افزایش صادرات نفت روسیه به چین | سر ایران بی کلاه ماند؟

ایران و عربستان کشورهایی هستند که به چین صادرات نفت دارند و در این میان، روسیه توانسته با عرضه بیشتر، جای ایران را اشغال کند.

کل واردات نفت خام چین از روسیه به عنوان بزرگ‌ترین تامین‌کننده نفت این کشور در نیمه نخست سال جاری پنج درصد افزایش یافت و همزمان، پالایشگاه‌ها به سمت نفت خام ارزان قیمت هجوم آوردند، این در حالی است که واردات از عربستان سعودی به عنوان دومین تامین‌کننده بزرگ نفت چین کاهش یافت.

داده‌های رسمی حاکی از آن است که محموله‌های دریافتی چین از عربستان سعودی در ماه ژوئن به طور سالانه با ۱۴ درصد کاهش به ۶ میلیون و ۸۲۰ هزار تن رسیده است. از ابتدای سال جاری، محموله‌های نفتی دریافتی از این کشور با ۱۳ درصد کاهش به صورت سالانه به یک و به ۴۰ میلیون و ۳۸۰ هزار تن معادل یک میلیون و ۶۲۰ هزار بشکه در روز رسیده است.

بر اساس داده‌های اداره کل گمرک چین، کل واردات نفت از روسیه از جمله از طریق خطوط لوله و محموله ها در ماه ژوئن ۲۰ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش یافت و به ۸ میلیون و ۴۳۰ تن معادل ۲ میلیون و ۵ هزار بشکه در روز رسید.

این در حالی است که حجم واردات نفت از روسیه در ماه مه سال ۲۰۲۳  به میزان ۲ میلیون و صد هزار بشکه در روز و در ماه ژوئن همین سال که بالاترین رقم واردات را ثبت کرد، معادل ۲ میلیون و ۵۶۰ هزار بشکه در روز بوده است. کاهش واردات از روسیه در ماه ژوئن تا حدودی به دلیل کاهش تقاضا از سوی شرکت‌های مستقل فرآوری نفت در چین بوده است، به گونه‌ای که کاهش حاشیه‌ها در بحبوحه کاهش تقاضای داخلی برای سوخت، این شرکت‌ها را مجبور کرد فعالیت‌های خود را به پایین‌ترین سطح از اوایل سال ۲۰۲۰ کاهش دهند.

تقاضا برای نفت خام اورال روسیه که از بنادر اروپا بارگیری می‌شوند نیز کاهش یافت، زیرا تنش در دریای سرخ منجر به افزایش قیمت کشتی‌ها شد.

طبق این گزارش، حجم کل واردات نفت خام چین به میزان ۱۱ درصد نسبت به رکورد ثبت شده در سال گذشته کاهش یافت، در حالی که واردات طی ۶ ماه نخست سال جاری تحت تأثیر کاهش بیش از حد انتظار در سطح تقاضای داخلی، کاهش دو و سه دهم درصدی را تجربه کرد. این در حالی است که دومین اقتصاد بزرگ جهان در حال تلاش برای بهبودی است.

طبق این گزارش، چین در ماه گذشته هیچ واردات نفتی از ایران یا ونزوئلا ثبت نکرد. همچنین صادرات از ایالات متحده نسبت به مدت مشابه سال قبل ۶۰ درصد کاهش یافت و به یک میلیون و ۲۱۰ هزار تن در ماه ژوئن رسید.

این در حالی است که ژانویه گذشته خبرگزاری رویترز طی گزارشی عنوان کرد که منابع پالایشگاهی و تجاری عنوان کرده‌اند تجارت نفت چین با ایران متوقف شده است، زیرا تهران از تحویل محموله‌ها خودداری می‌کند و قیمت‌های بالاتری را از مشتری اصلی خود می‌خواهد. پنج تاجری فعال در حوزه نفت و آشنا با معاملات به رویترز گفتند که طی ماه‌های اخیر فروشندگان ایرانی به خریداران چینی گفتند که در حال کاهش تخفیف برای تحویل در دسامبر و ژانویه نفت خام سبک ایران به بین ۵ تا ۶ دلار در هر بشکه کمتر از تاریخ برنت هستند. یک مدیر بازرگانی مستقر در چین گفت: «این اقدام نوعی کوتاهی عظیم در نظر گرفته می‌شود و ظاهراً دستور افزایش قیمت‌ها از دفتر مرکزی تهران صادر شده است، زیرا آنها از عرضه به واسطه‌ها نیز جلوگیری می‌کنند».

همچنین یکی از واسطه‌های چینی که مستقیماً از ایران خرید می‌کند، گفت که این عضو اوپک «ارسال برخی محموله‌ها را متوقف می‌کند» که منجر به ایجاد «بن‌بست» بین خریداران چینی و تامین‌کنندگان ایرانی شده است.

«کارن کاساویتس»، تحلیل‌گر بازارهای حوزه انرژی، در این رابطه به سی‌ان‌ان گفت: «سفر اخیر پوتین به پکن عاملی تاثیرگذار در افزایش خرید چین از روسیه است. در این سفر، بنا به گزارش‌ها، رهبران دو کشور بر سر افزایش تعاملات مالی در حوزه انرژی توافق کرده‌اند و به نظر می‌رسد که تمایل چین به واردات نفت از روسیه در چنین چارچوبی معنا می‌یابد.»

این در حالی است که تغییر رویه چین به کاهش خرید از کشورهای آفریقایی نیز منجر شده است، مللی که طی سال‌های اخیر روی پکن به‌عنوان یکی از سرمایه‌گذاران اصلی در قاره سیاه و خریدار عمده نفت خام حساب می‌کردند. به گزارش روزنامه دولتی ساوث چاینا مورنینگ پست، تامین کنندگان عمده نفت آفریقا، از جمله آنگولا و سودان جنوبی، در پی یافتن خریداران دیگری هستند تا کاهش تقاضا از سوی چین را جبران کنند.

از سوی دیگر، وضعیت روابط اقتصادی پکن-مسکو در حوزه انرژی همچنان شاهد دست‌اندازهای گوناگون است. برای مثال، بنا به گزارش خبرگزاری بلومبرگ، میانگین صادرات نفت دریای روسیه به چین در چهار هفته تا ۱۴ جولای به ۳.۱۱ میلیون بشکه در روز کاهش یافت که تقریباً ۶۰۰ هزار بشکه یا ۱۷ درصد نسبت به اوج اخیر خود در آوریل کاهش داشته است. هرچند که به گفته کارشناسان، این کاهش مقطعی و با توجه به نیازهای کوتاه‌مدت پکن بوده و در مجموع می‌توان چنین گمانه‌پردازی کرد که روسیه جایگاه اصلی را در میان صادرکنندگان نفت به چین اشغال کرده است و در این میان کشورهای دیگر به احتمال زیاد باید با کاهش درخواست از سوی چین کنار بیایند.