تصمیم دولت برای رفع مشکلات آبی خوزستان چیست؟

سال گذشته حوالی تابستان بود که بحران آب در خوزستان به حادترین شرایط خود رسید و مدیریت نامطلوب در بالاترین سطح به علاوه انبوه مشکلات گسترده ایجاد شده زمینه شکل‌گیری بحران در خوزستان را فراهم کرد.

مردم خوزستان در سال‌های اخیر، زمان کمبود بارندگی با بحران خشکسالی گسترده مواجه شدند و موقع افزایش بارش‌ها نیز سیل دامن‌گیر آن‌ها بوده است. در چنین شرایطی بحران‌های دیگری نظیر کمبود تامین آب شرب نیز به مشکلات گسترده مرتبط با بخش آب نیز دامن خوزستانی‌های را به خود مشغول کرد.

بر این اساس، روی کار آمدن دولت مردمی با هدف احیای مدیریت مطلوب، عدالت و همچنین کاهش مشکلات بدنه مستضعف جامعه بار دیگر امیدها به منظور اتمام مشکلات خوزستان را زنده کرد. در این شرایط سفرهای متعدد استانی رئیس جمهور و سایر وزرا به استان خوزستان بیانگر اهمیت این خطه زرخیر برای دولت مردمی است.

در این شرایط نگاهی به فعالیت دولت در حوزه تامین منابع آب برای استان خوزستان در ۶ ماه گذشته نیز می‌تواند تبلور جدی از اهمیت حل مشکلات این استان را منعکس کند.

طرح غدیر ۳۱ خرداد سال ۱۴۰۱ افتتاح می‌شود

یکی از مهم‌ترین طرح‌های موجود که به هدف جلوگیری از تنش آبی خوزستان مورد توجه قرار گرفته طرح آبرسانی غدیر است. این طرح که در ابتدا با ۳ فاز فعالیت خود را پی گرفت شامل فاز اول، آبرسانی از قیصریه تا آبادان و خرمشهر؛ فاز دوم، تأمین آب شرب شهرهای اهواز، دشت آزادگان، هویزه و شادگان و فاز سوم از ام‌الدبس تا آبگیر سد دز است.

عملیات اجرایی پروژه ۲۶ آذر ۸۷ آغاز شد و قرار بود کل پروژه در پنج سال و تا پایان دولت دهم به بهره‌برداری برسد و آب شرب حدود پنج میلیون نفر را تأمین کند. علاوه بر آبرسانی به ۲۵ شهر و بیش از ۱۶۰۰ روستا، هدف دیگر این طرح جلوگیری از ورود پساب‌های شهری و صنعتی ۱۲ شهر و بیش از هزار و ۲۰۰ روستا به آب کرخه و کارون بود.

با اینکه طرح آب رسانی غدیر در دولت روحانی نیز به صورت بخشی و جزئی افتتاح شد و پیشرفت اما هنوز به صورت کامل به اهداف خود نرسیده است و به صورت کلی همچنان انتظار می رود با اجرای کامل آن در آینده طرح زیرساخت‌های لازم برای انتقال آب شرب شهرهای مرکزی، جنوب و غرب خوزستان برای ۲۶ شهر و یک هزار و ۶۰۸ روستا در پایان دوره طرح، با منبع آبگیری از دریاچه سد دز در مجموع ۴.۷ میلیون نفر را زیرپوشش قرار می‌دهد. این طرح اکنون ۴۵ درصد پیشرفت فیزیکی دارد و از رودخانه کرخه تامین آب شود.

طرح تغییر منبع طرح غدیر از رودخانه کرخه به دز (اتصال طرح غدیر به رودخانه دز) به واسطه مشکلاتی که در تأمین آب از کرخه رخ داد مطرح شده و انتظار می رود با اجرای آن که یک طرح میان مدتی است، احداث ۷۶ کیلومتر خط انتقال آب که ۱۰ متر مکعب بر ثانیه آب از منابع رودخانه دز و از محل کانال موسوم به "اسپیل کرخه" (کانال ارتباطی رودخانه‌های دز و کرخه) تامین می‌کند اجرایی شود.

در همین راستا، دولت سیزدهم از ابتدای فعالیت خود به صورت ویژه این پروژه را پیگری می‌کند. بر این اساس، معاون اجرایی رئیس جمهور از بهره برداری طرح آبرسانی غدیر در استان خوزستان در خردادماه ۱۴۰۱ خبر داد.

سید صولت مرتضوی تاکید کرده است:« طرح آبرسانی غدیر با هدف ایجاد زیرساخت‌های لازم برای انتقال آب شرب شهرهای مرکزی، جنوب و غرب خوزستان برای ۲۶ شهر و ۱۶۰۸ روستا در پایان دوره طرح با منبع آبگیری از دریاچه سد دز در مجموع ۴.۷ میلیون نفر را تحت پوش قرار می‌دهد.»

از سوی دیگر،  مدیرعامل شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور با اشاره به عزم دولت برای برطرف کردن مشکلات آب و فاضلاب خوزستان، گفت:« این طرح نخستین دستاورد سفر رئیس‌جمهوری و پیگیری‌های وزیر نیرو در حوزه تامین آب است و اکنون این طرح بیش از ۵۳‌درصد پیشرفت دارد. »

پیگیری فاضلاب اهواز در ۱۹۲ جبهه کاری

علاوه بر طرح آبرسانی غدیر، پیگیری پروژه عظیم فاضلاب اهواز نیز از دیگر واجبات حل مسئله آب در خوزستان به حساب می‌آید.

