در بررسی صمت از آینده فروش نفت ایران مطرح شد
تلاش برای حفظ مشتریان قدیمی
فروش نفت ایران، همواره با مشکلات بسیاری همراه بوده که یکی از بزرگ‌ترین دلایل آن، بحث تحریم است؛ تحریم‌هایی که از سوی امریکا و کشورهای اروپایی صورت گرفته است، اما باوجود این سختی‌ها، ایران نفت خود را به کشورهایی که متقاضی نفت هستند، صادر می‌کند.
البته در حال حاضر و برای از دست ندادن مشتری‌های موجود، ایران مجبور است نفت خود را با کمی کاهش نرخ به‌فروش برساند، اما چنین تحریم‌هایی، نه‌تنها در بحث صادرات تاثیر خود را گذاشته که در بحث بازگشت پول نیز، موثر بوده است. حال این پول‌ها، باتوجه به وضعیت تحریم‌ها و همکاری نکردن بسیاری از بانک‌های خارج از کشور، چگونه به ایران پرداخت می‌شوند و آینده نفت باتوجه به تغییر و تحولات جهانی به چه سمت‌وسویی می‌رود؟ صمت در این گزارش به بررسی آینده فروش نفت و تغییر و تحولات نرخ نفت پرداخته است.
تاثیر جنگ اوکراین و روسیه بر بازار حامل‌های انرژی
تحولات اخیر در جهان، سبب شده است تا نرخ حامل‌های انرژی به‌ویژه بهای نفت، بازیچه دست برخی کشورها قرار گیرد. از طرفی، جنگ میان روسیه و اوکراین، بر نوسان تولید و قیمت انرژی نقش مهمی را ایفا کرده است. باتوجه به این جنگ، تولیدکنندگان عضو اوپک و اوپک‌پلاس، بازارهای جهانی را رصد می‌کنند تا متوجه شوند که تصمیم روسیه برای ارسال گاز به اروپا چه خواهد بود؟ همچنین بسیاری از کارشناسان، نظراتی را در ارتباط با آینده نرخ نفت جهانی مطرح کرده‌اند.
پول‌های صادرات نفت چگونه بازمی‌گردند؟
علی‌اصغر زرگر، کارشناس مسائل خاورمیانه در گفت‌وگو با صمت، در ارتباط با توافق ایران و عربستان و همچنین آینده فروش نفت ایران اظهار کرد: با برقراری مجدد روابط دیپلماتیک ایران و عربستان، تاحدودی تنش‌ها در منطقه و به‌ویژه خلیج‌فارس کمتر خواهد شد. همچنین، این توافق می‌تواند ارتباط ایران با سایر کشورهای عربی را بهبود بخشد، اما به‌نظر نمی‌رسد، این توافق در صادرات نفت ایران، تاثیر چندانی داشته باشد. وی افزود: نفت ایران شامل تحریم‌ها است و نمی‌توانیم پول فروش نفت را به‌سادگی از طریق تبادلات بانکی و به‌صورت رسمی در یک کشور دیگر ذخیره یا وارد کنیم.
این کارشناس مسائل خاورمیانه گفت: بنابراین، این پول‌ها به صورت‌های غیرمستقیم در کشور سومی برای تجارت پایاپای بلوکه می‌شوند و با خرید کالا، از آن پول استفاده می‌کنیم. باتوجه به اینکه ما نفت را به گونه‌های متفاوتی می‌فروشیم و در واقع تحریم‌ها را دور می‌زنیم، میزان و نرخ فروش نفت نیز مشخص نیست.
وی افزود: در عین حال، اگر روابط با عربستان را چراغ سبزی برای اروپایی‌ها و امریکایی‌ها در راستای پایان تنش در منطقه در نظر بگیریم، این امکان وجود دارد که در آینده‌ای نزدیک، توافق رفع تحریم‌ها انجام شود. در این صورت، اثرات روابط با عربستان می‌تواند منجر به مذاکره با امریکا و همچنین اروپا شود.
زرگر در ادامه اظهار کرد: باتوجه به آنکه دوران کرونا را پشت‌سر گذاشته‌ایم، بسیاری از کشورها چرخه تولید را به جریان انداخته‌اند و همچنین بحث گردشگری رونق بسیار گرفته است. بنابراین، می‌توان گفت دنیا به‌نحوی، به این ماده اولیه (نفت) نیازمند است.
