کمبود آب بر تنش‌های اجتماعی تاثیرگذار است / جیره بندی تهدید یا واقعیت؟

سال‌هاست که زنگ خطر بحران آب در کشور به صدا درآمده است و در یک قدمی بحران آبی قرار گرفته‌ایم. آمارهای منتشر شده نیز نشان می‌دهد که حال منابع آبی در کشور خوش نیست و تا دیر نشده باید فکری برای آن کرد. با توجه به پیش‌بینی سازمان هواشناسی که پاییزی کم بارش در پیش داریم این مساله شدت خواهد گرفت، طی صد‌ها و هزاران سال میانگین بارش در کشور ۲۵۰ میلیمتر در سال بود که اکنون به حدود ۲۰۰ میلیمتر در سال کاهش یافته و همچنان نیز در حال کمتر شدن است. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که بارش‌ها تا سال ۲۰۵۰ همچنان رو به کاهش خواهد بود.

اکنون هشداری برای تهران صادر شده است که آب سدها رو به اتمام است و تهران تنها فقط برای ۱۰۰ روز آب دارد. این خبر موجب نگرانی بسیاری از شهروندان شد و شاید هم تغییری در میزان مصرف به وجود آورده است. اخیرا  مهدی پیرهادی با اشاره به این خبر، در صحن شورای شهر اعلام کرده است که درصورتی که بارش ها کاهش پیدا کند و در تهران هیچ بارانی نبارد این خبر صحت دارد.  با توجه به کمبود بارش‌ها، می‌توان متوجه شد که وضعیت ذخایر آبی با مشکل اساسی مواجه است.

آغاز سال آبی جدید

نادر جلالی کارشناس انرژی، در ارتباط با بحران بی آبی به گسترش نیوز گفت: سال آبی جدید یک ماهی می شود که شروع شده و متاسفانه در اکثر نقاط کشور بارش به میزان لازم نبوده و ما با کمبود بارش نسبت به میانگین دراز مدتی که در سال گذشته داشتیم مواجه هستیم.

این کارشناس انرژی ادامه داد: در مدت این یک سال هم، میزان آب مصرفی از ذخایر سال گذشته بوده که در مخازن وجود داشته است. شایعاتی درباره جیره بندی آب وجود دارد که بنده می دانم چقدر صحت دارد. امکان دارد کمبود آب به چنین بحث هایی دامن بزند.

جلالی خاطرنشان کرد: واقعیت این است که ما با کمبود آب و همچنین کمبود بارش‌ها مواجه هستیم. در چنین شرایطی چاره جز رعایت در مصرف آب نداریم. البته به این معنی نیست که  آب جیره بنده شود یا سهمیه بندی صورت گیرد، به این معنی است که ما درست مصرف کنیم.

وی ادامه داد: درست مصرف کردن به معنی کم مصرف کردن نیست. درست مصرف کردن باید در فرهنگ عمومی جا بی افتد. آب مایع حیات است و باید توجه ویژه ای به درست مصرف کردن شود چراکه زندگی بشر به آب بستگی دارد.

جلالی در ارتباط با پیامدهای کمبود آب در جامعه گفت: کمبود آب بر سلامت عمومی، بهداشت، اعصاب و روان جامعه، تنش های اجتماعی تاثیر گذار است. چاره ای به جز مدیریت مصرف وجود ندارد تا دچار چنین مشکلاتی نشویم.

وی افزود: باید باور کنیم که در یک منطقه خشک درحال زندگی هستیم. رسانه ها می توانند کمک کنند که چنین باوری به صورت فرهنگ در جامعه جا بی‌افتد. وقتی چنین باوری در ذهن مردم باشد، مصرف کنترل و مدیریت می شود. ورودی های آب ما به صورت سالانه درحال کم شدن است و بارش ها بسیار کم شده و می توان گفت در همه جای دنیا چنین مشکلی وجود دارد.

این کارشناس انرژی ادامه داد: ما باید بپذیریم در کشور ما خشکسالی یک پدیده طبیعی است. باید بدانیم حجم آب دردسترس ما همین میزان است. اولویت مصرف باید در آب شرب با جدیت مورد توجه قرار گیرد. سرانه مصراف خانگی در تهران روزانه ۱۸۰ لیتر بوده و این مصرف باید تقریبا به نصف برسد.

جلالی افزود: در بحث آب غیر شرب، صنعتی و کشاورزی هم باید بحث کنترل صورت گیرد و مدیرت شود. شاید لازم باشد بخشی از حق آبه صنعت و کشاورزی را به آب شرب تخصیص دهیم که البته این هم راه چار نیست ولی یک گزینه اجتناب ناپذیر است. اگر چنین اتفاقی صورت گیرد، می توان به صورت موقتی از بحران خارج شد.

وی ادامه داد: باتوجه به وضعیت آبی که ایران در آن قرار دارد باید دیپلماسی قوی را در راستای کنترل مصرف آب پیش بگیرد. متاسفانه تاجایی که بنده اطلاع دارم بخشی از آبهای داخل کشور، حوزه های آبخیزشان درخارج کشور قرار دارد، مانند رودخانه هامون یا رودخانه‌های مرزی مانند ارس. یک دیپلماسی قوی بین المللی را باید داشته باشیم که خیلی توانمند در این زمینه نبودیم و نتوانستیم حقابه خود را از هیرمند بگیریم.

جلالی ادامه داد: مشابه این بحث هم در سرشاخه های دجله و فرات رخ داده است که  ما سکوت کردیم و از کنارش گذشتیم و هیچ اعتراضی از جانب ایران صورت نگرفت. در بحث چشمه ثریا و سرچشمه آب ارس هم اتفاقاتی صورت گرفت که فقط رسانه‌ها واکنش نشان دادند و همین واکنش موجب شد تا ایران هم اندک اعتراضی بکند. بنابراین در بحث دیپلماسی بین المللی آب، ایران بسیار ضعیف عمل کرد.

این کارشناس انرژی گفت: در بحث آب های داخی و منابع آب که در داخل کشور وجود دارد اخیرا دولت سیزدهم یک سری اقدامات  را در بحث رعایت الگوی کشت و همچنین توصیه به کشاورزان و مدیریت آب‌های کشاورزی انجام داده است. این امر می تواند خیلی بیشتر از اینها ادامه پیدا کند.

جلالی درپایان صحبت هایش تاکید کرد: سیاست گذاری‌ها درباره منابع آبی کشور با توجه به حساسیتی که در حوزه آب وجود دارد باید خیلی قوی‌تر باشد و باید برای هر قطره آب برنامه داشته باشیم. به صورتی مصرف آب مدیریت شود که دچار بحران نشویم. در این زمینه می توانیم خیلی فعال تر عمل کنیم و امید است دولت سیزدهم با برنامه‌هایی که در این زمینه دارد بتواند بسیار موفق عمل کند.