در همین راستا، طرح جامع فاضلاب اهواز در طی ۳۰ سال گذشته تنها ۴۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته است اما در حال حاضر مقرر شده است تا این پروژه در دولت مردمی ظرف دو یا سه سال آینده این پروژه به اتمام برسد.

بر این اساس در مرحله اول ضمن جمع آوری و انتقال فاضلاب به تصفیه خانه ها، از ورود آلودگی به شهر اهواز جلوگیری به عمل آید.

این طرح که اعتبار ۱۰۰ میلیون یورویی صندوق توسعه را نیز به عنوان پشتوانه مالی درکنار خود می‌بیند، در دولت سزدهم سرعت گرفته و جبهه‌های فعالیت آن با دستور مستقیم رئیس جمهور افزایش یافته است. بر این اساس در حال حاضر ۱۹۲ جبهه کاری در پروژه فاضلاب اهواز فعال است که ۹۵ ۹۵ جبهه کاری توسط قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء و ۹۷ جبهه کاری دیگر توسط پیمانکاران شرکت آب و فاضلاب استان مشغول به کار خواهد بود.

در همین رابطه، مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب خوزستان  با اشاره به اینکه این فعالیت‌ها اصلاح و مرمت براساس طرح جامع فاضلاب اهواز  انجام می‌شود، بیان کرد: در این طرح‌ها ضمن اصلاح و مرمت خطوط ریزشی، لوله گذاری جدید در خطوط شبکه فاضلاب نیز انجام می‌شود.

جهاد آبرسانی ۱۱۰۱ روستای خوزستان را سیراب کرد

در کنار دو پروژه فاضلاب اهواز و طرح آبرسانی غدیر، پیگیری پروژه آبرسانی روستایی و حل مسئله آب روستاییان در قالب پروژه جهاد آبرسانی از دیگر پروژه‌های بزرگ دولت به منظور کاهش مشکلات آبی خوزستان است.

زیرساخت‌های تامین آب شهری و روستایی ایران نسبت به سایر نقاط دیگر دنیا، تفاوت معناداری دارد، بر این مبنا، در حال حاضر بیش از ۹۹.۵ درصد از شهرهای کشور و بیش از ۸۰ درصد از جمعیت روستایی به آب شرب بهداشتی پایدار دسترسی دارند.

با این وجود، ارتقای هرچه بیشتر شاخص‌های فعلی به خصوص در بخش روستایی با روی کار آمدن دولت مردمی در دستور کار وزارت نیرو قرار گرفته است. بر این مبنا جهاد آبرسانی با هدف ارتقای شاخص‌های دسترسی جمعیت روستایی به آب پایدار شهری جزء اولویت‌های وزارت نیرو قرار دارد تا از این طریق با استفاده از ابزارهایی نظیر تخصیص، توسعه زیرساخت توزیع آب و سایر ساخت و سازهای مورد نیاز شرایط جهش در آبرسانی روستایی مهیا شود.

بر مبنای جزئیات منتشر شده از برنامه جهاد آبرسانی، وزارت نیرو در صدد است تا در قالب یک برنامه ۳ ساله تا پایان دولت سیزدهم زمنیه رشد ۱۰ درصدی شاخص‌های مذکور را فراهم کرده و جمعیت تحت پوشش آب شرب پایدار بهداشتی را  از ۸۰ درصد به بیش از ۹۰ درصد برساند.

در همین رابطه ۲ جزء گروه‌های جهادی تخصصی حوزه آب به همراه خیرین در کنار متولیان دولتی این حوزه  ۳ ضلع مثلث جهاد آبرسانی را تشکیل می‌دهند.

در این‌باره، میثم جعفرزاده‌، رئیس مرکز جهاد آبرسانی وزارت نیرو در گفت‌وگویی ضمن تشریح اهداف تشکیل مرکز جهاد آبرسانی وزارت نیرو می‌گوید: «تمرکز روی نیازهای آبی ضروری با محوریت تامین نیاز شرب در مناطق مختلف شهری و روستایی از اهداف اساسی این مرکز است که به وسیله توسعه و تعامل با تشکل‌های جهادی، گروه‌های مردم نهاد و خیرین در  اجرای طرح‌های آبرسانی پیگیری خواهد شد.»

در همین خصوص بر اساس آخرین اطلاعات موجود، تا کنون ۱۱۰۱ روستا در قالب این جهاد آبرسانی در خوزستان آبرسانی شدند که ۶۱۵ روستا از این آمار فاقد آب شرب پایدار و بهداشتی بودند.

همچنین در ۸ ماه گذشته ۴۸۶ روستا با ۴۸ هزار خانوار صفر تا شش ساعت داشتند اما اکنون به صورت کامل آبرسانی شدند.

با توجه به عملکرد ۶ ماهه دولت به نظر می‌رسد، مشکلات آبی خوزستان علی‌رغم کمبود بارش جدی به صورت قابل توجه مدیریت شده و تا پایان دولت مردمی باید منتظر پایان وعده‌ها و حل مشکل آب خوزستان باشیم.