شگرد جدید دلالان در بازار سرمایه

بررسی‌ها نشان می‌دهد کارچاق‌کن‌های بورسی برای کسب منفعت بیشتر از بازار عرضه‌های اولیه برنامه منسجمی دارند. آنها با ارائه ضمانت به صاحبان شرکت‌های کوچک این نوع بنگاه‌ها را برای ورود به بورس ترغیب می‌کنند. آنها در مقابل وعده می‌دهند که کاری می‌کنند که ارزش دارایی شرکت پس از عرضه در بورس چندین برابر شود.

واسطه‌گری برای عرضه اولیه

کارچاق‌کنی برای انجام عرضه‌اولیه؛ این عنوان حرفه‌ای تازه در حاشیه کسب‌وکارهای مرتبط با بازار سرمایه است. رشد شاخص بورس از ابتدای امسال تاکنون توجه دارندگان سرمایه‌های حتی کوچک را به خود جلب کرده و استقبال بی‌سابقه عمومی از معاملات بازار سرمایه، سهام شرکت‌هایی را که برای اولین بار در بورس عرضه می‌شود؛ به ضمانتی برای سودآوری کوتاه‌مدت تبدیل کرده است.

در عین حال عرضه‌های اولیه در دو سال گذشته به یکی از جذابیت‌های بازار سهام برای تازه‌واردان تبدیل شده، اما همین موضوع موجب جلب توجه واسطه‌ها و کارچاق‌کن‌ها برای سودسازی از این محل شده است. تعدادی از فعالان بورس از فعال شدن عده‌ای کارچاق‌کن خبر می‌دهند که با ارائه ضمانت به صاحبان شرکت‌های کوچک آنها را برای ورود به بورس ترغیب می‌کنند. آنها در مقابل وعده می‌دهند کاری می‌کنند که ارزش دارایی شرکت پس از عرضه در بورس چند برابر شود.

کمیته ارزش‌گذاری جلوی سوءاستفاده‌کنندگان را بگیرد

عظیم ثابت، کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه پذیرش شرکت‌های جدید در بورس ایرادی ندارد، می‌گوید: «یکی از خواسته‌های بازار سرمایه این است که شرکت‌های بیشتری در بورس مورد پذیرش قرار بگیرند اما اینکه شرکت‌های جدید با چه حربه‌ای قرار است وارد بازار سرمایه شوند موضوعی است که باید مورد بررسی قرار بگیرد.» او اعلام می‌کند؛ برخی شرکت‌ها دارای ارزش زیادی هستند و پشتوانه مالی خوبی هم دارند در این میان شرکت‌ها یا افرادی هم هستند که می‌توانند به‌عنوان واسطه، این شرکت‌ها را به شرکت‌های کارگزاری، شرکت‌های سبد گردان مشاور یا نهاد مالی معرفی کنند تا موجب رونق بازار سرمایه شود.

عظیم ثابت با تاکید بر اینکه اگر نحوه فعالیت واسطه‌ها درهمین محدوده تعریف شود و ارزش‌گذاری شرکت‌های جدید در کمیته پذیرش مورد ارزیابی قرار بگیرد، مشکلی برای بازار سرمایه به وجود نمی‌آورد، هشدار می‌دهد: اما در حال حاضر اتفاقاتی در بازار سرمایه می‌افتد که موجب نگرانی فعالان بازار و سهامداران شده است.

این تحلیلگر بازار سرمایه اعلام می‌کند: نقش واسطه‌ها در تعیین قیمت سهام شرکت‌ها بدون ارزیابی ارزش واقعی آن سهم موضوعی است که بازار را به مخاطره می‌اندازد و کمیته پذیرش با بررسی ارزش سهام شرکت‌ها و تعیین مجازات برای کسانی که قیمت سهام را نسبت به ارزش واقعی آن غیر واقعی جلوه می‌دهند می‌تواند جلوی جولان سودجویان بازار سرمایه را بگیرد.

