قیمت دلار از برجام اثر می پذیرد؟

به دنبال نشست روز گذشته کمیسیون مشترک برجام، روزنامه نیویورک تایمز مدعی توافق ایران و آمریکا بر سر نحوه چگونگی بازگشت به برجام شده است. به نوشته این روزنامه، ایالات متحده و ایران از طریق واسطه‌ها توافق کردند که دو گروه کاری ایجاد شود تا هر دو کشور به توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ بازگردند.

با این حساب به نظر می‌رسد امیدواری به خروج برجام از بن‌بست دوباره قوت گرفته است گرچه تاکید می‌شود که مذاکرات این‌بار روندی طولانی و فرسایشی دارد.

به اعتقاد فعالان بازار ارز، تا پیش از این اخبار برجامی تب‌وتاب بیشتری در بازار ارز ایجاد می‌کرد اما ظاهرا این روزها معاملات چندان تحت تاثیر سیگنال‌های مثبت برجامی نیست. تا جایی که دلار حتی در روزهای میانی هفته جاری که ایران در حال مذاکره در وین بود، نه تنها کاهش نداشت که افزایشی هم شد.

از تاثیر روانی برجام بر بازار که بگذریم، سوال اینجاست که عملیاتی شدن بازگشت طرفین به برجام چه تاثیری می‌تواند روی قیمت دلار بگذارد؟ آیا واقعا برجام در شرایط فعلی اقتصاد ما می‌تواند همان چوب جادویی باشد که مسئولان مدت‌هاست از معجزه آن بر بر بازار می‌گویند؟

پاسخ بهاءالدین حسینی هاشمی، کارشناس امور بانکی، به این سوال منفی است. به اعتقاد این کارشناس اقتصاد ما شبیه بیماری است که ۴۰ درجه تب دارد. برجام هم نهایتا دارویی است که می‌تواند این تب را یک درصد کاهش دهد اما در نهایت بیمار کاملا خوب نمی‌شود فقط مرگ او کمی به تعویق می‌افتد.

این کارشناس عنوان می‌کند: ما مشکلات زیربنایی زیادی در حال حاضر داریم که باعث می‌شود برجام تاثیر معجزه‌آسایی که برخی از آن دارند را نداشته باشد. از جمله نقدینگی زیاد، رقابت ناپذیری و دولتی بودن اقتصاد، کسری بودجه مزمنی که با استقراض تامین می‌شود، تولید و گمرک پر مسئله، مالیات‌ستانی نادرست است و…. حقیقت این است که این مشکلات با برجام حل نمی‌شود.

او می‌افزاید: مثلا ما با برجام می‌توانیم امور مربوط به حواله‌های بانکی را تسهیل کنیم اما وقتی پول و درآمدی نداریم چه چیزی را قرار است حواله کنیم؟ برجام قرار است به تولید کمک کند، اما وقتی قدرت خرید وجود ندارد که این تولیدات به فروش برسد چه فایده‌ای دارد؟ مردمی که به سختی می‌توانند معیشتشان را تامین کنند چگونه قرار است فرضا خودرو و لوازم خانگی تولید داخل را بخرند؟ پس باز هم با رکود مواجه می‌شویم.

کارشکنی نقدینگی

به باور حسینی‌هاشمی برجام نهایتا ۲۰ درصد مشکلات فعلی اقتصاد ما را حل کند و نباید فراموش کنیم که ۸۰ درصد همچنان پابرجاست.

اما آیا ۲۰ درصدی که این کارشناس به آن اشاره می‌کند بازار ارز را هم شامل می‌شود؟ او پاسخ می‌دهد: به تاثیر برجام در بازار ارز بیش از سایر بخش‌ها می‌توان امیدوار بود با این حال تقاضا در این بازار به علت نقدینگی زیاد، بالاست. پس هر چه دلار وارد کشور شود تقاضا برای آن هست و چون سیاست‌پولی ما درست نیست پول بد پول خوب را از دور خارج می‌کند.

این کارشناس توضیح می‌دهد: این یعنی ریال بد، دلار را از دور خارج می‌کند و آن را وارد کشورهای دیگری از جمله ترکیه و استرالیا و… می‌کند. بنابراین در نهایت باز ما با کسری ارز مواجه می‌شویم. نشتی و خروج ارز از کشور باعث می‌شود هر چه ارز به داخل بیاید هم باز عرضه ارز کم باشد.

حسینی‌هاشمی تاکید می‌کند: با این حساب برجام به جز تاثیر روانی آنی که دارد، تاثیر آنچنانی نمی‌تواند بر بازار ارز داشته باشد چرا که نقدینگی و خروج ارز اثر آن را خنثی می‌کند.