جلوگیری از رشد نرخ دلار تنها با یک شرط!

بازار ارز مدتی است آشفته شده و قیمت ها روز به روز در حال افزایش است به طوری که دلار ۳۱ هزار تومانی اوائل ماه گذشته هم اکنون با ۱۰ هزارتومان افزایش به بیش از ۴۱ هزار تومان رسیده و اجرای سیاست های ارزی بازدارنده بانک مرکزی چون انتشار اوراق ارزی، عرضه انبوه ارز به بازارهای رسمی، دستگیری اخلال گران سوداگر و...نیز نتوانسته است مانع رشد قیمت این کالا در بازار شود.

بازاری که این روزها جولانگاه معامله گران و سفته بازانی است که در پی رکود سایر بازارهای سرمایه گذاری، بازار جذاب و سودآور ارز را انتخاب کرده اند. رویکردی که البته با هدف حفظ ارزش سرمایه ها و بیم از افت روزافزون ارزش پول ملی موجب شده تا همه به این بازار هجوم آورند و با خرید سکه و ارز یعنی تبدیل ریال به کالاهای ارزشی بتوانند سرمایه های خود را درمقابل تکانه های اقتصادی و سیاسی چون رشد نرخ تورم، تشدید تحریم ها و افق کدر اقتصاد کشور واکسینه کنند. سئوال خیلی ها این است که چرا دلار به یکباره مسیر اوج قیمت را در پیش گرفت به طوری که افزایش نرخ ارز این روزها سخن هرمحفل و مجلسی شده است.

    حرکت در مسیر تحول آفرینی و ثبات بخشی قیمت ها با ساماندهی بازار ارز درحالی مطرح است که این بازار همواره کارخود را می کند، آنطور که قیمت دلار آزاد به کانال ۴۲ هزارتومان نزدیک شده و سکه تمام بهارآزادی نیز ۲۰ میلیون تومان را رد کرده است

داد مجلس هم از رشد قیمت ارز بالا آمد

کارشناسان می گویند؛ تورم انتظاری، آینده مبهم اقتصاد کشور در کنار رکود بازارهای سرمایه گذاری چون بورس، بازار پول، خودرو و ... باعث شده تا مردم اندوخته های خود حتی سپرده های بانکی را نیز به دلیل کم بودن سودآن از بانک خارج و برای تبدیل به دلار وارد بازار ارز کنند. تیم اقتصادی دولت و در ذیل آن بانک مرکزی نیز تاکنون نتوانسته است درمهار قیمت ارز و ساماندهی این بازار مهم اقتصادی که همه بازارها به نوعی تابع نوسان نرخ آن هستند کاری را به پیش ببرد و به جای اقدامات درست و اصولی همواره نظاره گر رشد قیمتها شده اند.

موضوعی که داد نمایندگان مجلس و کارشناسان اقتصادی را درآورده تا جایی که رئیس مجلس شورای اسلامی اخیرا ضمن انتقاد از آشفتگی بازار ارز و رسیدن قیمت دلاربه ۴۱ هزار تومان اعلام کرد؛ وضعیت بازار ارز برای مردم و اقتصاد کشور قابل قبول نیست. قالیبافت تاکید دارد؛ در جلسه سران قوا بنا شد که این موضوع با حضور بانک مرکزی، وزارت اقتصاد و مسئولان دخیل دربحث ارز بطور خاص دنبال شود. به گونه ای که در موضوع مربوط به ارز باید کار را به سه بخش دسته بندی و سپس جمع بندی کرد؛ یک سری موضوعات اقتصادی است، بدان معنا که باید موضوع چاپ پول و نقدینگی و روند آن در مدار درست خود قرارگیرد. موضوع ناترازی بودجه و اصلاح ساختار آن نیز بحث دیگری است که باید به آن توجه شود، همچنین مسئله نرخ گذاری ارز نیز باید به درستی مشخص شود تا موضوع ارزتک نرخی، شناور و یا دستوری بررسی و دردستور کار قرارگیرد. حرکت درمسیرتحول آفرینی و ثبات بخشی قیمت ها با ساماندهی بازار ارز درحالی مطرح است که این بازار همواره کارخود را می کند و قیمتها درچنین بازار مشوشی همچنان صعودی است، آنطور که قیمت دلار آزاد به کانال ۴۲ هزارتومان نزدیک شده و سکه تمام بهارآزادی نیز ۲۰ میلیون تومان را رد کرده است.

