بمب ساعتی زیر پای ایران

فرونشست زمین در ایران به یک بحران فراگیر و تهدیدی جدی برای زیرساخت‌های کشور تبدیل شده است؛ پدیده‌ای که به‌طور خاموش اما مداوم، زمین را از زیر پایمان می‌کشد و با هر روز تأخیر در مقابله با آن، خسارات سنگین‌تر و جبران‌ناپذیرتر می‌شود. در این شرایط، وزارت راه و شهرسازی در کانون این چالش قرار دارد و مسئولیت سنگینی بر دوش آن است. بی‌توجهی یا تعلل در اتخاذ تصمیمات مؤثر، می‌تواند کشور را با ویرانی‌های گسترده و سرنوشتی پرمخاطره روبه‌رو کند.

یکی از اصلی‌ترین وظایف وزارت راه و شهرسازی، مدیریت توسعه شهری و زیرساختی است. اما وقتی ساختمان‌های بلندمرتبه روی زمین‌های مستعد فرونشست سر به فلک می‌کشند، این سؤال مطرح می‌شود که آیا این وزارتخانه مسئولیت خود را در قبال ایمنی شهروندان و پایداری توسعه شهری به درستی انجام داده است؟

باید ساخت‌وساز در مناطق پرخطر متوقف شود و توسعه شهرها بر اساس مطالعات زمین‌شناسی دقیق انجام گیرد. ادامه این روند بی‌برنامه، بسیاری از شهرهای ایران را به سرنوشت مناطقی چون تهران و اصفهان دچار خواهد کرد، جایی که ترک‌های عمیق هر روز گسترده‌تر می‌شوند.

علاوه بر شهرسازی، زیرساخت‌های حیاتی کشور همچون جاده‌ها و راه‌آهن‌ها نیز در معرض تهدید مستقیم فرونشست قرار دارند. وزارت راه و شهرسازی موظف است که نظارت مداوم بر مسیرهای حمل‌ونقل را در دستور کار قرار دهد و با مقاوم‌سازی و استفاده از فناوری‌های نوین، مانع از تخریب شریان‌های حیاتی کشور شود. اگر در این حوزه کوتاهی شود، فرونشست زمین می‌تواند به تعطیلی شبکه‌های حمل‌ونقل و فروپاشی اقتصاد ملی منجر شود.

از سوی دیگر، یکی از ریشه‌های اصلی این بحران، برداشت بی‌رویه آب‌های زیرزمینی است که سفره‌های زیرزمینی را به نابودی کشانده و زمین را به فروپاشی نزدیک کرده است. وزارت راه و شهرسازی نمی‌تواند از این بحران غافل باشد و باید در کنار وزارت نیرو، برنامه‌ای عملی برای کنترل بحران آب و جلوگیری از فرونشست تدوین کند. آیا این وزارتخانه حاضر است راهکاری جامع برای همگرایی سیاست‌های توسعه شهری با مدیریت پایدار منابع آب ارائه دهد؟

در عین حال، گزارش‌ها نشان می‌دهد که بسیاری از زیرساخت‌های استراتژیک کشور، از جمله خطوط نفت و گاز، جاده‌ها، مترو و حتی فرودگاه‌ها، در معرض خطر جدی فرونشست زمین هستند. وزارت راه و شهرسازی باید یک برنامه ملی برای مقاوم‌سازی و ارزیابی دقیق وضعیت این زیرساخت‌ها تدوین کند. فرودگاه‌های بین‌المللی مانند فرودگاه امام خمینی (ره)، فرودگاه اصفهان و فرودگاه مشهد نشانه‌هایی از فرونشست نشان داده‌اند که می‌تواند تأثیرات فاجعه‌باری بر امنیت حمل‌ونقل هوایی داشته باشد.

مسئله فرونشست زمین دیگر یک هشدار ساده نیست؛ بلکه یک بحران ملی است که مستقیماً به عملکرد و تصمیمات وزارت راه و شهرسازی گره خورده است. این وزارتخانه وظیفه‌ای تاریخی دارد: نجات زیرساخت‌های کشور از فاجعه‌ای که هر روز نزدیک‌تر می‌شود. امروز زمان تصمیم‌گیری است؛ آیا این وزارتخانه به مسئولیت خود عمل خواهد کرد؟