انتشار اوراق دولتی در بورس؛ خوب یا بد؟

حسن کاظم زاده، با بیان اینکه عملیات بازار باز برای تنظیم تراز سیستم بانکی در حال فعالیت است، توضیح داد: درواقع بانک ها برای استقراض از بانک مرکزی از اوراق دولتی استفاده می کنند و در اینجا اوراق مانند وثیقه بین بانک ها و بانک مرکزی عمل می کند تا مشکل بانک ها برطرف شود. طبق آمار از ابتدای سال جاری تا کنون بانک مرکزی حدود ۴۴ هزار میلیارد تومان به بانک ها تزریق کرده که این عدد به پایه پولی اضافه شده است.

وی ادامه داد: درواقع بانک مرکزی برای کوتاه مدت به بانک ها پول تزریق کرده است اما برای بلندمدت با فروش اوراق دولتی پول جذب کرده است. ۴۴ هزار میلیارد تومان مذکور برآیند عملیات پولی تا هفته اخیر است. همچنین از ابتدای سال تا کنون برآیند تزریق هم حدود ۴۹ هزار میلیارد تومان بوده است اما به مرور با سیاست های بانک مرکزی که هفته های مداوم جذب نقدینگی بوده، برآیند کاهش پیدا کرده و دو بار (تیر و شهریورماه) به کمتر از ۱۰ هزار میلیارد تومان رسیده است.

این تحلیلگر بازار سرمایه با بیان اینکه دولت چند مدل اوراق منتشر می کند، اظهار کرد:  اوراقی که در ازای آن پول دریافت می کند و اوراقی که دولت به جای طلب به طلبکارها می دهد. نام اوراق گروه نخست اوراق دولتی و نام اوراق گروه دوم اخزا است. طبق آمار امسال حدود ۴۳ هزار میلیارد تومان اوراق منتشر شده است که ۲۹.۵ هزار میلیارد آن را بازار سرمایه  و ۱۳.۴ هزار میلیارد آن را هم بانک ها خریداری کرده اند که مشخصا سهم بازار سرمایه خیلی بیشتر بوده است.

کاظم زاده ادامه داد: حجم انتشار اوراق در مرداد و شهریور به شدت بالا بوده است و این درحالی بوده که  بانک مرکزی هم درحال جمع آوری پول از بازار بوده است. پس از این اتفاق که تبعات خوبی در پی نداشت،  بانک مرکزی از اول مهرماه  ۲۱ هزار میلیارد تومان پول به سیستم بانکی تزریق کرد؛ درحالی که اصل اوراق توسط بازار سرمایه خریداری شده بود.

وی درمورد اخزا نیز توضیح داد: به اوراق اخزا اوراق پیمانکاری هم گفته می شود اما معمولا این اوراق جای طلب از دولت گرفته می شود. کسی که اوراق را گرفته است می تواند دو کار انجام دهد. نخست آنکه  اوراق را تا زمان سررسید نگه دارد و دوم انکه در بازار سرمایه نقد کند. صندوق ها، بانک ها و سایر بازار سرمایه خریدار این اوراق هستند. البته برای عموم مشخص نیست که چقدر از اوراق در بازار نقد شده است.

باید اصل تطابق زمانی سیاست های پولی و سیاست مالی رعایت شود

این تحلیلگر بازار سرمایه ادامه داد: بنابراین دولت در شهریور ماه دولت میزان زیادی اوراق منتشر کرده و تا جایی که ممکن بوده به پیمانکارها نیز اوراق داده است. بانک مرکزی نیز همزمان درحال جمع کردن پول از بازار بوده است. نکته مهم  در اینجا اصل تطابق زمانی سیاست های پولی و سیاست مالی است. یعنی اگر دولت قرار است اوراق منتشر کند، بانک مرکزی نباید در آن زمان سیاست انقباضی پولی انجام دهد. از طرف دیگر  بانک مرکزی باید به عنوان بازارگردان اوراق دولتی (چه انتشاری، چه اخزا) در بازار سرمایه فعال باشد.

کاظم زاده با تاکید بر اینکه زمانی که بانک ها یا اوراق می خرند یا می فروشند، سیاست انبساطی یا انقباضی به حساب می آید، توضیح داد: یعنی مثلا اگر بانک مرکزی اوراقی که از دولت خریده را حتی به صندوق تحت مدیریت خود بفروشد مانند این است که نقدینگی را از کف بازار جمع کرده است. باید گفت اگر بانک مرکزی اصل تطابق زمانی سیاست ها، بازارگردانی فراگیر و مدیریت رفتار بانک ها را پیگیری نکند نتایج هولناک خواهد بود.

وی تاکید کرد: بنابراین می توان گفت دولت در شهریورماه حجم بالایی اوراق منتشر کرده است و در همان زمان نیز سیاست بانک مرکزی انقباضی بوده و بعد که انبساطی شده است، بازار سرمایه را هدف نگرفته و سیستم بانکی را هدف گرفته است. البته باید تاکید کنم که من مخالف انتشار اوراق نیستم اما سیاست باید طوری باشد که مضرات آن حداقل باشد.

بر اساس این گزارش، طبق اطلاعات رسیده، بیش از ۱۳۲ هزار میلیارد تومان واگذاری دارایی مالی مربوط به اوراق در بودجه سال ۱۴۰۰ دیده شده که عملکرد آن تا شهریورماه بیش از ۱۲۶ هزار میلیارد تومان بوده که ۸۱ هزار میلیارد تومان آن به عنوان اسناد خزانه و ۴۵ هزار میلیارد تومان نیز در بازار باز فروش رفته است. این در حالی است که عملیات بازار باز برای تنظیم تراز سیستم بانکی در حال فعالیت است؛ به طوری که اگر بانکی قصد استقراض از بانک مرکزی را داشت، بانک مرکزی با وثیقه اوراق به بانک ها وام می دهد تا مشکل بانک حل شود.