    بهترین راهکار برای ممانعت از سفته بازی در بازار ارز اخذ مالیات از عایدی سرمایه است تا با این شیوه مانع از منفعت طلبی برخی ها که متقاضی کاذب ارز در بازار هستند شوند این اقدام در کنار کنترل طرف تقاضا در بازار در کوتاه مدت می تواند کارساز واقع شود

رشد قیمت ارز ناشی از تقاضای کاذب سفته بازاران

امیرحسین ذوالفقاری، کارشناس پولی و بانکی درگفتگو با خبرگزاری «بازار» درباره علل روند روبه رشد قیمت ها در بازار ارز و استفاده از راهکارهای درست و کارشناسانه برای مهار آن گفت: عوامل متعددی موجب شده تا قیمت ها در بازار ارز آشفته و افزایشی شود مهمترین علت، ناتوانی مسئولان درمدیریت بازار و بی توجهی مدیران بانک مرکزی در کنترل قیمت ها با اجرای سیاست گذاری اصولی، برنامه ریزی خاص و استفاده از ابزارهای موثری است که متاسفانه طی چند ماه اخیر به آن کمتر توجه شده است. البته بحت ناکارآمدی مدیریت بازار ارز شاید یک جنبه قضیه باشد چرا که علاوه بر تحمیل تحریم ها بخش عمده رشد قیمت ارز دراین بازار متاثراز تقاضای سفته بازانه برای ارز بوده و از طرفی و وجود مشکلات متغیرهایی کلان اقتصادی کشور چون تورم بالا و حجم سنگین نقدینگی موجب شده تا صاحبان سرمایه برای کسب سودآوری هرچه بیشتر از دارایی های خود آن را به بازارهایی نامولد سودآور هدایت کنند.

وی به اظهارات اخیر رئیس مجلس شورای اسلامی درخصوص ساماندهی بازار ارز اشاره کرد و افزود:‌ رشد نرخ ارز در بازار تابعی از شرایط تورمی کشوراست و مردم اکنون موقعیت را برای تبدیل دارایی های خود به ارز با خرید دلار و سکه مناسب می بینند حال در چنین شرایطی بهترین راهکاربرای ممانعت از سفته بازی در بازار ارز اخذ مالیات از عایدی سرمایه است آنطور که رئیس مجلس نیز به این موضوع اشاره کرده است تا با این شیوه مانع از منفعت طلبی برخی ها که متقاضی کاذب ارزدر بازار هستند شوند و التهاب بازار تقاضا فروکش شود این اقدام در کنار کنترل طرف تقاضا برای نیازمندان واقعی ارز در کوتاه مدت می تواند کارساز واقع شود.

    کاهش میزان تقاضای ارز با رونق بخشی بازار سرمایه و انتشاراوراق ارزی همچنین بالا بردن نرخ سود بانکی با نرخی جذاب ابزارهایی است که می تواند فضای لازم را در همه بازارهای سرمایه گذاری ایجاد کرد تا سرمایه ها فقط در بازار ارز متمرکز نشود

ضرورت خروج ارز از حالت دارایی سرمایه ای

ذوالفقاری خاطرنشان کرد: ازآنجایی که توجه به مهار قیمت ارز درمیان وبلندمدت نیازمند برنامه ریزی برای کنترل نرخ تورم، توجه تراز بودجه ای و رشد نقدینگی است از طرفی نیز اقتصاد ایران هم اکنون درگیر مسائل سیاسی و اجتماعی بوده بنابراین تحلیل ها بیانگرآن است که درکوتاه مدت بایستی با راهکارهای درست و استفاده از ابزارهای لازم اقداماتی در راستای خروج ارز از حالت دارایی سرمایه بکار گرفته شود. شیوه دیگر برای جلوگیری از افزایش قیمت ارز کاهش میزان تقاضای ارزی با فعال کردن سایر بازارهای سرمایه گذاری بخصوص رونق بخشی بورس و انتشاراوراق ارزی همچنین بالا بردن نرخ سود بانکی با نرخی جذاب است تا فضای لازم درهمه بازارهای سرمایه گذاری ایجاد و سرمایه ها فقط در بازار ارز متمرکز نشود، این اقدامات راهکارهای مناسبی برای مهار قیمت ارز و ساماندهی بازار این کالا درکوتاه مدت است.

وی اظهارداشت: تقاضای سفته بازانه هم اکنون برای تهیه ارز در بازار بسیار بالاست این موضوع به دلیل وجود انتظارات تورمی و افق تاریک رشد فزاینده نقدینگی باعث افزایش نرخ ارز و ترغیب مردم به خرید آن شده است در چنین شرایطی باید اقدامات قابل توجهی برای جلوگیری از این پدیده بکارگرفته شود. اما متاسفانه از آنجایی که رئیس کل بانک مرکزی فردی است که تخصص کافی در ساماندهی بازار پول و ارز ندارد، بنابراین همانطور که رئیس مجلس نیز بر تشکیل کارگروهی برای مدیریت بازار ارز تاکید کرده، ضروریست هر چه زودتر با بهره گیری از راهکارهای متخصصان پولی فکری به حال بازار ارز شود چرا که اگر نسبت به این موضوع کم توجهی شود بی تردید قیمت دلار تا پایان سال به ۵۰ هزار تومان نیز خواهد رسید.

به گفته ذوالفقاری معمولا روئسای بانک مرکزی در زمینه مسائل پولی و اقتصادی کمتر حرف می زنند و اظهارات آنها در شرایط خاص و بزنگاهها ایراد می شود چرا که سخنان و وعده های رئیس کل بانک مرکزی همیشه می تواند در وضعیت بازار و اقتصاد کشور تاثیر منفی یا مثبت بجای گذارد اما آنگونه که مشخص است دکتر صالح آبادی طی مدت زمان مدیریت خود هر آنچه در مسائل بازار ارز گفته است مردم عکس آن را دیده اند.