عظیم ثابت ادامه می‌دهد: فعالیت واسطه‌ها به دوگونه است. عده‌ای با معرفی شرکت‌ها به بازارسرمایه و در ازای هر معرفی، حق بازاریابی دریافت می‌کنند که در فعالیت این گروه شک و شبهه‌ای وجود ندارد اما گروه دیگری که فعالیت‌شان بازار را به چالش می‌کشد کسانی هستند که با لابی نقش تعیین‌کننده‌ای در ارزش‌گذاری سهام شرکت‌ها ایفا می‌کنند.

به گفته او برخی شرکت‌ها مشکل ساختاری دارند و اگر شرکت‌ها برای ورود به بورس از راه‌های علمی و اصولی وارد نشوند مشکلاتی را برای نقدینگی سهامداران به وجود می‌آورند.

این کارشناس بازار سرمایه تاکید می‌کند: پارسال شرکت‌هایی وارد بورس شدند که سهام‌شان با قیمت بالا کشف و عرضه شد اما با گذشت چند ماه به دلیل غیرواقعی بودن قیمت سهام با ریزش شدید قیمت مواجه شدند. واقعیت این است که شرکت‌های تازه‌وارد به دلیل شرایط بازار حداقل چند روزی رشد قیمت خواهند داشت که قیمت را غیرواقعی بالا می‌برد و سهامداران را دچار ضرر و زیان می‌کند.

جولان منفعت طلبان

وضعیتی که در بورس به وجود آمده و هجوم نقدینگی به بازارسرمایه این شائبه را ایجاد می‌کند که ورود نقدینگی به این بخش امتیازات زیادی به همراه دارد اما از سویی عده‌ای با سوءاستفاده از رونق بی‌سابقه در بورس تهران به دنبال فعالیت‌های غیر قانونی هستند.

مرتضی دلخوش، کارشناس بازار سرمایه دراین باره می‌گوید: ارزش برخی سهام بدون هیچ قید و شرطی بالا رفته از این رو صاحبان نقدینگی انگیزه بسیاری برای ورود به بورس پیدا می‌کنند در چنین فضایی موسسات حسابرسی باید وارد عمل شوند و به شرکت‌هایی که از نظر مالی بنیه کافی ندارند هشدار دهند و نگذارند این‌گونه شرکت‌ها وارد بورس شوند. او اعلام می‌کند: اما با توجه به شرایط موجود و هیجان بازار، شرکت‌های واسطه ارزش واقعی سهام برخی شرکت‌ها را غیر منطقی جلوه می‌دهند و کشف قیمت سهام را بالاتر از دارایی و ارزش واقعی آن اعلام می‌کنند.

دلخوش ادامه می‌دهد: براین اساس دلال‌های بورس، سهام شرکت‌هایی را که ارزش چندانی ندارند چند روز بعد از ساعت کاری عرضه می‌کنند و به دلیل اینکه میزان عرضه و تقاضا در بازار سرمایه همخوانی ندارد برای خرید سهام این شرکت‌ها صف تشکیل می‌شود و مردم نیز از اینکه توانسته‌اند سهمی بخرند ابراز رضایت می‌کنند.

او تاکید می‌کند: درحالی‌که ارزش سهام برخی شرکت‌ها ابهام‌های فراوانی دارد و پیش‌بینی سود یا EPS سنوات گذشته آن نیز منفی است، صف خرید میلیاردی بسته می‌شود که کاملا مشخص است پشت پرده عرضه این گونه سهام از چه قرار است.

این فعال بازار سرمایه تاکید می‌کند: باید پرسید چرا باید شرکتی که پتانسیل افزایش قیمت تا این میزان را ندارد، وارد بورس شود؟ این اتفاقات انگیزه منفعت‌طلبان را بیشتر می‌کند آنها با زد و بند شرکت‌ها را وارد بورس می‌کنند و بر سر کشف قیمت سهام با نرخ بالا تبانی می‌کنند.

مرتضی دلخوش هشدار می‌دهد در صورت ادامه این روند ممکن است سرمایه‌گذاران حقیقی که اطلاعات کافی از بازار سرمایه ندارند، نقدینگی خود را بر باد دهند. مرتضی دلخوش تاکید می‌کند: کارشناسان با این موضوع که نقدینگی وارد بورس شود، مشکلی ندارند اما مشکل از جایی شروع می‌شود که کارچاق‌کن‌ها با ترفند‌های مختلف باعث حبابی شدن بازار می‌شوند.

