ایران نیاز به نقش میانجگرانه قطر ندارد

دیاکو حسینی یک کارشناس سیاست خارجی،  با اشاره به سفر رئیس‌جمهور به قطر به منظور انجام دیدارهای دوجانبه و شرکت در نشست کشورهای صادرکننده نفت، در ارزیابی این سفر و همچنین اهمیت تعمیق روابط تهران با دوحه گفت: اجازه دهید از اینجا شروع کنیم که دولت آقای رئیسی از ابتدای کار خودش به این دلیل که با اولویت دادن به منطقه کار خودش را آغاز کرد این انتظار ایجاد شد که همسایگان نقش قابل توجهی را در سیاست خارجی دولت سیزدهم ایفا کنند. در این میان مواردی از جمله مسأله تنزل جایگاه داعش، رفع تهدیدی که ایجاد کرده بود و همینطور تغییر دولت در آمریکا که پیش‌تر در دوران ترامپ به تشویق کشورها برای حمایت از فشار بر ایران به امید تغییر سیاست‌های منطقه‌ای ایران می‌پرداخت، شرایط مساعدی را فراهم کرد که با آغاز دولت آقای رئیسی همزمان شد.

وی ادامه داد: روابط ایران و قطر هم طبیعتاً در سال‌های اخیر و پس از تحریم این کشور از سوی عربستان سعودی و کمک ایران، چشم انداز بهتری پیدا کرد. فکر می‌کنم در این دوره فشار عربستان به قطر هم کاهش پیدا کرده و این شرایط کمک کرده تا این سفر در زمان‌بندی خوبی انجام بگیرد و انتظار هم می‌رود که در میان‌مدت بتواند به توسعه روابط دوجانبه و ایجاد یک نظم منطقه‌ای جدید در حوزه امنیت خلیج فارس و حوزه انرژی منتهی شود.

وی افزود: البته این سفر نه صرفا به خودی خود موجب دستیابی به همه این دستاوردها خواهد شد بلکه اگر این اراده در دو طرف وجود داشته باشد و ما شاهد تداوم کاهش تنش در منطقه باشیم، می‌تواند مقدمه‌ای باشد برای تحقق تمام دستاوردهایی که انتظار می‌رود در تعامل بین ایران و قطر به وجود بیاید.

این کارشناس سیاست خارجی در پاسخ به این سوال که نگاه قطر به روابط دوجانبه با ایران چگونه است، آیا این کشور می‌خواهد در مناسبات منطقه تاثیرگذار باشد یا نقش عمان را در روابط تهران و واشنگتن ایفا کند، گفت:  هر دو مهم است؛ قطر بخشی از جهان عرب محسوب می‌شود در رابطه با فشارهایی که از سوی شورای همکاری خلیج فارس به ویژه عربستان سعودی به این کشور وارد می‌شود آسیب‌پذیر است. قطر متحد آمریکا هم هست که فشارهای این کشور به قطر هم یکی از موانع برای توسعه روابط بود و امروز فضا برای گسترش روابط مساعدتر است تا قطر بتواند به طور مستقل روابط خود را با ایران دنبال کند.

وی ادامه داد: همچنین در ماجرای میان قطر و عربستان، حسن نیت ایران به طرف قطری به اثبات رسید و فکر می‌کنم آن‌ها اعتمادی را به دست آوردند که پیش از این در این سطح و در این مقیاس نداشتند بنابراین معتقدم قطر به خوبی متوجه است که اگر می‌خواهد نقش‌آفرینی موثری در منطقه داشته باشد، باید رابطه بهتری با ایران داشته باشد و هم به لحاظ سیاسی به جهان عرب نیاز دارد و هم به لحاظ موقعیت جغرافیایی ایران می‌تواند از یک کشور صرفا متعلق به خلیج فارس خارج شود و دسترسی‌هایی را در مسیر ترانزیتی ایران به سمت آسیای مرکزی و قفقاز و فراتر از آن به سمت اروپا به دست بیاورد. به نظرم این دیدگاه امروز در دوحه تثبیت شده و فضای موجود هم در رابطه با آمریکا و کاهش تنش در منطقه همه به این استنباط در دوحه کمک کرده‌اند.

حسینی همچنین در پاسخ به این سوال که در زمان سفر امیر قطر به ایران این گمانه‌زنی مطرح شد که وی حامل پیامی برای تهران از سوی واشنگتن است و حالا نیز عنوان می‌شود که رئیس‌جمهور ایران نیز پاسخ همان پیام را با خود به دوحه برده است، تا چه میزان می‌توان این گمانه‌زنی را نزدیک به واقعیت دانست، گفت: واقعا نمی‌دانم چقدر چنین موضوعی می‌تواند مطرح باشد. نکاتی که ما می‌توانیم امروز بگوییم این است که رابطه اعتمادآمیزی میان قطر با ایران و قطر با آمریکا وجود دارد و طبیعتاً ایران هم استقبال می‌کند به واسطه این اعتماد و رابطه دوستانه قطر رابطه میانجی‌گرایانه را ایفا کند.

ممکن است قطر هم بخواهد چنین نقشی را  پیشنهاد بدهد تا نشان دهد دوست قابل اعتمادی برای ایران و آمریکا است و می‌تواند نقش موثری ایفا کند. با این حال من معتقدم تهران نیازی به چنین نقش میانجی‌گرایانه ندارد و اگر بخواهد گفت‌وگویی صورت بگیرد فضا در دو کشور برای مذاکرات مستقیم مساعد است.