    به نظر می رسد تا مشکل تحریم ها در چارچوبی خاص حل نشود دولت ابزارخاصی برای مدیریت صحیح بازار ارز ندارد و دراین بازار منفعل است، در چنین شرایطی فقط می تواند در قسمت تقاضا دخالت کند که در این بخش نیز طی چندسال اخیر هرآنچه در اختیار داشته است انجام داده است

دولت ابزار خاصی برای مدیریت بازار ارز ندارد

اظهارات این کارشناس پولی بانکی در حالی مطرح است که سید مرتضی افقه، اقتصاددان و استاد دانشگاه نیز در گفتگویی با «بازار» راجع به رشد قیمت ها در بازار ارز می گوید؛ شرایط کنونی این بازار و جو روانی حاکم برآن هم اکنون به دلیل بی اعتمادی مردم به وعده های بی عمل بانک مرکزی در مورد تحول بخشی شاخص های کلان اقتصادی بخصوص کاهش نرخ ارز و تورم و ... است. مردم تقریبا به وعده های دولت بی اعتماد شده اند و هر آنچه وعده دهند وعملیاتی نشود اعتماد سرمایه های اجتماعی نسبت به مسئولان نیز بیشتر از دست می رود.

وی با بیان اینکه دولت بخصوص بانک مرکزی توان چندانی در مدیریت بازار ارز ندارد، افزود: دولت زمانی می تواند بازار ارز را به خوبی مدیریت کند که دست آن در عرضه ارز به بازار باز باشد. این در حالی است که بعد از تشدید تحریم ها و کاهش درآمدهای ارزی قدرت مانور دهی بانک مرکزی در بخش عرضه ارز تا حدودی محدود شده و نتوانسته است بخش تقاضا را در این زمینه تامین کند.

وی در پاسخ به این سئوال که بالاخره راهکار اصولی برای ساماندهی بازار ارز چیست؟ گفت: به نظر می رسد تا مشکل تحریم ها در چارچوبی خاص حل نشود دولت ابزارخاصی برای مدیریت صحیح بازار ارز ندارد و دراین بازار منفعل است، در چنین شرایطی فقط می تواند در قسمت تقاضا دخالت کند که در این بخش نیز طی چندسال اخیر هرآنچه در اختیار داشته است انجام داده است، بنابراین خیلی بعید می دانم که با این دست و فرمان بتواند بازار ارز را کنترل کند.

  برای ساماندهی بازار ارز فرقی نمی کند چه کسی وارد میدان شود و چنانچه ۳ قوه هم وارد عمل شوند آنها نیز برای مدیریت بازار ارز سراغ بانک مرکزی خواهند رفت این در حالی است که بانک مرکزی تا کنون هرآنچه بلد بوده است را انجام داده است

افزایش نرخ سود بانکی ابزار خوبی برای جلوگیری از رشد قیمت ارز بوده اما خیلی موثر نیست

این اقتصاددان درپاسخ به اینکه رئیس مجلس اخیرا از ساماندهی نرخ ارز با ورود قوای سه گانه خبرداده است آیا این موضوع باعث خواهد شد تا بازار سیاه ارز جمع شود؟ گفت: برای ساماندهی بازار ارز فرقی نمی کند چه کسی وارد میدان شود و چنانچه ۳ قوه هم وارد عمل شوند آنها نیز برای مدیریت بازار ارز سراغ بانک مرکزی خواهند رفت این در حالی است که بانک مرکزی تا کنون هرآنچه بلد بوده است را انجام داده است. البته صالح آبادی رئیس کل بانک مرکزی برای مدیریت بازار ارز صحبت از افزایش ۳ تا ۴ درصدی نرخ سود بانکی کرده است اما این اقدام نیز با توجه به وجود نرخ تورم ۵۰ درصدی در کشور بعید است که مردم بازار ارز و سکه را رها کنند و به سراغ سرمایه گذاری در بانک ها بروند هر چند شاید افرادی که ریسک بالای در سرمایه گذاری دارند پولهای خود را در این مسیر جابجا کرده اما این راه حل هم خیلی نمی تواند بر کاهش نرخ ارز اثر بخش شود.

بنا به این گزارش، هرچند بازار ارز همچنان متشنج است و قیمت ها به جای کاهش روندی افزایشی به خود گرفته اند اما با توجه به اظهارات رئیس مجلس شورای اسلامی نسبت به ورود به بازار ارز و استفاده از ابزارهای خاص برای مدیریت بازار این احتمال وجود دارد که قیمت ها در بازار ارز به زودی شکسته شود. در چنین شرایطی ریسک سرمایه گذاری در بازار ارز بالاست چرا که اگر سایر بازارهای سرمایه گذاری فعال شوند و از طرفی اقداماتی چون وضع مالیات بر عایدی سرمایه عملی همچنین نرخ سود بانکی افزایش یابد بی تردید سطح تقاضا برای ارز در بازار بشدت کاهشی خواهد شد و با این شیوه احتمال افت قیمت ارز نیز دور از ذهن نیست.