این کارشناس مسائل خاورمیانه گفت: نفت ایران به‌اندازه کافی مشتری دارد. بنابراین، دست ایران تاحدودی برای فروش نفت باز و نظر دولت بر این است که نفت ایران به‌میزان کافی و بدون دردسر به‌فروش می‌رسد.
اقدام اوپک برای تعادل در قیمت
وی بااشاره به اقدام اخیر کشورهای عضو اوپک، برای بازگشت تعادل به نرخ نفت گفت: این کشورها برای اینکه نرخ‌ها را متعادل و از کاهش بیش از اندازه قیمت‌ها در بازارهای جهانی جلوگیری کنند، بر کاهش روزانه یک میلیون بشکه از سهمیه‌ها توافق کردند؛ هرچند این اقدام در کوتاه‌مدت تاثیر زیادی بر بازار نخواهد داشت.
زرگر در ادامه این گفت‌وگو عنوان کرد: بنابراین، اگر بخواهیم درباره نفت ایران آینده‌نگری کنیم، باتوجه به میزان عرضه نفت در بازار و همچنین تقاضایی که تاحدودی رو به افزایش است، یک‌سری نشانه‌هایی وجود دارد که بعد از کرونا، کشورها در حال پیشرفت اقتصادی هستند و همچنین در بحث گردشگری، نیاز به نفت دارند. به‌نظر می‌آید، کشورهایی مانند امریکا و همچنین کشورهای اروپایی، خیلی در بند کنترل فروش نفت ایران و دور زدن تحریم‌ها توسط ایران برای فروش نباشند و ایران بتواند نفت خود را به‌فروش برساند.
این کارشناس مسائل خاورمیانه افزود: احتمال دارد، فروش نفت توسط ایران، با اندکی کاهش نرخ همراه باشد، به‌دلیل آنکه بتواند مشتری‌های فعلی خود را حفظ کند. مسئله بعد، برگشت پول حاصل از فروش نفت است. چنین موضوعی مربوط می‌شود به آنکه آیا ایران می‌تواند با امریکا و کشورهای اروپایی، سر میز مذاکره بنشیند یا خیر؟ اگر چنین اقدامی انجام شود، دست ایران برای آنکه بتواند پول حاصله از فروش نفت را به‌راحتی صرف خریدهای خارجی کند، باز خواهد بود و آنچه را نیاز است، به داخل کشور بیاورد. اینجا است که باید منتظر بود و دید که تا چه میزان می‌شود به کاهش تورم و همچنین کاهش نرخ ارز و بالا رفتن ارزش پول ملی امیدوار بود.
وی گفت: چنین موضوعاتی بیشتر در حد حدس و گمان مطرح می‌شوند، اما امید می‌رود باتوجه به مسئله عرضه و تقاضا در بازار نفت، ایران تا زمانی که تولید نفت داشته باشد، مشتری در بازار جهانی خواهد داشت.
زرگر خاطرنشان کرد: بازگشت پول نفت ایران و همچنین میزان فروش، در هاله‌ای از ابهام است. به‌دلیل آنکه هرگونه اطلاعات رسمی، سبب می‌شود تا کشورهایی که ایران را تحریم کرده‌اند، از این اطلاعات سوءاستفاده و مسیر نقدینگی گردش ارز را مسدود کنند.
وی افزود: بخشی از این پول‌ها، توسط بانک‌هایی که رفتار دوستانه‌ای با ایران دارند، نگه داشته می‌شود و ایران این مبالغ را صرف خریدهای خارجی می‌کند. بخش دیگری هم، به‌صورت تجارت پایاپای انجام می‌شود. بخش دیگر نیز، ارزهایی است که به‌صورت غیرمستقیم وارد کشور می‌شود، اما در هر صورت، اطلاعات دقیق و روشنی در دست نیست؛ زیرا دادن هرگونه اطلاعات روشن می‌تواند موجب سوءاستفاده تحریم‌کنندگان قرار گیرد.
زرگر ادامه داد: انتقال ارز همواره با سختی‌هایی همراه بوده است، اما امروز باوجود ارزهای دیجیتال، اندکی کار آسان‌تر شده است. البته باتوجه به ارز دولتی در اختیار بانک مرکزی و ارتباطات وسیع با بانک‌های کشورهای دوست، این امکان وجود دارد که در آینده نزدیک بتوان از این طریق، انتقال ارز حاصل از فروش نفت را انجام داد.
