نقدینگی مردم به سمت کدام بازار می‌رود؟

توقف بازار گواهی سپرده کالایی سکه طلا که بخشی از بازار سرمایه کشور است، تبعات منفی به‌دنبال ‌خواهدداشت. دستور توقف نمادهای معاملاتی موجب از بین‌ رفتن اعتماد سرمایه‌گذاران و تضغیف زیرساخت‌های قانونی بازار سرمایه می‌شود.

راه‌اندازی بازار برای طلا مانند بازار گواهی سپرده کالایی، امری پرهزینه و زمان‌بر بوده و ایجاد چنین بازارهایی باسهولت، صورت نمی‌گیرد. بنابراین توقف تنها بازار رسمی معاملات سکه‌ی طلا در کشور که می‌توان گفت در مراحل ابتدایی ایجاد است و برای بالغ شدن نیاز به حمایت نهادهای ناظر و نیز مجموعه‌های ذی نفع دارد، تبعات متفاوتی برای بازارهای موازی درپی خواهد داشت.

در معاملات سنتی سکه، همواره مشکلاتی ناشی از کیفیت سکه طلا، اعتماد در معاملات و عدم وجود بازار رسمی وجود داشته‌است که بازار گواهی سپرده سکه طلا این مشکلات را مرتفع نموده‌است. به‌طورحتم این بازار، رقیب جدی برای بازارهای سنتی است. چرا که با داشتن مزایایی مانند از بین بردن شکاف قیمتی خرید و فروش سکه‌ی طلا که در بازار سنتی مرسوم است، ضمانت اصالت سکه طلا و بانکی بودن آن، بسیاری از مشکلات بازار سنتی را ندارد.

بازار قراردادهای آتی سکه‌ی طلا در بورس کالا با تجربه ۱۰ ساله در شهریور ۱۳۹۷ با فشار بانک مرکزی تعطیل شد. به محض توقف معاملات این بازار، نقدینگی بالای موجود در این ابزار مالی به بازار نقدی سرریز شد و سکه ۴ میلیون تومانی در شهریور ۹۷، مرز ۷ میلیون تومان را در سال ۹۹، رد کرده است.

با تعطیلی این معاملات، سرمایه‌های افراد به‌سوی بازار فیزیکی سکه طلا سوق می‌یابد. مراجعه حضوری افراد برای خرید فیزیکی طلا، اطمینان لازم را برای مردم فراهم نمی‌کند و ریسک‌های مرتبط با آن زیاد است. گروه‌های دلالان با کاهش شفافیت، سود زیادی را دست می‌آورند و تعطیلی بازارهای شفاف و مولد، خواسته اصلی آنان است.

از سوی دیگر با توقف معاملات بازار گواهی سپرده کالایی سکه طلا، احتمال نمی‌رود قیمت سکه طلا که متاثر از نوسانات جهانی، نرخ ارز و... است، تحت‌تاثیر قرارگیرد. این امر، افراد را به‌سوی معاملات غیر رسمی سوق می‌دهد.

همچنین براساس آمارها بالغ بر ۱۵ هزار کد بورسی فعال در بازار گواهی سپرده کالایی و هزاران سرمایه‌گذار در واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری پشتوانه طلا وجود دارند که با توقف بازار گواهی سپرده کالایی، ابزارهای معاملاتی مربوط به آن نیز متوقف می‌شوند. این امر نارضایتی و بی‌اعتمادی بسیاری از فعالان بازار سرمایه را درپی‌خواهد داشت.

حمایت‌های مستقیم و شفاهی دولت و بانک مرکزی با عرضه سهام شرکت‌های دولتی در بورس، مصاحبه‌ها و تشویق‌های صورت گرفته، موجب حرکت سرمایه به سمت بازار سرمایه شده‌است و طبیعی است که بخش کوچکی از این نقدینگی به بخشی از بازار سرمایه یعنی گواهی سپرده سکه طلا، سرازیرشود و تقاضا برای آن را افزایش‌یابد.

با پرشدن ظرفیت‌های موجود بانک‌های عامل در بازار گواهی سپرده کالایی، رشد تقاضا و در نتیجه افزایش قیمت ناشی از برهم‌خوردن توازن بین عرضه و تقاضا را شاهد خواهیم‌بود. گروهی از سرمایه‌گذاران تازه‌وارد به بازار سرمایه، بدون آشنایی با بازار گواهی سپرده سکه، اقدام به سرمایه‌گذاری کرده‌اند که عامل در رشد تقاضا و افزایش قیمت‌ها موثر بوده است.

توسعه بازار گواهی سپرده کالایی، حرکت به‌سوی معاملات و اقتصاد شفاف و غیرفیزیکی است. بایستی محدودیت‌های موجود در خزانه‌های بانکی پذیرش سکه، مرتفع‌شود. تعطیل‌کردن این بازار، راهکار مناسب و منطقی نیست.

توقف معاملات قراردادهای سکه در آینده، ضربه به تنوع ابزارهای مالی و کارایی بازار است. توقف این معاملات، امکان مخفی‌کردن ریسک و استراتژی‌های کوتاه‌مدت را فراهم می‌آورد.

بازار گواهی سپرده سکه، یکی از بهترین بازارها برای انتقال طلا به‌سوی معاملات غیرفیزیکی و مبتنی بر اوراق است. بخشی از دارایی‌های سپرده‌شده می‌تواند به عنوان وثیقه درصورت ارائه تسهیلات درخواستی مالک گواهی سپرده، نزد خرانه بانک‌ها قرارگیرد تا سرمایه‌ها از حالت راکد، خارج‌شده و موجب ایجاد اعتبار برای تولید شود.

باید دید توقف معاملات گواهی سپرده سکه طلا، چه تاثیری بر روند قیمت سکه در بازار خواهدداشت، کدام زیرساخت‌ها بایستی ترمیم‌شوند و ورود بانک مرکزی به مکانیسم عرضه و تقاضا، راهکاری برای تعادل در بازار است یا خیر.