گنج پنهان ایران ؛ چرا معادن طلا خاموش‌اند؟

ایران به سبب قرار گرفتن روی کمربند کانی سازی طلا، پتانسیل بالایی برای افزایش ظرفیت تولید این ماده معدنی در اختیار دارد. حدود یک درصد از ذخایر جهانی طلا، حدود ۸۰۰ تن در کشور ما واقع شده است با این حال میزان تولید سالانه آن در سال ۱۴۰۲ به حدود ۱۴ تن یا ۰.۴ درصد از تولید جهانی رسیده است.

شایان ذکر است تولید طلای محتوا از معادن کشور در بازه زمانی سال‌های ۱۳۹۱ تا ۱۴۰۲ رشد ۱۶ برابری تجربه کرده اما این میزان رشد در مقایسه با کشورهایی که شرایط زمین شناسی مشابهی دارند، کافی به نظر نمی‌رسد.

همچنین با توجه به تولید سالانه ۳۰۰۰ تن طلا از معادن جهان و سهم یک درصدی کشور از این ذخایر به نظر می‌رسد تولید این فلز راهبردی باید چیزی در حدود ۳۰ تن در سال باشد.

بر همین اساس نیز مرکز پژوهش‌های مهم‌ترین عوامل عدم توسعه زنجیره طلا در کشور را به شرح زیر اعلام کرده است.

۱- کانسنگهای حاوی فلز طلا در طبیعت به دو صورت اکسیدی و سولفیدی است. کانسنگ طلای سولفیدی نفوذپذیری کمتری نسبت به فرایند اسیدشویی دارد و به همین دلیل بازیابی و استخراج طلا از این نوع کانسنگ سخت‌تر است. به منظور حل این چالش و افزایش بازیابی، انجام یک مرحله اکسیداسیون و به دنبال تغییر ماهیت کانه در دستور کار قرار می‌گیرد. این فرایند ساختارهای حاوی طلا را اکسید و لذا طلا را با سهولت بیشتر از درون شبکه آزاد می‌کند.

با نظر به اینکه در کشور ذخایر کانسنگ سولفیدی طلا بیشتر از ذخایر اکسیدی است و همچنین با توجه به نرخ تولید معادن در سال‌های گذشته ذخایر اکسیدی طلا رو به اتمام است؛ لذا بهره برداری از کانسنگ سولفیدی طلا اهمیت پیدا می‌کند. به این منظور شرکت‌ها برای بهره برداری از این ذخایر اقدام به استفاده از دو روش اکسیداسیون تحت فشار و اکسیداسیون توسط باکتری‌ها می‌کنند.

استفاده از روش‌های مذکور علاوه بر اینکه میزانی از طلای محتوا را به سد باطله می‌فرستد نیازمند زمان بیشتری جهت تولید محصول است؛ لذا در کل بازیابی کمتری نسبت به روش‌های مختص فرآوری کانسنگ سولفیدی دارد. از این رو ضروری است، تدابیر لازم جهت ایجاد و توسعه واحدهای فرآوری مبتنی بر کانسنگ سولفیدی استفاده شود.

۲- عدم گسترش فعالیت‌های اکتشافی، به دلیل مخالفت نهادهایی همچون اندیشکده حفاظت محیط زیست و سازمان منابع طبیعی و جنگل داری کشور، از جمله علل عقب ماندگی کشور نسبت به سایر کشورهای مشابه است.

در فرایند استخراج طلا در گذشته از جیوه استفاده می‌شد، اما پس از آن به دلیل کارایی بالا، از سیانور استفاده می‌شود. لذا بالادست صنعت طلا، به دلیل استفاده از سیانور ویون سیانید، همواره به آلوده ساختن محیط زیست متهم است.

بر این اساس سازمان‌های حفاظت محیط زیست و منابع طبیعی و آبخیزداری کشور، به علت ایجاد آلودگی ناشی از نفوذ سیانور حضور غلظت بالایی از سیانید تیوسیانید و ترکیبات پیچیده سیانید فلزات در پساب‌های حاصل از فرآوری طلا در مرحله فرآوری با صدور پروانه اکتشاف طلا مخالفت می‌کنند.

این در حالی است که می‌توان به منظور خنثی سازی و سیانید زدایی محلول‌های حاوی سیانید از پساب‌ها، با هدف جلوگیری از آلوده سازی محیط زیست و آب‌های زیرزمینی، از روش‌های مختلفی استفاده کرد که برخی از آنها عبارتند از خنثی سازی با زاج سبز خنثی سازی با اوزون خنثی سازی با انواع پراکسیدها، خنثی سازی با پرمنگنات، خنثی سازی با کلر در محیط قلیایی تزریق SO کاهش دادن طبیعی اکسیداسیون باکتریایی و تبادل یونی.