لابی برای چاق کردن قیمت قدیمی‌ها

مجتبی فریدونی، دیگر کارشناس بازار سرمایه هم هشدار می‌دهد: سیل نقدینگی، بورس را متعجب کرده از این رو عده‌ای با سوءاستفاده از این وضعیت قیمت سهام برخی شرکت‌ها را غیر واقعی جلوه می‌دهند.

او به قیمت غیر منطقی برخی سهام اشاره می‌کند و می‌گوید: رشد بی سابقه بورس، بازار واسطه‌ها را گرم کرده در این شرایط برخی افراد به‌عنوان واسطه میان شرکت و بورس تلاش می‌کنند شرکت‌های مختلف را وارد بازار کنند در حالی که ارزش واقعی برخی شرکت‌ها با قیمت سهام آنها تفاوت چشمگیری دارد. او در عین حال تاکید می‌کند: قیمت واقعی ۷۰ درصد شرکت‌های فعال دربورس غیر واقعی است و این موضوع صرفا به شرکت‌های تازه‌وارد محدود نمی‌شود.

مجتبی فریدونی با بیان اینکه سهام شرکت‌های بزرگ و اسم و رسم‌دارتر هم با لابی‌گری با قیمتی بالاتر از ارزش واقعی روی تابلو مبادله می‌شود، می‌گوید: این وضعیت به مراتب در عرضه اولیه‌ها بدتر است. فعالیت واسطه‌هایی که برای ورود شرکت‌ها به بورس رایزنی و لابی می‌کنند اشکالات زیادی به وجود آورده است و او در عین حال می‌گوید: اگر حیطه فعالیت دلال‌ها به مشاوره و راهنمایی برای ورود به بورس محدود باشد، ماجرا تغییر می‌کند. او اعلام می‌کند: واسطه‌ها می‌توانند به شرکت‌ها برای ورود به بازار سرمایه مشاوره بدهند، اما این افراد گاه فعالیت‌شان به نحوی است که با غیرواقعی جلوه دادن سهام شرکت‌ها قیمت سهام را بالا می‌برند که نوعی خلاف محسوب می‌شود و هیچ جای بحثی در مورد فعالیت آنها نمی‌گذارد.

این کارشناس بازار سرمایه تاکید می‌کند: برخی افراد با تبلیغات غیر واقعی و زد و بندهایی که می‌کنند قیمت سهام را به‌صورت کاذب بالا می‌برند و ارزش واقعی سهام را از سهامدار مخفی می‌کنند و متاسفانه عده‌ای از سهامداران هم بدون مطالعه و از سر ناچاری ناخواسته وارد بازی دلال‌ها می‌شوند.

این فعال بازار سرمایه با بیان اینکه سازمان بورس با اطلاعاتی که در اختیار دارد می‌تواند با مشخص کردن ارزش واقعی سهام شرکت‌ها جلوی کشف قیمت‌های بی‌پشتوانه و منفعت‌طلبانه را بگیرد، اعلام می‌کند: سازمان بورس می‌تواند سهامدار را آگاه کند و با آینده‌نگری که از وضعیت سهام شرکت‌ها دارد اطلاعات لازم را در اختیار سهامدار بگذارد در غیر این صورت بازار سرمایه باعث بی‌اعتمادی سهامداران می‌شود.

مجتبی فریدونی می‌گوید: در مورد اعتبار و اصالت برخی شرکت‌ها جای بحث وجود دارد با این حال می‌بینیم سودهای زیادی به سهامدار می‌دهند این در حالی است که سود باید از طریق بنیادی بودن سهم محاسبه شود. این تحلیلگر بازار سرمایه خاطر نشان می‌کند: میزان سرمایه برخی شرکت‌ها نسبت به قیمت سهمی که عرضه می‌شود بسیار پایین است و این وضعیت به زودی دردسر بزرگی برای سهامداران به وجود می‌آورد.