امنیت انرژی ایران به خطر افتاده است؟

رئیس کمیسیون انرژی و محیط‌زیست اتاق تهران، قطعی گاز و خاموشی برق در زمستان سال ۱۳۹۹ و تکرار خاموشی‌‌‌ها در خرداد ۱۴۰۰ را نشانه‌‌‌ای از به خطر افتادن امنیت انرژی در ایران دانست و گفت: کاهش سرمایه‌گذاری‌‌‌ها در صنعت آب و برق به‌‌‌ویژه پس از تحریم‌‌‌ها باعث آسیب‌‌‌پذیری فرآیند تامین مطمئن انرژی در کشور شده است.به گزارش اتاق تهران، رضا پدیدار افزود: مداخلات دولت در قیمت‌گذاری‌‌‌ها هم انگیزه سرمایه‌گذاری در تولید انرژی، توزیع و انتقال آن و همچنین بهینه‌‌‌سازی و افزایش بهره‌‌‌وری انرژی را از بین برده و بر وخامت اوضاع افزوده است.

وی با اشاره به لزوم ایجاد تغییرات ساختاری در این عرصه، تصریح کرد: در صورت تجدید ساختار صنعت برق، فرآیند جایگزینی سیستم‌های انحصاری با شرایط رقابتی می‌‌‌تواند به تک‌‌‌تک مشتریان اجازه انتخاب عرضه‌‌‌کنندگان برق را بدهد و پیکربندی مجدد را شامل می‌شود. به این ترتیب تجدید ساختار صنعت برق به معنای شکست انحصار عمودی دولت بر صنعت از طریق جداسازی زنجیره یکپارچه عمودی و بر هم تنیده تامین برق و تفکیک در قالب بخش‌‌‌های رقابت‌‌‌پذیر و رقابت‌ناپذیر است.

عضو هیات نمایندگان اتاق تهران با بیان اینکه تولید برق چهار رکن دارد، توضیح داد: تولید، انتقال، توزیع و بازار خرده‌‌‌فروشی که با تجدید ساختار در آن تولیدکنندگان تمام مراحل تولید، انتقال و توزیع را انجام می‌دهند. در این فرآیند ایجاد بازار رقابتی برق (عمده‌‌‌فروشی) از اولین بخش‌‌‌هایی است که موردتوجه برنامه‌‌‌ریزان و سیاستگذاران ساختار جدید قرار می‌گیرد.

رئیس کمیسیون انرژی و محیط‌زیست اتاق تهران افزود: بخش دیگری که به دنبال بخش تولید امکان ایجاد رقابت در آن وجود دارد، بخش فروش است. به‌‌‌این‌‌‌ترتیب با تجدید ساختار، رقابت در بخش‌‌‌های عمده‌‌‌فروشی و خرده‌‌‌فروشی برق وارد شده و بازارهای عمده‌‌‌فروشی به شکلی سازمان‌‌‌دهی می‌‌‌شوند که چند شرکت تولید برق برای فروش برق در تولید متمرکز برق یا از طریق قراردادهای دوجانبه با خریداران به رقابت بپردازند. در این حالت انتقال و توزیع هنوز هم انحصار طبیعی تلقی می‌‌‌شوند و نیازمند تنظیم هستند تا از دسترسی آزاد و بدون تبعیض تمام شرکت‌کنندگان بازار به شبکه انتقال اطمینان حاصل شود.

پدیدار در تشریح اهداف کلان صنعت برق کشور به سایت اتاق ایران گفت: نیاز به تغییر قوانین تنظیمی و نظارتی، ضرورت تحقق سیاست خصوصی‌‌‌سازی جامع، توجه به ‌‌‌پیش‌بینی کاهش هزینه‌‌‌ها با مشارکت بخش خصوصی، بی‌‌‌انگیزگی در نوآوری و ابداع در محیط‌‌‌های تنظیمی و نظارتی و بهبود توجه به مشتریان با افزایش رقابت، بخشی از موضوعاتی هستند که باید در این حوزه تغییر کنند.

وی ادامه داد: اصلاحات و تجدید ساختار صنعت برق آثار اجتماعی متعددی نیز به همراه دارد که از آن جمله می‌‌‌توان به بهبود شرایط اجتماعی و کاهش فقر، نظام‌‌‌مند شدن بخش‌‌‌های رقابتی صنعت برق از لحاظ سازگاری با محیط‌‌‌زیست و حفاظت از مصرف‌کننده و کاهش آلودگی هوا اشاره کرد. متکی‌شدن صنعت برق ایران برای توسعه این صنعت به درآمدهای داخلی خود به‌‌‌جای بودجه عمومی نیز فرآیندی بلندمدت و هزینه‌زاست که باید چاره‌‌‌ای برای این امر اندیشید. با وجود تمامی موارد ذکرشده، خبرگان روند تجدید ساختار صنعت برق ایران را مثبت ارزیابی می‌کنند و تداوم استراتژی‌‌‌های تجدید ساختار صنعت برق را لازم و ضروری می‌‌‌دانند.