آمار درستی از میزان فروش نفت ایران نداریم
حسین وکیلی، کارشناس انرژی در گفت‌وگو با صمت گفت: بازار انرژی، در حال حاضر، باتوجه به تحولات سیاسی در روسیه و در ارتباط با حملات این کشور به اوکراین، تحت‌تاثیر نوسان عرضه قرار گرفته و در نتیجه، بی‌نظمی در عرضه و توزیع انرژی، اتفاق افتاده است که با شروع فصل زمستان و افزایش نیاز صنایع و مصارف خانگی و کارخانجات به انرژی، این بحران تشدید خواهد شد.
نفت ۱۳۰ دلاری در راه است
وکیلی ادامه داد: پیش‌بینی می‌شود بهای نفت تا بشکه‌ای ۱۲۰ الی ۱۳۰ دلار برسد. در حال حاضر تولیدکننده‌های گروه اوپک و اوپک‌پلاس در واقع تحولات بازار جهانی را رصد می‌کنند و منتظر هستند تا ببینند، تصمیم نهایی روسیه برای ارسال گاز به اروپا در ماه‌های آینده چه خواهد شد و از طرفی، برخورد اروپا در راستای تحریم‌هایی که اعمال کردند، برای روسیه چه سمت‌وسویی پیدا خواهد کرد.
این کارشناس انرژی گفت: از طرف دیگر هم، باید دید کشورهایی مانند عربستان‌سعودی و ایالات‌متحده، تا چه میزان می‌توانند بازار را از نظر عرضه در تعادل حفظ کنند و ایالات‌متحده هم تا چه میزان می‌تواند ذخایر موجود را برای کنترل قیمت‌ها و کنترل عرضه آزاد کند.
وکیلی خاطرنشان کرد: باتوجه به روند شرایط سیاسی موجود در منطقه خاورمیانه و روسیه در ارتباط با عرضه نفت و گاز،در حال حاضر، تصمیم به این شکل است، مگر اینکه تحولات خاصی اتفاق بیفتد. این تحولات می‌تواند در راستای بهبود شرایط یا مسائلی که شدت بحران‌ها را افزایش می‌دهد، باشد. بنابراین، باید دید شرایط نرخ نفت و سایر حامل‌های انرژی، تحت این شرایط خاص، چه مراحل و فرآیندی را طی خواهند کرد.
آینده صادرات نفت
وی در ارتباط با آینده صادرات نفت، باتوجه به شرایط سیاسی موجود در ایران گفت: نفت ایران مدت‌ها است که از حالت تجارت طبیعی، به‌صورت سهمیه مشخصی که در اوپک دارد و استحصال طبیعی که از منابع نفتی داشته، خارج شده است. در واقع باتوجه به تحریم‌هایی که از طریق ایالات‌متحده و برخی کشورهای اروپایی اعمال شده، بازار نفت ایران از وضعیت طبیعی درحوزه میزان تولید، مصرف داخل و صادرات و درآمد حاصل از فروش نفت شرایط مشخصی براساس توافقات داشت.
وی افزود: در چند سال اخیر که جریان تحریم‌ها به‌شدت افزایش پیدا کرده، این آمارها از نرم طبیعی خود خارج شده است. بنابراین آمار درستی از اینکه نفت ایران به چه میزان در بازارهای صادراتی در حال فروش است، موجود نیست. در حقیقت، چنین اطلاعاتی باتوجه به شرایطی که کشور در تحریم به سر می‌برد، به صلاح نیست که انتشار پیدا کند.
این کارشناس انرژی گفت: برای مثال، کشوری مانند چین و برخی کشورهایی که معافیت‌هایی را توانسته‌اند از ایالات‌متحده بگیرند، می‌توانند به نفت ایران دست پیدا کنند،اما اینکه این مقدار چه میزان خواهد بود و آیا ایران می‌تواند میزان عرضه صادراتی خود را به‌میزان مورد نیاز بازار افزایش دهد، کمی جای تردید دارد. به‌دلیل آنکه، سال‌ها می‌شود که ما سرمایه‌گذاری کافی در بخش نفت را انجام نداده‌ایم و همچنین، در بخش استخراج، چاه‌های موجود هم اغلب به نیمه و سال‌های آخر عمر خود رسیده‌اند و نیاز به حفاری‌ها و شناسایی‌های منابع جدید و همچنین نقاط جدید وجود دارد تا بتوانیم همچنان در بین صادرکنندگان و تولیدکنندگان عمده جهان قرار بگیریم.
