آمار فروش فرآورده‌ های نفتی در بورس + جدول

با آغاز تحریم خرید نفت ایران، راه اندازی جدی تر فروش نفت در بورس انرژی جان تازه ای گرفت. البته در زمان طرح این موضوع گپ قابل توجهی بین مخالفان و موافقان این طرح به عنوان روشی از فروش نفت شکل گرفت. به عقیده مخالفان این طرح، اساساً زیر ساخت بازار سرمایه ایران به دلیل محدودیت‌های متفاوت که بخشی از آن در حوزه بانکی است، مناسب برای فروش نفت خام به این شکل نیست. به عقیده این دسته از منتقدین ساختار بورس که لازمه آن تنوع در عرضه است، در کشورهایی که نفت آنها مقوله‌ای حاکمیتی است، کاربردی ندارد و بهتر است برای ایجاد شفافیت بیشتر، نظارت‌ها بر کمیته فروش نفت که در دولت نهم و دهم نیز عملکرد قابل قبولی داشت، افزایش یابد.

از طرفی موافقان این طرح، معتقد هستند عرضه نفت در بورس می‌تواند یکی از روش‌های فروش باشد و لزوماً به معنای کنار گذاشتن روش‌های سنتی نیست؛ البته برای کارآمد شدن این طرح نیازمند همکاری مستمر و مقتدر دولت هستیم.

همه پای کار آمدند

در نهایت همه این چکش کاری‌ها، نفت به بورس انرژی راه یافت. بهارستانی‌ها نیز در راستای حمایت از این طرح، بندی از بودجه سال گذشته را به این امر اختصاص دادند. شرکت ملی نفت ایران نیز آستین بالا زد و در راستای انجام وظیفه قانونی خود، اقدام به تدوین شیوه نامه‌ای با هدف تسهیل چنین اقدامی کرد. این شیوه نامه زمان تحویل، نوع تحویل، نوع پیش پرداخت، روش انتقال پول، سهم تسویه ارزی یا ریالی و برخی دیگر از جوانب را در بر می‌گرفت.

نفت خام سبک و سنگین ایران پس از بیش از ۱۰۰ سال فروش سنتی وارد گود بورس شد. بورسی که عملاً در قامت یک بورس بین المللی نفت همانند نایمکس نمی‌توانست ایفای نقش کند. این کالای استراتژیک مورد محک قرار گرفت و در عمل اثبات شد اجرای چنین ایده‌ای امکان اجرایی برای مشتریان ندارد.

از آنجایی که درخت فروش نفت در بورس انرژی ثمره دندان گیری نداشت، الزام قانونی این عرضه در بورس انرژی از بودجه سال جاری حذف شد. البته شرکت ملی نفت ایران در راستای تحقق بند ۱۳ سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری، مبنی بر ایجاد تنوع در روش‌های فروش نفت و مشارکت بخش خصوصی و همچنین اجرای بند (ح) ماده ۴ قانون برنامه ششم توسعه کشور، اقدام به عرضه نفت خام، میعانات گازی و سایر فرآورده‌های نفتی در رینگ صادراتی بورس انرژی می‌کند.

چقدر عرضه شد، چقدر فروختیم؟

نگاهی هم به فعالیت شرکت ملی نفت ایران نشان می‌دهد با وجود ادامه دار بودن روند عرضه نفت خام سبک، سنگین و حتی میعانات گازی در بورس انرژی، اما فعالیت جدی آن به سوی عرضه فرآورده‌های نفتی در بورس میل کرده است. برآورد عملکردها نشان می‌دهد هر قدر عرضه و فروش نفت خام و در بورس انرژی موفق نبود، اما فروش فراورده‌های نفتی خوش درخشید.

 تاکنون از مجموع ۲۲ مرحله عرضه نفت خام سبک شرکت ملی نفت ایران در رینگ بین‌الملل بورس انرژی، سه مرحله عرضه در کل به میزان یک میلیون و ۱۵ هزار بشکه نفت خام (سال ۹۷) به معامله منتهی شده است؛ از مجموع ۱۶ مرحله عرضه نفت خام سنگین، یک مرحله عرضه (اردیبهشت ۹۸) با معامله ۷۰ هزار بشکه نفت خام همراه بوده است؛ از مجموع ۱۹ مرحله عرضه میعانات گازی پارس جنوبی، به جز ۲۰۰ هزار بشکه‌ای که اردیبهشت ۹۸ معامله شد، پیش‌تر (اسفند ۹۷) یک محموله ۲۰ هزار بشکه‌ای (تحویل زمینی) نیز معامله شده بوده است؛ هر ۲ عرضه نفت‌گاز شرکت ملی نفت ایران در رینگ بین‌الملل بورس انرژی (دی ۹۸) به معامله ختم شده و ۵۹۳ هزار بشکه نفت‌گاز به فروش رفته و حاصل مجموع چهار مرحله عرضه نفت کوره شرکت ملی نفت ایران نیز انجام معامله در یک مرحله عرضه (اردیبهشت ۹۹) به میزان ۳۵ هزار تن نفت کوره بوده است.

نمایی از فروش نفت خام و فرآورده‌های نفتی شرکت ملی نفت ایران در بورس انرژی

 بررسی جدول بالا نشان می‌دهد هر قدر فروش فرآورده‌های نفتی در بورس انرژی موفقیت آمیز بوده است، فروش نفت خام و میعانات نتوانسته اثرگذار باشد؛ به عقیده کارشناسان علت این اختلاف، تفاوت ماهیت فرآورده‌های نفتی و نفت خام است که هم از نظر بازار و هم روش‌های انتقال یا فروش با یکدیگر فرق دارند و اساساً تحریم پذیری نفت خام بیش از فرآورده‌های نفتی است. مقوله‌ای که وزیر نفت توجه چندانی به سیاست گذاری در راستای حمایت از آن نداشته است.