعه نرم‌افزاری آسیب‌هایی وارد کرد. در دولت سیزدهم به‌رغم درخواست‌های مکرری که از سوی برخی در جهت رفع فیلتر پلتفرم‌هایی نظیر گوگل‌پلی انجام شد، این سرویس‌ها همچنان فیلتر هستند. این موضوع خود نشان‌دهنده این است که فیلترینگ موضوعی است که در اختیار دولت‌ها نیست؛ دولت در موضوع فیلترینگ اختیار کامل ندارد و رأی به مسدودسازی در کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه صادر می‌شود.

حمایت برخی افراد از فیلترشکن فروشان و رویه موجود در فیلترینگ

بر اساس دیدگاه کارشناسان، بحث فیلترینگ مانند هر موضوعی، ذی‌نفعانی برای خود ایجاد می‌کند. ذی‌نفعان تلاش می‌کنند تا با این رویه، فیلترینگ همچنان باقی بماند. گردش مالی ناشی از اعمال فیلترینگ نیز در حدود ۲۵ هزار میلیارد تومان در این بازار تخمین زده می‌شود. البته که تخمین‌ها خیلی متنوع و متفاوت است؛ اما خود این تنوع تخمین نشان می‌دهد که چه حجم مالی بزرگی در جریان است. از طرف دیگر وقتی به هر حال این گردش مالی از طریق درگاه‌های داخلی بانکی داخل کشور جریان می‌یابد، برای مردم سوال می‌شود که چطور چنین چیزی ممکن است و چرا جلوی این مسئله گرفته نمی‌شود و با عوامل آن برخوردی صورت نمی‌گیرد. در حالی که بر اساس سوابق تراکنش‌ها، فیلترشکن فروشان به‌راحتی قابل ردگیری هستند.

سعید سوزنگر، کارشناس امنیت شبکه در مورد فعالیت مافیای فیلترشکن اظهار داشت:در مورد فیلترشکن‌ها چند نکته وجود دارد. اول این‌که قطعا یک مافیا وجود دارد؛ چون اگر سیستم مردمی و کوچکی پشت این ماجرا در کار بود بخش عظیمی از جامعه را پوشش نمی‌داد. به عبارت دیگر، مردم یا افراد عادی تا این حد امکان دستیابی به منابع و سرورهای شبکه ندارند که بخواهند یک مافیای بزرگ فیلترشکن را تشکیل بدهند و مدیریت کنند. زیرا ما داریم می‌بینیم تمام افرادی که به‌صورت آزاد، چه برای خود و چه برای خانواده‌هایشان سرویس‌هایی ایجاد می‌کنند، این سرویس بعد از مدتی مسدود می‌شود. این مسئله نشان می‌دهد یک بخش دیگری هم وجود دارد که مسدود نمی‌شود.

به‌گفته وی بیش از ۶۰ درصد افراد جامعه به‌صورت دائمی و روزانه از فیلترشکن‌ها استفاده می‌کنند. ساخت چنین سیستمی در توان مردم عادی نیست. بنابراین واضح است فیلترشکن فروش هایی که به‌صورت عمده در این بازار فعالیت می‌کنند، شبکه‌ای مافیایی را تشکیل می‌دهند.