نیاز به سرمایه‌گذاری در زیرساخت
وی گفت: اگر بخواهیم میزان تولید و استخراج خود را در زمینه صنعت نفت و گاز افزایش دهیم، به‌طورقطع نیازمند سرمایه‌گذاری کلان هستیم. اینها فاکتورهایی هستند که در بخش صنعت نفت و گاز، می‌توانند بازار تولید، عرضه و صادرات ایران را به‌شدت تحت‌تاثیر قرار دهند. اتفاقات بین‌المللی هم از نظر سیاست‌های عمومی و جهانی، باید از منظر سمت‌وسویی که دارد، تحت نظارت دقیق قرار گیرد که آیا به‌سمت آرامش پیش می‌رود یا اینکه برای مثال، بحران‌هایی که در جنگ بین روسیه و اوکراین وجود دارد، چه اتفاقاتی را رقم خواهد زد؟
وکیلی در ادامه گفت: روسیه یکی از تولیدکننده‌های عمده نفت و گاز است که اروپا و کشورهای جامعه اروپا و کشورهای غربی، حتی کشورهای آسیای‌شرقی مانند ژاپن و کره‌جنوبی که از کشورهای بزرگ صنعتی و مصرف‌کننده نفت و گاز هستند، به‌نوعی در سمت‌وسوی مخالفت با جنگ اوکراین هستند. در راستای تحریم روسیه امکان دارد به‌دنبال اعمال تحریم‌هایی باشند که با هدف خرید، سطح عرضه را کاهش می‌دهد و سطح عرضه به‌شدت محدود خواهد شد. در نتیجه، بالا بودن تقاضا به‌ویژه در فصل سرد، قیمت‌ها می‌تواند ، روند رو به رشدی داشته و آثار این جریانات در اقتصاد کشورهای دنیا تاثیرگذار باشد.
استفاده از توان دانش‌بنیان‌ها
وی در ارتباط با نقش شرکت‌های دانش‌بنیان و تاثیر آن بر صنعت نفت اظهار کرد: شرکت‌های دانش‌بنیان در واقع در بخش صنایع پایین‌دستی می‌توانند در صنعت نفت و گاز موثر باشند. در واقع، می‌توانند در بخش فرآورده‌های نفتی، گازی و پتروشیمی تاثیرگذار باشند. این کارشناس انرژی در ادامه گفت: شرکت‌های دانش‌بنیان از طریق نوآوری‌هایی که با پیشرفت‌های تکنولوژیکی در کشور ما و در این کشورها، حاصل شده است، فرآورده‌ها را تنوع می‌بخشند و ما در حال حاضر از نظر تامین فرآورده، کمابیش مشکلی نداریم. اما در صنایع بالادستی، با مشکلاتی مواجه هستیم و عمده مشکلات این حوزه به تامین اعتبار و کمبود تکنولوژی باز می‌گردد. وی گفت: دانش‌بنیان‌ها می‌توانند در بخش صنایع بالادستی، نقش موثر و تاییدکننده‌ای داشته باشند. شرکت‌های دانش‌بنیان بیشتر در راستای تحقیق، توسعه و تولید فرآورده‌های جدید و صنایع پایین‌دستی، موثر هستند؛ اما در صنایع بالادستی؛ شرکت‌های بزرگی وجود دارند که دارای توان مالی بسیار بالا و تکنولوژی عظیم و جدیدی و دارای شهرت و بسیار انگشت‌شمار هستند.
سخن پایانی
باوجود محدودیت‌های ناشی از تحریم و مشکلات فروش نفت ایران، صادرات این کالا ادامه دارد. با اینهمه بازگشت پول‌های حاصل از فروش نفت با مشکلات جدی همراه است. از طرف دیگر، وجود هر تنشی در جهان، سبب می‌شود تا طلای سیاه دستخوش تغییراتی غیرقابل‌پیش‌بینی شود.چنانچه جنگ میان اوکراین و روسیه هم بر بازار این ماده مهم و حیاتی بی‌تاثیر نبوده است. رقابت در بحث فروش نفت نکته‌ای حائز اهمیت است که دارندگان این منبع استراتژیک با فروش نفت ارزان‌تر در تلاش برای پیروزی در این بازار رقابتی هستند.
ارسال نظر