عسلویه، دومین مخزن گازی جهان

گاز ترش به نوعی گاز طبیعی گفته می‌شود که مقداری در خود هیدروژن سولفید و دی‌اکسید کربن دارد. این نوع گاز در ترکیب خود میزانی گوگرد دارد که برای استفاده در خطوط سراسری باید از گاز ترش جدا شود، چرا که وجود آن در ترکیب گاز موجب نامرغوب شدن محصول پالایش شده می‌شود و از طرفی به دلیل خاصیت خوردگی این نوع گاز برای تجهیزات و وسایل زیان‌آور است. به دلیل بوی بد حاصل از محتویات گوگردی، به این گاز طبیعی گاز ترش می‌گویند.

گاز ترش در کشور به طور عمده در عسلویه و مخازن دریا یافت می‌شود و در واقع عسلویه بزرگ‌ترین مخازن گازی را در خود جای داده است. این نوع گاز به میزان خیلی زیادی H_۲S دارد و برای ادامه عملیات وارد پالایشگاه‌های گازی شده و به منظور زدودن ناخالصی‌ها از گاز وارد واحدی به نام شیرین‌سازی می‌شود. گاز ترش به دلیل خورندگی بالا، سمی بودن و پائین بودن کیفیت مورد فرآیند شیرین‌سازی قرار می‌گیرد.

طی عملیات شیرین‌سازی، گاز ترش تحت فرآیندی قرار می‌گیرد تا H_۲S آن حذف شود و در ادامه به گوگرد تبدیل می‌شود و در صنعت مورد استفاده قرار می‌گیرد. در مجموع هدف از شیرین‌سازی حذف سولفیدهای هیدروژن، کربن دی اکسید و مرکاپتان‌ها است تا گاز برای حمل‌ونقل و فروش آماده شود. برای شیرین‌سازی گاز روش‌های مختلفی بر اساس راندمان، هزینه، مقیاس و ملاحظات فضا در دنیا مور استفاده قرار می‌گیرد. جذب شیمیایی، جذب فیزیکی، فرآیند هیبرید و جذب سطحی با استفاده از ستون جامد ازجمله روش‌های شیرین‌سازی به حساب می‌آیند که در این بین جذب گازهای اسیدی توسط یک حلال مایع رایج‌ترین روش مورد استفاده در صنعت شیرین‌سازی گاز است.

در واقع حلال مایع رایج که گاز ترش را شیرین می‌کند آمین نامیده می‌شود. در ابتدا گاز ترش به برج تماس وارد می‌شود و از داخل حلال آمین عبور داده می‌کند و گاز تصفیه شده از بالای برج خارج می‌شود. محلول آمینی، گازهای اسید جذب شده را با خود حمل کرده و به مبدل گرمایی وارد می‌شود و به این محلول، غنی گفته می‌شود و در ادامه آمین غنی در یک مبدل حرارتی گرم می‌شود و در ستون‌های بازیابی آب و گازهای اسیدی از جریان حلال جدا می‌شوند.

به همین ترتیب فرآیند شیرین‌سازی ادامه پیدا می‌کند و به سایر واحدها فرستاده می‌شود تا در نهایت گاز شیرین سم‌زدایی شده و سپس به خطوط سراسری گاز تزریق می‌شود. گاز ترش به دلیل داشتن H_۲S به هیچ عنوان قابل استفاده نیست و به دلیل وجود مواد سمی نمی‌توان به صورت مستقیم آز آن در صنعت گاز استفاده کرد و در واقع با شیرین‌سازی و حذف کردن مواد سمی امکان تزریق به خطوط سراسری مهیا می‌شود.

گفتنی است در پالایشگاه‌های کشور استفاده از آمین تنها روش شیرین‌سازی گاز ترش به حساب می‌آید و طی این چندین سال به دلایل مختلفی تنها این روش مورد استفاده قرار گرفته است. گاز بعد از شیرین شدن علاوه بر استفاده داخل به سایر کشورهایی که به گاز نیاز داشته باشند، صادر می‌شود. در نقاط مختلفی از کشور گاز ترش یافت می‌شود که در این میان مسجد سلیمان از سهم کمتری گاز ترش و عسلویه بخش اعظمی از گاز ترش را به خود اختصاص می‌دهند و در مجموع منطقه اصلی گازی کشور عسلویه به حساب می‌آید..