چرا زور بانک مرکزی به تورم نرسید؟

بانک مرکزی در اواخر بهار سال گذشته آمادگی خود برای اجرای سیاست هدفگذاری تورم را اعلام کرد و در این راستا هدف نرخ تورم را برای بازه یکساله ۲۲ درصد با دامنه مثبت و منفی دو واحد درصد تعیین کرد.

بدین منظور، مرکز اصلی سیاست‌های پولی و ارزی این بانک در سال گذشته معطوف به تورم هدف بود و برای رسیدن به آن، از ابزار مدیریت نرخ سود در بازار باز استفاده کرد که طی پارسال بانک مرکزی بر این امر متمرکز شد تا نرخ بهره بین بانکی کاهش پیدا کند و طبق آخرین اظهارات رئیس کل این بانک، میانگین نرخ سود بین بانکی به ۱۹.۷ درصد کاهش یافت.

در این بین کارشناسان اقتصادی موفقیت بانک مرکزی برای تحقق تورم ۲۲ درصدی را مستلزم همراهی دولت، کاهش کسری بودجه، پنهان نکردن کسری بودجه، موفقیت بانک مرکزی در عملیات بازار باز، هدف‌گذاری نرخ بهره و تورم می‌دانستند.

اما بررسی آمارها درباره وضعیت تورم در سال گذشته بیانگر این است که نرخ تورم سالانه اسفند ماه پارسال برای خانوارها به ۳۶.۴ درصد رسیده که نسبت به ماه قبل از آن (بهمن) ۲.۲ درصد افزایش را نشان می‌دهد.

همچنین نرخ تورم نقطه‌ای در اسفند ۱۳۹۹ به ۴۸.۷ درصد رسیده است؛ یعنی خانوارها به طور میانگین ۴۸.۷ درصد بیشتر از اسفند ۱۳۹۸ برای خرید یک «مجموعه کالاها و خدمات یکسان» هزینه کرده‌اند.

با این تفاسیر، موارد ذکر شده از وضعیت تورم پارسال گویای این است که بانک مرکزی نه تنها در رسیدن به تورم ۲۲ درصدی موفق نبوده است بلکه نتوانسته این متغیر را کنترل کند و مانع رشد افزایش قیمت‌ها شود؛ به گونه‌ای که نابه‌سامانی در بازار کالاهای اساسی مصداق این امر است.

بانک مرکزی: شوک ارزی مانع رسیدن به تورم ۲۲ درصدی شد

در این زمینه، یک مقام مسئول در بانک مرکزی درباره اینکه چرا نرخ تورم به ۲۲ درصد نرسید، اعلام کرد که در مسیر تحقق هدف‌گذاری تورم ابتدا بانک مرکزی خوب پیش رفت اما شوک ارزی در مهرماه سال گذشته دور از انتظار و برنامه ریزی‌ها بود و این بانک را از مسیر تحقق تورم ۲۲ درصدی خارج کرد.

وی افزود: از سوی دیگر، وضعیت بورس در سال گذشته در نزدیک نشدن به نرخ تورم هدفگذاری شده موثر بود؛ به این صورت که بازار در آن زمان خود را برای دلار ۴۰ تا ۵۰ هزار تومانی آماده می‌کرد که انتظارات تورمی را زیاد کرد اما در نهایت بازار ارز با افت‌های شدید مواجه شد.

نرخ دلار بالاتر از هدف تورمی است

این مقام مسئول ادامه داد: بانک مرکزی برای رسیدن به تورم ۲۲ درصد، نرخ دلار در سامانه نیما را ۱۷ هزار تومان پیش بینی کرد اما اینگونه نشد و در حال حاضر نرخ دلار ۵ تا ۶ هزار تومان از هدف تورمی این بانک بالاتر است.

وی با تاکید براینکه هدفگذاری تورم به این معناست که باقی سیاست‌های بانک مرکزی در این راستا تعیین شوند و حرکت کنند، گفت: بدین منظور نرخ سود سپرده‌های بانکی افزایش یافت.

به گفته او، یکی از اولویت‌های رئیس کل بانک مرکزی این است که حتی با تاخیر زمانی هم که شده به نرخ تورم هدفگذاری دست یافت.

این مقام مسئول در بانک مرکزی معتقد است که برخی از علل محقق نشدن نرخ تورم هدفگذاری شده در اختیار بانک مرکزی نبود. به عنوان مثال، اتفاق‌هایی که در بهمن و اسفند سال گذشته برای توزیع کالاهای اساسی رخ داد، خارج از اختیار بانک مرکزی بود و انتظارات تورمی را افزایش داد.